Ескелді Ауданы

Ескелді ауданы
	Қазақстан ауданы
	Ескелді ауданы
Әкімшілігі
Облысы	Жетісу облысы
Аудан орталығы	Қарабұлақ
Ауылдық округтер саны	11
Ауыл саны	33
Әкімі	Ахметов Елдос Тұрсынбайұлы
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Қарабұлақ ауылы, Оразбеков көшесі, №67
Тарихы мен географиясы
Координаттары	44°54′12″ с. е. 78°29′42″ ш. б. / 44.90333° с. е. 78.49500° ш. б. (G) (O) (Я) 78°29′42″ ш. б. / 44.90333° с. е. 78.49500° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1928
Жер аумағы	4,3 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	52 368 адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар (74,54%), орыстар (20,51%), украиндар (0,18%), немістер (1,09%), шешендер (0,39%), корейлер (1,00%), поляктар (0,06%), татарлар (1,49%), ұйғырлар (0,24%), басқалары (0,27%)
Сандық идентификаторлары
Пошта индексі	040500-040520
Автомобиль коды	19
	Ескелді ауданының әкімдігі

Аудан орталығы – Қарабұлақ ауылы.

Географиялық орны, жер бедері

Солтүстігінде Ақсу ауданымен, батысында Қаратал, Көксу аудандарымен және Талдықорған қаласымен, оңтүстігінде Кербұлақ ауданымен, шығысында Қытаймен шектеседі.

Ескелді ауданының жері негізінен Жетісу (Жоңғар) Алатауын екіге бөліп тұрған Көксу депрессиясы мен тау аралық ойыста орналасқан. Ауданның шығыс бөлігі – басын мәңгі қар мен мұз басқан биік тау сілемдерінен тұрады, мұнда ауданның ең биік жері (4016 м) орналасқан. Батысы – Көксу, Қаратал өзендері аңғарын қамтыған тегіс жазық. Мұнда аласа таулар (Дауылбай тауы, 922 м) мен қыраттар (Қызылжар, 932 м) кездеседі. Аудан аумағынан ағып өтетін Қаратал өзенінің Қараой, Шежі, Шымбұлақ және Көксу өзендерінің Құсақ, Жаңғыз салалары биік таулардан бастау алады. Ауданда аумағы кіші Үшкөл және Жасылкөл көлдері бар. Жер қойнауынан алтын, күміс (Бурақой), қорғасын, мырыш (Текелі, Батыс Текелі) кентастары өндіріледі. Мәрмәр, әктас кендері барланған.

Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі

Климаты континенттік. Қысы суық, жазы ыстық әрі қуаң (батысында). Жазық өңірдегі қаңтардың орташа температурасы –8 – 11°С. Шілденің орташа температурасы жазық жерінде 23°С-тан, таулы өңірде 18°С-қа дейін өзгереді. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері жазықта 250 – 350 мм, тауда 800 – 1000 мм. Шөлейтті дала белдеміне тән жазық бөлігінің топырағы сортаң, құмдақ сұр және қоңыр келеді, таулы өңірінің топырағы қоңыр, қызыл қоңыр, шалғынды қара. Өсімдіктерден жусан, сұлыбас, сүттіген, бетеге, қызыл мия, тал, шырғанақ, ырғай, долана, алма ағашы, қайың, шырша, қарағай өседі. Қасқыр, түлкі, қоян, аю, барыс, борсық, таутеке, арқар, марал, қырғауыл, кекілік, сарышұнақ, аламан, т.б. мекендейді. Таулы өңірінде «Жетісу аяқты балығы» мемлекеттік қорықшасы (4,8 мың га) орналасқан.

Шаруашылығы

Ауданда өнеркәсіп бағытында 6 кәсіпорын жұмыс істейді. Ірісі – «Алматы қанты» жабық акционерлік қоғамы. Ескелді би ауданының ауыл шаруашылығына жарамды жері 580,4 мың га (2006). Оның 51,4 мың га жері жыртылған, шабындық 16,4 мың га, жайылымдар 506,7 мың га жерді құрайды. Аудан жерімен Түрксіб темір жолы және Алматы – Өскемен автомобиль жолдары өтеді.

Халқы

1939	1959	1970	1979	1989	1999	2009	2021
44168	▲44911	▲61855	▲67573	▼61932	▼48548	▲50082	▲52362

Тұрғындар саны – 46631 (2019).

ұлттық құрамы: қазақтар (74,54%), орыстар (20,51%), украиндар (0,18%), немістер (1,09%), шешендер (0,39%), корейлер (1,00%), поляктар (0,06%), татарлар (1,49%), ұйғырлар (0,24%), басқалары (0,27%).

Әкімшілік бөлінісі

Аудандағы 33 елді мекен 11 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)
Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Ақын Сара ауылдық округі	2146	▼1885	87,8	1080	▼960	88,9	1066	▼925	86,8
Алдабергенов ауылдық округі	4903	▼4862	99,2	2393	▲2407	100,6	2510	▼2455	97,8
Бақтыбай Жолбарысұлы ауылдық округі	8257	▲8312	100,7	4002	▲4140	103,4	4255	▼4172	98
Жалғызағаш ауылдық округі	1354	▼1316	97,2	682	▲686	100,6	672	▼630	93,8
Көкжазық ауылдық округі	1973	▼1952	98,9	998	▲1003	100,5	975	▼ 949	97,3
Қайнарлы ауылдық округі	1290	▲1302	100,9	682	▲703	103,1	608	▼599	98,5
Қарабұлақ ауылдық округі	21767	▲25572	117,5	10462	▲12609	120,5	11305	▲12963	114,7
Қаратал ауылдық округі	2521	▼2243	89	1250	▼1127	90,2	1271	▼1116	87,8
Қоңыр ауылдық округі	1639	▼1019	62,2	879	▼569	64,7	760	▼450	59,2
Сырымбет ауылдық округі	2059	▼1781	86,5	1075	▼934	86,9	984	▼847	86,1
Төлеңгіт ауылдық округі	2173	▼2118	97,5	1084	▼1070	98,7	1089	▼1048	96,2
ЖАЛПЫ САНЫ	50082	▲52362	104,6	24587	▲26208	106,6	25495	▲26154	102,6

Дереккөздер

This article uses material from the Wikipedia Қазақша article Ескелді ауданы, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Мәлімет CC BY-SA 4.0 лицензиясы аясында қолжетімді (басқа шарттар көрсетілмеген жағдайда). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Қазақша (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.