გურჯაანი

ტერმინს „გურჯაანი“ აქვს სხვა მნიშვნელობებიც, იხილეთ გურჯაანი (მრავალმნიშვნელოვანი).

მოსახლეობა: 8 024 (2014).

ქალაქი
გურჯაანი
თავისუფლების ქუჩა ქ. გურჯაანში
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	კახეთის მხარეკახეთის მხარე
მუნიციპალიტეტი	გურჯაანის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	41°44′40″ ჩ. გ. 45°48′00″ ა. გ. / 41.74444° ჩ. გ. 45.80000° ა. გ. / 41.74444; 45.80000
ამჟამინდელი სტატუსი	1934
ცენტრის სიმაღლე	415 მეტრი
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	8024 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 96,8 % სომხები 1,4 % რუსები 0,8 %
სასაათო სარტყელი	UTC+04:00
სატელეფონო კოდი	+995 353
საფოსტო ინდექსი	1500
ოფიციალური საიტი	http://www.gurjaani.ge/
საქართველო კახეთის მხარე
გურჯაანი ვიკისაწყობში

გურჯაანი მდებარეობს გომბორის ქედის ჩრდილო–აღმოსავლეთ მთისწინეთის და ალაზნის ველის მიჯნაზე, ბაკურციხე-თელავის საავტომობილო გზაზე. ზღვის დონიდან 400 მ სიმაღლეზე, თბილისიდან დაშორებულია 111 კმ-ით.

ჰავა ზომიერად ნოტიო სუბტროპიკულია. ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურაა 12,4°C, იანვრის საშუალო ტემპერატურაა 0,9°C, ივლისისა — 23.6°C. ნალექები 804 მმ წელიწადში.

„გურჯაანის“ სახელის წარმოშობასთან დაკავშირებით ხალხურ გადმოცემებში მრავალი ვერსია არსებობს. ერთ-ერთი ისტორიულად დასაბუთებული ვერსიის თანახმად ამ სახელს თურქული წარმოშობა აქვს: სიტყვა „გურჯ“ თურქულია და ქართველს ნიშნავს, ხოლო „გურჯაანი“ — ქართველთა სადგომს.

ქალაქ გურჯაანის ტერიტორია არქეოლოგიურად შეუსწავლელია. სიმონ ჯანაშიას სახელობის საქართველოს მუზეუმში დაცულია ქალაქში შემთხვევით მოპოვებული არქეოლოგიური მასალა: თიხის ჭურჭლის ფრაგმენტები, ბრინჯაოსა და რკინის იარაღი, სხვადასხვა სამკაული. 1949 წელს გურჯაანში აღმოჩნდა ოქროს 7 ცალი ბიზანტიური მონეტა, მოჭრილი ალექსი I-ის (1081-1118) და იოანე II-ის (1118-1143) სახელით.

 

სოფელი გურჯაანი წერილობით წყაროებში პირველად იხსენიება კახეთის მეფის ალექსანდრე I-ის (1476-1511) გუჯარში, რომლის მიხედვით კახთუბანი-გურჯაანი მეფეს გადასახადისაგან გაუთავისუფლებია (კახთუბანი ამჟამად ქალაქის ერთ-ერთი უბანია). გურჯაანი მოხსენიებულია ასევე ვახუშტი ბატონიშვილის და იოანე ბატონიშვილის შრომებში. ამ პერიოდში ის ვაჩნაძეებისა და ანდრონიკაშვილების სოფელია. იოჰან გიულდენშტედტის მიხედვით XVIII ს-ის 70-იან წლებში გურჯაანი გაპარტახებული ყოფილა.

ქალაქი გურჯაანი 1934 წელს დაარსდა. მის შემადგენლობაში მოექცა ასევე კურორტი ახტალა. საბჭოთა პერიოდში გურჯაანი წარმოადგენდა სარკინიგზო კვანძს, სადაც თბილის-თელავის რკინიგზის ხაზს გამოეყოფოდა წნორის მიმართულებით მიმავალი განშტოება (უმოქმედოა 1990 წლიდან). ქალაქში მოქმედებს ღვინის (მ. შ. სააქციო საზოგადოება „გურჯაანი-1929"), სპირტის, ყველ–კარაქის ქარხნები, აგრეთვე ადგილობრივი მნიშვნელობის წვრილი საწარმოები. მოსახლეობა უმთავრესად ჩაბმულია სასოფლო-სამეურნეო შრომაში (მევენახეობა-მებაღეობა).

გურჯაანში არის გურჯაანის მუნიციპალური კულტურის ცენტრი, ქართული მხედრული ისტორიის მუზეუმი, დიდების მემორიალური მუზეუმი, საქართველოს ეროვნული მუზეუმის კახეთის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული საცავი (ყოფილი გურჯაანის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი). ქალაქში წარსულში არსებობდა სახალხო თეატრი, მის ნაცვლად ამჟამად მოქმედია მუნიციპალური კულტურის ცენტრთან არსებული თეატრალური დასი.

გურჯაანში და მის სიახლოვეს შემორჩენილია ისტორიული ძეგლები გურჯაანის ყველაწმინდა და ტატიას საყდარი. გურჯაანში მოქმედებს წმინდა სამების საკათედრო ტაძარი, აქვეა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის გურჯაანისა და ველისციხის ეპარქიის კათედრა და რეზიდენცია.

 

არის გვერდი თემაზე:

გურჯაანი

• ჯაოშვილი ვ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 316-317.

• საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 1-I, თბ., 2013. — გვ. 48.

• ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი, გვ. 170-171, თბ., 2013 წელი.