Ido es un proposal per un lingua aidante internasional.
Ido (') | |||
---|---|---|---|
State ofisial | |||
Regulada par: | Uniono por la Linguo Internaciona Ido | ||
Sifras | |||
Mapa | |||
Vide ance: Lingua – Lista de linguas |
En 1901, profesores e esperantistes Louis Couturat e Leopold Leau ia comensa la Delega per la Adota de un Lingua Aidante Internasional. La delega ia desida ce la plu bon lingua per usa internasional ta es un varia de esperanto, la lingua creada par L. L. Zamenhof, ce los ta nomida ido. La nom es de la parola (en esperanto e ido) "ido", ce sinifia "projenia". Pare ce la lingua, ce ia ave autores anonim, ia es vera creada par Couturat e un otra esperantiste, Louis de Beaufront.
An si multe esperantistes ia abrasada ido, a plu de esperantistes no ia vole aseta la cambias sujesteda en ido. Ave ancora alga idistes en la mundo, ma la move nunca ave la fortia de esperanto.
Ido es multe simil a esperanto. La diferes prima es:
Como esperanto, ido usa sufisas per sinifias variosa de gramatica. La formas de esperanto es incluida a su per compara:
Forma gramatical | Ido | Esperanto | Elefen | |
---|---|---|---|---|
Nom singular | -o (libro) | - (libro) | ||
Nom plural | -i (libri) | -oj (libroj) | -s (libros) | |
Ajetivo | -a (varma) | - (calda) | ||
Averbo | -e (varme) | |||
Presente | -as (iras) | - (vade) | ||
Pasada | -is (iris) | ia (ia vade) | ||
Futur | -os (iros) | va (va vade) | ||
Comanda | -ez (irez) | -u (iru) | - (vade!) | |
Ipotesal | -us (irus) | ta (ta vade) | ||
Infinitiva de presente | -ar (irar) | -anti (iranti) | -i (iri) | - (vade) |
Infinitiva de pasada | -ir (irir) | -inti (irinti) | ||
Infinitiva de futur | -or (iror) | -onti (ironti) | ||
Partisipio ativa de presente | -anta (iranta) | -nte (vadente) | ||
Partisipio ativa de pasada | -inta (irinta) | |||
Partisipio ativa de futur | -onta (ironta) | |||
Partisipio pasiva de presente | -ata (irata) | -da (vadeda) | ||
Partisipio pasiva de pasada | -ita (irita) | |||
Partisipio pasiva de futur | -ota (ironta) |
La formas de pronomes es plu detaliosa ce esperanto o elefen:
singular | plural | nondefinada | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | |||||||||
familial | formal | mas | fema | comun | neutra | mas | fema | comun | neutra | |||||
Ido | me | tu | vu | il(u) | el(u) | lu | ol(u) | ni | vi | ili | eli | li | oli | on(u) |
Esperanto | mi | ci | vi | li | ŝi | ĝi | ili | oni | ||||||
Elefen | me | tu | el | lo | nos | vos | los | on |
Ido | Elefen |
---|---|
a(d) | a, vadente a (gol de move) |
alonge | longo |
an | a, asta, (cuasi) tocante (loca) |
ante | ante (tempo) |
apud | asta, a lado de, prosima a (loca) |
avan | ante (loca) |
che | a, a casa de, en campo de, en pais de, a |
cirkum | sirca (loca, tempo, cuantia) |
cis | a esta lado de |
da | par, fada par (ajente) |
de | de, veninte de (orijin) |
di | de, parteninte a, poseseda par (posese, relata jeneral) |
dop | pos (loca) |
dum | tra, en (tempo intera) |
ek | de, a estra, de en (de la interna a la esterna) |
en | en (loca, tempo) |
erste | no ante, no plu temprana ce (tempo) |
exter | estra (loca, eseta) |
for | distante de |
inter | entre (loca, tempo) |
kontre | contra |
koram | en la presentia de, ante, con |
kun | con, acompaniada par |
lor | en la tempo de, a la mesma tempo como |
malgre | an con, no impedida par |
per | con, par, usante (strumento) |
po | per, per la preso de (intercambia) |
por | per (intende, resetor) |
pos | pos (tempo) |
preter | a ultra, pasante (loca) |
pri | sur, consernante, a tema de |
pro | par causa de, causada par, par |
proxim | prosima a |
segun | seguente, conformante a (regula, opina) |
sen | sin |
sub | su |
super | supra |
sur | sur (loca) |
til | asta, no ultra (loca, tempo) |
tra | tra |
trans | traversante, a ultra (strana, no simetre con "cis") |
ultre | en ajunta a, ultra (ajunta, no loca) |
vers | en dirije a (ma "vers" no es listada en la gramatica detaliosa) |
vice | en loca de |
ye | a (indicante la loca o tempo esata; usada cuando no otra preposada conveni plu) |
cual | esta/acel | alga | cualce | no | cada | |
---|---|---|---|---|---|---|
person | qua/i - ci | (i)ta/i - el | ulu/i - algun | irgu/i - cualcun | nulu/i - nun | omnu/i - cadun |
cosa | quo - cual | (i)to - lo | ulo - alga cosa | irgo - cualce cosa | nulo - no cosa | omno - cada cosa |
loca | ube - do | ibe - asi/ala | ulaloke - alga loca | irgaloke - cualce loca | nulaloke - no loca | omnaloke - cada loca |
tempo | kande - cuando | lore - aora/alora | ulatempe - alga ora | irgatempe - cualce ora | nulatempe - nunca | omnatempe - sempre |
modo | quale - como | tale - tal | ule - alga modo | irge - cualce modo | nule - no modo | omne - cada modo |
cuantia | quanto - cuanto | tanto - tan | ula quanto - alga cuantia | irga quanto - cualce cuantia | nula quanto - zero | omna quanto - tota |
Linguas construida (lista) | ||
---|---|---|
Linguas aidante internasional | adjuvilo • bolak • communicationssprache • engles basal • esperanto (esperantido) • esperanto 2 • esperanto reformida • globasa • glosa • idiom neutral • ido • intal • interglossa • interlingua • kah • kosmos • kotava • langue nouvelle • latinesce • latino sine flexione • lingua franca nova • lingua franca nuova • lingwa de planeta • lingwe uniwersala • mondial • mondlango • mundeze • mundolinco • mundolingue • neo • novial • occidental • ses • solresol • sona • spokil • tavo • universalglot • uropi • volapük • yolik | |
Linguas aidante zonal | afrihili • efatese • folkspraak • frenkisch • medjusloviansce • romániço • romanid • slovianto | |
Linguas esperimental | lincos • lojban • loglan • tocipona • voksigid | |
Linguas artal | aingeljã • dothraki • klingon • láadan • nadsat • quenya |
This article uses material from the Wikipedia Lingua franca nova article Ido, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). La contenida es disponeda su CC BY-SA 4.0, estra diferes notada. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Lingua franca nova (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.