ჩრდილოეთკორეული ვონა

იგი დაყოფილია 100 ჩონად . ვონს გასცემს კორეის სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკის ცენტრალური ბანკი, რომელიც მდებარეობს დედაქალაქ ფხენიანში .

ტერმინი ვონი მომდინარეობს ჩინური იუანიდან და იაპონური იენიდან. სამივე სახელები გამომდინარეობს ჰანჯას 圓(원) სიმბოლოდან, რაც ნიშნავს ,,მრგვალ ფორმას". ვონი იყოფა 100 ჩონად.

ვონი გახდა ჩრდილოეთ კორეის ვალუტა 1947 წლის 6 დეკემბერს, როდესაც შეცვალა კორეული იენი, რომელიც ჯერ კიდევ მიმოქცევაში იყო.

ჩრდილოეთ კორეის ვონი განკუთვნილია მხოლოდ ჩრდილოეთ კორეის მოქალაქეებისთვის, ხოლო სავაჭრო ბანკი (무역은행) გასცემს ვალუტებს ვიზიტორებზე, ისევე როგორც მრავალი სხვა სოციალისტური სახელმწიფო . ამასთან, ჩრდილოეთ კორეა გასცემდა ორი სახის სავალუტო სერთიფიკატს, ერთს ვიზიტორებზე ,,სოციალისტური ქვეყნებიდან". ეს სერთიფიკატი წითელი ფერისაა და მეტსახელად უწოდებენ ,,წითელ ვონს". მეორე სახის სერტიფიკატები გაიცემოდა ვიზიტორებზე ,,კაპიტალისტური ქვეყნებიდან", რომელიც ლურჯი/მწვანე ფერისაა და მისი ზედმეტსახელია ,,ლურჯი ვონი". უცხოელებზე გასამცემი სერტიფიკატები გამოიყენებოდა 1999 წლამდე, შემდეგ ოფიციალურად გაუქმდა 2002 წელს. ამასთან, ფასები ნორმალურ მაღაზიებში, განსხვავებულია, რაც ვონის აუხსნელი კურსითაა განპირობებული.

დოლარის გაუქმება

2001 წლიდან ჩრდილოეთ კორეის მთავრობამ უარი თქვა დოლარის 2,16 ვონის კურსზე (რომელიც, როგორც ამბობენ, ემყარებოდა კიმ ჩენ-ირის დაბადების დღეს, 16 თებერვალს) ამასთან, მძლავრი ინფლაცია ანადგურებს ჩრდილოეთ კორეის ვონის ღირებულებას. ჩრდილოეთ კორეიდან დევნილების მოხსენებაში ნათქვამია, რომ შავი ბაზრის კურსი 570 ვონი იყო ჩინური იუანისთვის (დაახლოებით 4000 ვონი აშშ დოლარზე) 2009 წლის ივნისში.

2009 წლის გამყარება

ვონი გამყარდა 2009 წლის ნოემბერში პირველად 50 წლის შემდეგ. ჩრდილოეთ კორეელებს შვიდი დღის ვადაში ჰქონდათ მაქსიმალური 100,000 ფუნტი სტერლინგი (დაახლოებით 40 აშშ დოლარი ღირს შავ ბაზარზე) 1000 ფუნტ სტერლინგში 10 ფუნტ სტერლინგში, მაგრამ ზოგიერთი მოსახლეობის პროტესტის შემდეგ, ლიმიტი ნაღდი ფულისთვის 150,000 ფუნტ სტერლინგამდე გაიზარდა. და 300,000 ფუნტი სტერლინგი ბანკში. ამ დროისთვის ოფიციალური გაცვლითი კურსი დაახლოებით 740 აშშ დოლარი იყო, მაგრამ შავი ბაზრის ღირებულება 150,000 ფუნტ სტერლინგი დაახლოებით 30 დოლარი იყო. გადაფასებამ, რომელიც მიიჩნია კერძო ბაზრის საქმიანობის წინააღმდეგ გადადგმულ ნაბიჯად, გააქრო ბევრი ჩრდილოეთ კორეის დანაზოგი Times ვარაუდობს, რომ ეს ნაბიჯი შეიძლება ჩრდილოეთ კორეის მთავრობის მცდელობა იყო ფასების ინფლაციის კონტროლისა და ადგილობრივი შავი ბაზრის ფულის მოვაჭრეების ბედი გაანადგუროს. განცხადება გაკეთდა უცხოეთის საელჩოებისთვის, მაგრამ არა ჩრდილოეთ კორეის სახელმწიფო მედიაში . მოგვიანებით ინფორმაცია გადაეცა სადენიანი რადიო სერვისის საშუალებით, რომელიც მხოლოდ ჩრდილოეთ კორეაში იყო შესაძლებელი.

მეორე ვონი

პირველი ჩრდილოეთ კორეის მონეტები მიმოქცევაში 1959 წელს შევიდა. პირველად მოჭრილ მონეტებს შორის იყო 1, 5 და 10 ჩონის ღირებულების მონეტები. ამ მონეტებს ხშირად იყენებდნენ. ამასთან, 1970 და 1974 წლებში ხელმეორედ მოიჭრა 1 და 5 ჩონიანები. 1978 წელს 1979 წელს სავალუტო რეფორმის დროს მიმოქცევაში შევიდა 50 ჩონიანი მონეტა, რომელზეც გამოსახულია ჩოლიმას ქანდაკება და ამომავალი მზე. 1987 წელს შემოიტანეს 1 ვონიანი მონეტა ფხენიანის ცენტრალური ბიბლიოთეკის გამოსახულებით. ამ მონეტებმა სრულიად არ ჩაანაცვლეს 1 ვონიანი კუპიურა და ისინი დღესაც თანაბრად გამოიყენება.

2001 წელს, როდესაც ჩრდილოეთ კორეაში ერთი ვონისთვის დოლარის 2.16 ნიშნულზე უარი თქვეს, მონეტების ღირებულება შემცირდა. 2003 წლის შემდეგ ეს მონეტები იშვიათად არის მიმოქცევაში. მოგვიანებით, 2005 წელს დაინერგა მონეტების ახალი ნაკრები 5, 10, 50 და 100 ვონის ნომინალებში. ეს მონეტები ნაკლებად შთამბეჭდავი იყო ძველი სერიების შედარებით, მათი დიზაინის ძალიან უბრალო და ზოგადი ხასიათის იყო. მეორე ვონის ყველა მონეტა ალუმინისგანაა დამზადებული.

ცირკულირებული მონეტები

სურათი	მნიშვნელობა	ტექნიკური პარამეტრები		აღწერა		მოჭრილი წლის თარიღი
		დიამეტრი	კომპოზიცია	ავერსი	რევერსი	ზოგადი თარიღი (ვარსკვლავის გარეშე)	სოციალისტი ვიზიტორისთვის (1 ვარსკვლავი)	კაპიტალისტი ვიზიტორისთვის (2 ვარსკვლავი)	მიმოქცევაში ყოფნის ბოლო წელი
	1 ჩონ	16 მმ	ალუმინი	სახელმწიფო წოდება, გერბი, მოჭრის წელი	ღირებულება, (ზოგიერთზე ვარსკვლავი)	1959, 1970 წწ	1959 წ	1959 წ	?
	5 ჩონ	18 მმ				1959, 1974	1974 წ	1974 წ	?
	10 ჩონ	20 მმ				1959 წ	1959 წ	1959 წ	?
ფაილი:1978-50jeon.jpg	50 ჩონ	25 მმ		ბანკის სათაური, გერბი, ღირებულება	ჩოლიმას ქანდაკება, მოჭრის წელი, (ზოგიერთზე ვარსკვლავი)	1978 წ	1978 წ	1978 წ	?
	₩ 1	27 მმ		ბანკის სათაური, გერბი, ღირებულება, მოჭრის წელი	ხალხის დიდებული სასწავლებელი სახლი	1987 წ	N / A	N / A	?
	₩ 5	21 მმ			მნიშვნელობა	2005 წ	N / A	N / A	2009 წ
	₩ 10	23 მმ				2005 წ	N / A	N / A	2009 წ
	₩ 50	25 მმ				2005 წ	N / A	N / A	2009 წ
	₩ 100	27 მმ				2005 წ	N / A	N / A	2009 წ

სხვა კაპიტალისტური სახელმწიფოების ეკონომიკის მსგავსად, როგორიცაა კუბა და ჩინეთი, ჩრდილოეთ კორეამ შეიმუშავა მონეტების მარკირების სპეციალური სისტემა უცხოელი ვიზიტორების ორი ჯგუფისთვის. 1983 წელს გამოშვებული ეს მონეტები იყო ,,პაკკუნდონის" კონვერტირებადი სერიის ნაწილი. მონეტები, რომელთაც ,,ვარსკვლავი" არ ჰქონდათ, გავრცელებული იყო ჩრდილოეთ კორეაში, ერთი ვარსკვლავით მონიშნული მონეტები ..სოციალისტი ვიზიტორებისთვის" და ორი ვარსკვლავიანი მონეტები ,,კაპიტალისტი ვიზიტორებისთვის". მეოთხე კომპლექტი, რომელიც კოლექციონერებისთვის იყო განკუთვნილი და არა ტირაჟისთვის, ვარსკვლავების ადგილას ეწერა ,,მაგალითი" კორეული დამწერლობით . ზოგადად მიმოქცევაში მონეტების გარდა, არსებობს უამრავი სამახსოვრო მონეტა, რომლებიც მოჭრილია ჩრდილოეთ კორეის სახელით. უმეტესობა, თუ არა ყველა, უცხოელ ნუმიზმატიკოსებზე იყიდება . ზოგი ოფიციალური, სახელმწიფო დამტკიცებული მონეტაა, სხვები - არა.

მესამე ვონი

მონეტები 10, 50 ჩონისა და 1 ვონის ღირებულებით მოიჭრა 2002 წელს, ხოლო 2008 წელს მას დაემატა 1 და 5 ჩონიანები. ყველა მონეტა ალუმინითაა დამზადებული. ამ მონეტებზე გამოსახულია ეროვნული გერბი ავერსზე და ყვავილები, განსაკუთრებით კიმჯონგილია და კიმილსუნგია, 10 და 50 ჩონი უკანა მხარეს. მაგნოლია ამშვენებს 1 ვონიანს.

ცირკულირებული მონეტები

სურათი	მნიშვნელობა	ტექნიკური პარამეტრები			აღწერა		მოჭრის წელი
		დიამეტრი	მასა	კომპოზიცია	ავერსი	რევერსი
	1 ჩონ	18.0 მმ	0,8 გ	ალუმინი	გერბი, ღირებულება	სამეფო აზალია, მოჭრის წელი	2008 წ
	5 ჩონ	19.0 მმ	0,9 გ			ხის პეონი, მოჭრის წელი	2008 წ
	10 ჩონ	20.0 მმ	1.0 გ			აზალია, მოჭრის წელი	2002 წ
	50 ჩონ	22.1 მმ	1.55 გ			კიმჯონგილია, მოჭრის წელი	2002 წ
	₩ 1	24.1 მმ	1.9 გ			კიმილსუნგია, მოჭრის წელი	2002 წ

,,ჩრდილოეთ კორეის" პირველი ბანკნოტები გამოსცა 1945 წელს რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა დროებითმა მთავრობამ 38-ე პარალელის ზემოთ. ეს იყო 1, 5, 10 და 100 ვონის ნომინალებში. ბანკნოტების გამოყენება შეწყდა საბჭოთა კავშირის ძალების გასვლისა და ახლად დამოუკიდებელი სახელმწიფოს აღიარების შემდეგ.

პირველი ვონი

ვონის ბანკნოტების პირველი ნომინალები იყო 15, 20 და 50 ჩონი და 1, 5, 10 და 100 ვონი 1947 წელს. ჩონის კუპიურებს სტილიზებული ხელოვნების ნიმუშები ჰქონდათ, ხოლო ვონები საკმაოდ ერთგვაროვანი იყო დიზაინში, სადაც გლეხი და მუშა იყვნენ გამოსახული და სიმბოლური იარაღები ეკავათ. მოგვიანებით ეს ვალუტა გადაფასდა 1959 წელს, რის შედეგადაც ძველი 100 ვონის ღირებულება ახლა 1 ვონის ტოლფასი გახდა. ეს კორეის ომით გამოწვეული ინფლაციის გამოსასწორებლად მოხდა.

მეორე ვონი

1959 წელს ძველი ვონი შეიცვალა მეორე ვონით, ფასი და გაცვლითი კურსი დაფიქსირდა აშშ დოლარზე. ეს ბანკნოტების სერია გამოიცა ნომინალებში 50 ჩონი და 1, 5, 10, 50 და 100 ვონი. ეს ბანკნოტები გაცილებით დიდი იყო, ვიდრე წინა გამოცემა და მასზე გამოსახული იყო ჩრდილოეთ კორეის ინდუსტრიები.

2012 წელს გამოვიდა ბანკნოტების კიდევ ერთი სამახსოვრო სერია, ამჯერად 2002–2009 წლების სერიებში, სადაც დატანილი იყო წარწერა ,,დიდი ლიდერი ამხანაგი კიმ ილ სუნგის 100 წლის იუბილე".

1988 წელს სავაჭრო ბანკმა (무역은행) (ცენტრალური ბანკისგან მოპირისპირე) გასცა ორი უნიკალური სერიის უცხოური სერთიფიკატი. ორივე მათგანში შედიოდა 1 ჩონის, 5 ჩონის, 10 ჩონის, 50 ჩონის და 1, 5, 10 და 50 ვონის ღირებულების კუპიურები, სერიიდან ,,კაპიტალისტი ვიზიტორებისთვის", რომელიც იყო ლურჯ-მწვანე, ხოლო სერია ,,სოციალისტი სტუმრებისთვის" ვარდისფერი. თანამედროვე ნოტებს ჰქონდა მარტივი გამოსახულებები და შესაბამისი მნიშვნელობები. სოციალისტურ ვონზე საერთაშორისო მეგობრობის გამოფენაა გამოსახული, ხოლო კაპიტალისტური ვონის ბანკნოტებზე - ჩოლიმას ქანდაკება .

მიმოქცევაში მეორე ვონის ბანკნოტები, 2009 წლის დეკემბრამდე, იყო შემდეგი:

მესამე მოიგო

2009 წელს დაიწყო სავალუტო რეფორმა ჰიპერინფლაციისა და შავი ბაზრის საქმიანობის მოსაგვარებლად. წინა რეფორმებისგან განსხვავებით, 2009 წლის ნაბიჯმა ქვეყანაში პანიკა გამოიწვია, როდესაც გამოცხადდა, რომ ძველი ვალუტის გაყვანასა და ახალი ვალუტის შემოღებას შორის ორკვირიანი პაუზა იქნებოდა, ამასთან ერთად გაცვლის ლიმიტი იქნებდა მხოლოდ 500 000 ძველი ვონი თითოეულ ადამიანზე, რაც დანაზოგების ეფექტურად მოშორებას უწყობდა ხელს. ეს გადაფასება წარუმატებელი აღმოჩნდა.

2014 წლის 25 ივლისს მიმოქცევაში გამოვიდა ახალი 5 000 ვონის ნომინალი, რომელიც 2013 წლით თარიღდება. ჩრდილოეთ კორეის დამფუძნებლის კიმ ილ-სუნგის პორტრეტის გამოსახულების ნაცვლად, ნოტა ასახავს მისი დაბადების ადგილის მანგიონდაში და უკანა მხარეს საერთაშორისო მეგობრობის გამოფენას მიოჰიანგსანში, სადაც ნაჩვენებია საჩუქრები, რომლებიც მან და მისმა შვილმა კიმ ჩონგ-ილმა მიიღეს უცხოელი ლიდერებისგან.

BBC- მ 2009 წელს გამოაცხადა, რომ ფხენიანის ზოგიერთ მაღაზიებში ჩრდილოეთ კორეული ვონი არ გამოიყენება. ასეთ მაღაზიებში რაიმეს შეძელნა მხოლოდ იაპონური იენითა და აშშ დოლარითაა შესაძლებელი.