იური ბანდაჟევსკი

Юрый Бандажэўскі, დ. 9 იანვარი, 1957, ბსსრ) — ბელარუსი მეცნიერი, რადიაციული მედიცინის დარგის გამოჩენილი სპეციალისტი, მედიცინის დოქტორი (1987), პროფესორი (1989), ნიუ-იორკის მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილი წევრი. გომელის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტის რექტორი დაარსების დღიდან 1990 წლის 1 ნოემბრიდან 2001 წლამდე. ის სპეციალიზირებულია ადამიანის სხეულზე რადიაციის მცირე დოზების გავლენასა და ჩერნობილის კატასტროფის შედეგების შესწავლაზე.

იური ბანდაჟევსკი
დაბადების თარიღი	9 იანვარი 1957 (65 წლის) რადუნი, გროდნესკის ოლქი, ბელორუსიის სსრ, სსრკ
მოქალაქეობა	სსრკ  ბელარუსი
პროფესია	მეცნიერი რადიაციული მედიცინის დარგში
ჯილდოები	ალბერტ შვეიცერის ოქროს ვარსკვლავი ჰიპოკრატეს მედალი

გომელის სამედიცინო უნივერსიტეტის რექტორის პოსტზე ყოფნისას ის დაინტერესდა ადამიანის ჯანმრთელობაზე რადიაციის მცირე დოზების ზემოქმედების პრობლემით. უნივერსიტეტის სხვა მეცნიერებთან ერთად მივიდა დასკვნამდე, რომ გულის პრობლემები გამოწვეულია რადიაციის მუდმივი ზემოქმედებით. აი, როგორ აყალიბებს თავად ავტორი ამ თეორიას:

	„ცეზიუმის რადიონუკლიდები, რომლებიც აღწევს ადამიანის სხეულში, ძალიან აქტიურად შედის გულის კუნთებში. ცეზიუმი ქმნის უჯრედში ენერგიის შიმშილის ეფექტს, ხოლო გულის კუნთი ყველაზე დაუცველია, რადგან პირველი ახდენს  ცეზიუმის უტილიზაციას. აქედან გამომდინარეობს გულ-სისხლძარღვთა პრობლემები.“

1999 წელს ბელარუსიის ტელევიზიამ აჩვენა ფილმი "ჩერნობილის გული" ბანდაჟევსკის ნაწარმოებების მიხედვით. ამის შემდეგ, თავად ბანდაჟევსკის თქმით, ჩერნობილის ავარიის ზემოქმედები გავლენით გამოწვეული პრობლემები გულ-სისხლძარღვთა სისტემაზე "დამარხეს" მაღალ ოფისებში, ამჯობინეს ევარაუდათ, რომ რესპუბლიკის მოსახლეობის ჯანმრთელობას საფრთხე არ ემუქრებოდა.

1999 წლის 13 ივლისს პროფესორი ბანდაჟევსკი დააკავეს ქრთამის აღების ბრალდებით ( ჯამში 25800 აშშ დოლარი). 2001 წლის 18 ივნისს უზენაესი სასამართლოს სამხედრო კოლეგიამ ის დამნაშავედ ცნო და მიუსაჯა რვა წლით თავისუფლების აღკვეთა ქონების ჩამორთმევით 35,449,200 ბელარუსული რუბლის ოდენობით, თანამდებობების დაკავების უფლების ჩამორთმევით 5 წლის ვადით. საინტერესოა, რომ სასამართლოს ცნობით,  ქრთამის გამცემი პირები გათავისუფლდნენ სასჯელისგან.

პროფესორ ბანდაჟევსკის, როგორც მსოფლიო მნიშვნელობის მეცნიერის საქმე ხმამაღალი გამოდგა და საერთაშორისო აჟიოტაჟი გამოიწვია. არაერთი ბელარუსული და საერთაშორისო უფლებადამცველი ორგანიზაციის თანახმად, ბანდაჟევსკის საქმე შეთხზული იყო ბელარუსის ხელისუფლების მიერ, რადგან მისი სამეცნიერო კვლევის შედეგები მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდა ოფიციალური მონაცემებისგან ჩერნობილის ატომურ ელექტროსადგურზე აფეთქების შედეგების შესახებ.

წინასწარი პატიმრობის დროს ბანდაჟევსკის ადვოკატთან წვდომა ჩამოერთვა და თავად პროცესი დამკვირვებლებმა უსამართლოდ მიიჩნიეს. გარდა ამისა, სასამართლო პროცესი ეფუძნებოდა ვლადიმერ რავკოვის ჩვენებას, რომელმაც მოგვიანებით იგი გააუქმა  და განაცხადა, რომ ჩვენება მისცა წინასწარი გამოძიების ორგანოში 1999 წლის 12 ივლისს ფსიქოტროპული ნივთიერებების ზემოქმედების ქვეშ.  სასამართლომ ამ ვერსიის განხილვის შემდეგ, დამატებითი კომენტარების გარეშე ცნო არაკომპეტენტურად.

საერთაშორისო უფლებადამცველმა ორგანიზაციამ Amnesty International ბანდაჟევსკი სინდისის პატიმარად აღიარა. ბელარუსი მეცნიერი გახდა 25-ე პირი მსოფლიოში, რომელმაც მიიღო თავისუფლების პასპორტი, რომელიც იძლევა უფლებას, ადამიანმა თავისუფლად აირჩიოს საცხოვრებელი ადგილი ევროპაში. პასპორტს ხელი ევროკავშირის 15 ქვეყნის დეპუტატმა მოაწერა.

საფრანგეთში შეიქმნა პროფესორის დაცვის კომიტეტი. 2003 წლის თებერვალში იგი გამოცხადდა პარიზის საპატიო მოქალაქედ. საფრანგეთის პრეზიდენტმა ჟაკ შირაკმა რუსეთის პრეზიდენტ პუტინთან შეხვედრაზე მოითხოვა   შუამავლობა ბელარუსის პრეზიდენტთან ბანდაჟევსკის საქმესთან დაკავშირებით.

გარდა ამისა, პროფესორ ბანდაჟევსკის საქმე გახდა ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, რომ ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის დეპუტატებმა უარი განაცხადეს ბელორუსისთვის სპეციალური სტუმრის სტატუსის აღდგენაზე. 2002 წლის 27 სექტემბერს ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის მიერ მიღებულ რეზოლუციაში ბანდაჟევსკის საქმე განიხილება როგორც რეპრესიები დისიდენტების წინააღმდეგ.

2003 წლის ოქტომბერში, ჯანმრთელობის პრობლემებისა და ციხის ექიმების უყურადღებობი გამო, პროფესორი ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში გადავიდა განგრენოზულ-ფლეგმონური აპენდიციტის დიაგნოზით, რასაც შეიძლებოდა  პერიტონიტი გამოეწვია. სასწრაფო ოპერაციამ წარმატებით ჩაიარა და მეცნიერი გადარჩა.

2005 წლის 5 აგვისტოს, სასჯელის ვადის გასვლამდე 5 თვით ადრე, ბანდაჟევსკი პირობით გაათავისუფლეს  ვადაზე ადრე  5 თვით ქვეყნიდან გასვლის უფლების გარეშე. მან  ციხეში ექვს წელზე მეტი გაატარა. ორი წელი ამნისტიით შეუმცირდა.

2006 წლიდან 2007 - მდე ბანდაჟევსკი მუშაობდა ერთწლიანი კონტრაქტით საფრანგეთში ჩერნობილის კატასტროფასთან დაკავშირებით ადამიანის სხეულზე რადიაციის გავლენის გამოცდილების გასაზიარებლად, სადაც მან დაწერა ორი წიგნი. მისივე თქმით, უცხოელი მეცნიერები აქტიურად კამათობენ მის კვლევებზე დისერტაციებსა და სამეცნიერო ჟურნალის Cardiac Toxicology ფურცლებზე. მეცნიერის თქმით, მის თეორიას ევროპაში ჰყავს როგორც მოწინააღმდეგეები, რომელთაც არ სჯერათ, რომ რადიაციის გავლენა ასე სერიოზულად მოქმედებს ადამიანების ჯანმრთელობაზე, ასევე მომხრეები. 2008 წლიდან პროფესორი ვილნიუსში ცხოვრობს.

2008 წლის 17 აგვისტოს, ბანდაჟევსკის ინიციატივით, ევროპარლამენტში გაიმართა კონფერენცია, რის შემდეგაც მიღებულ იქნა დეკლარაცია ბელარუსში ჩერნობილის შემდგომი ვითარების შესახებ. დეკლარაცია მოუწოდებს ევროპულ საზოგადოებას განაგრძოს დახმარება ყველაზე დაზარალებული რეგიონების რეაბილიტაციაში, ასევე განსაკუთრებული ყურადღება დაუთმოს კატასტროფის ლიკვიდატორთა მდგომარეობას. დოკუმენტი მიესალმება ვილნიუსში საერთაშორისო კვლევითი ცენტრის "ეკოლოგია და ჯანმრთელობა" შექმნას საერთაშორისო სინდიკატის ორგანიზებით ლიკვიდატორთა დასახმარებლად. კიევში ბანდაჟევსკის ხელმძღვანელობით გაიხსნა ცენტრი "ეკოლოგია და ჯანმრთელობა".

• Chernobyl Ecology and Health (lead by Yuri Bandazhevsky since 2013) https://chernobyl-health.org/
• Medical and Biological Effect of Radiocesium Incorporated Into the Human Organism ISBN 978-4-7726-1047-6 (იაპონ. ინგლ.)
• Consequence of the Chernobyl Disaster: Reproduction of Human Being in Condition of Radiation Exposure ISBN 978-4-7726-1089-6 (იაპონ. ინგლ.)