Marmer

Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Marmer oontsjtèèt es kalksjtèè bie hoeëg temperature, oonder druk, wert umgekristalliseerd. 't Zeunt groof- en fienkorrelige gesjtèngdes die in hoofzaak oet taege-n-èèn gegreuide calsietkorrels besjteunt. Zuver marmer is wit va kleur. Oonzuverhèèd in de vurm va grafiet of koolsjtof gaeve an d'r marmer 'n gries of zjwarte kleur. Iezeroxyde makt marmer gael of roeëj. Dèk is marmer gevlamd in versjèjje nuances of d'r lope witte aojere dörhèè. Marmer is belangriek es boewmateriaal, beeldhaowmateriaal en wert o.m. in plooiingsgebiede voonde.

• Cararra marmer oet Italië (wit)
• Parische marmer van 't eiland Paros (gael)
• Greune marmer oet Egypte
• Zjwarte en gaele marmer oet Fraankriek
• Roeëje marmer, d'r Rouge Griotte, d'r Roeëje va Rance oet 't Belsj
• Grieze marmer, oet 't Belsj
• Zjwarte marmer oet Theux in Belsj

D'r Belzje marmer wert aa-getroffe in 'n hieël brèj zone, die va Doornik, oonder d'r as va Sambre en Maas dör, deep nao Henegouwe in lupt en oetkeumt in d'r sjtieëk va Verviersj.

• Rance, gemèngde Sivry-Rance. In de groeve vindt me d'r Roeëje va Rance, dae herkaant wert an 't vossesjtuutske, te daanke an e gefossiliseerd prehistorisch zieëdeerke. In 't palies va Versaille, 't Rubenshoes in Antwerpe en in de Sint-Pieterskathedraal in Roeëme is dizze marmer truuk te vinge. In d'r 19de ieëw waoërt d'r Roeëje va Rance op groeëte sjaal oontgonne en vöral gebruukt um d'r marmare perdules en aander sjowgarniture va te make. 't Polieste van d'r marmer waor vrowwewaerk, zjuus wie 't make van de klènger sjtukke die hèèm gemakt waoërte.
• Vodelée, 'n dörpke tussje Givet en Phillipville an de Fraanse grens is 'n vörmalige groeve herbesjtèmd es weenterduukplaatsj.
• D'r Roeëje Belsj keump in 't Laand va Herf, in de buurt van Klaerment, op 'n aantal plaatsje an de oppervlakte.

In Rance haat 't 'n marmermuseum oeë me de gesjiedenis van de oontginning, bewèrking en transport kint bezichtige. Och wert in 't museum kènnis opgesjlage en technieke va marmerbewèrking biegehaowe.

In de vaktaal va journaliste is 'n marmer 'n artikel dat al gemakd is, mae wacht op d'r tied dat 't gepubliceerd kan of mot waeëre.