Կարէն Տէմիրճեանի Թանգարան

Թանգարանը հիմնուած է Կարէն Տէմիրճեանի կեանքն ու գործունէութիւնը ուսումնասիրելու, լուսաբանելու եւ յիշատակը յաւերժացնելու նպատակով։ Հիմնական ցուցադրութեան բացման հանդիսաւոր արարողութիւնը տեղի ունեցած է 20 Ապրիլ 2007-ին՝ Կարէն Տէմիրճեանի ծննդեան 75-ամեակի առթիւ։ Թանգարանի խնդիրն է նաեւ Կարէն Տէմիրճեանի օրինակով նպաստել մատաղ սերունդի հայրենասիրական դաստիարակութեան։

Թանգարանի գործունէութեան հիմնական ուղղութիւններն են՝

• մշակութային
• կրթական
• գիտական
• հրատարակչական

Թանգարանը ունի հարուստ փաստավաւերագրական նիւթ՝ թանգարանի առջեւ դրուած խնդիրները իրականացնելու համար։ Անոնք փաստաթուղթեր են, լուսանկարներ, տեսաֆիլմեր, ժամանակակիցներու յուշեր, անձնական իրեր, կառավարական պարգեւներ, տարբեր առիթներով բարեկամներէ, գործընկերներէ, ժողովուրդէ, այլ պետութիւններու ղեկավարներէ եւ քաղաքական գործիչներէ ստացած բազմաթիւ յուշանուէրներ, արուեստի գործեր, ողոմպիական ախոյեաններու մետալներ՝ նուիրած Կարէն Տէմիրճեանին եւ այլն։

Թանգարանի ֆոնտին մէջ կը պահուի Կարէն Տէմիրճեանի անձնական արխիւը, որ կ՚ընդգրկէ նաեւ նրա աշխատանքային օրագրերը, որոնք, գրառուած են, գրեթէ առանց ընդհատումներու, ՀԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղարի պաշտօնին մէջ աշխատելու տարիներուն եւ բացառիկ պատմական արժէք կը ներկայացնեն այդ շրջանի պատմութեան ուսումնասիրութեան համար։ Գրառումները լոյս կը սփռեն տուեալ ժամանակաշրջանի պատմական իրադարձութիւններու, դէպքերու, քաղաքական, պետական, մշակոյթի գործիչներու հետ կապուած բազմաթիւ ու բազմապիսի հարցերու վրայ, որոնց մեծ մասը ժամանակին գաղտնիութեան քողով շղարշուած էին ։

Մեծ հետաքրքրութիւն կը ներկայացնեն Կարէն Տէմիրճեանի գրառումները՝ «Անաւարտ մտքեր» պայմանական ֆոնտային անուանումով։ Այդ գրառումները բացառիկ արժէք կը ներկայացնեն մեր պետականութեան, փորձառական վարժութեան 6ու տեսութեան, ազգային շարք մը կնճռոտ հարցերու վերլուծութեան իմաստով։

Հազուագիւտ ցուցանմուշ է նաեւ Կարէն Տէմիրճեանի 50-ամեակի առթիւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազգէն Առաջինի նուիրած արծաթեայ սկիհը եւ մակագրութիւնը, որ կ՚արձանագրէ Կարէն Տէմիրճեանի հայրենաշինական լայնածաւալ գործունէութիւնը։

Մեծ հետաքրքրութիւն կը ներկայացնեն գիտութեան, գրականութեան ու արուեստի հայ եւ ռուս անուանի գործիչներու՝ Կարէն Տէմիրճեանին նուիրած հեղինակային աշխատանքներու, գիրքերու ընծայագրերը։

Բացառիկ հետաքրքրութիւն կը ներկայացնէ թանգարանին մէջ պահուող Կարէն Տէմիրճեանի անձնական արխիւը։

Թանգարանի գործունէութեան մշտապէս մասնակից է Տէմիրճեաններու ընտանիքը, յատկապէս թանգարանի խորհրդական, Կարէն Տէմիրճեան բարեգործական հիմնադրամի հիմնադիրներու խորհուրդի նախագահ Ռիմա Տէմիրճեանը:

Պատմամշակութային մեծ արժէք ունի ՀԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղարի աշխատասենեակի կահոյքը, որ ժամանակին (1950) պատրաստուած է ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ Գրիգոր Խանջեանի նախագիծով։ Յուշասրահին մէջ ցուցադրուած են ՀԿԿ Կենտրոնական կոմիտէի առաջին քարտուղարներու աշխատասենեակի կահոյքը եւ իրեր, որոնք օգտագործած են եւ Կարէն Տէմիրճեանը եւ Կենտկոմի նախորդ առաջին քարտուղարները: Ցուցադրուող աշխատասեղանի մօտ Կարէն Տէմիրճեանը աշխատած է նաեւ այն ժամանակ, երբ ընտրուած էր Հայաստանի Հանրապետութեան Ազգային ժողովի նախագահ:

Թանգարանը ունի քաղաքական գրականութեան գրադարան, ուր այցելուները եւ ուսանողները կրնան հանգամանալից ծանօթանալ Հայաստանի խորհրդային եւ հետխորհրդային շրջանի պատմութեան:

Թանգարանը ունի նիստէրի դահլիճ, ուր տեղի կ՚ունենան բազմաբնոյթ միջոցառումներ՝ գիտաժողովներ, բանավէճեր, մամուլի ասուլիսներ, հանդիպումներ գիտութեան, մշակոյթի, արտադրութեան ներկայացուցիչներու եւ քաղաքական գործիչներու հետ:

Թանգարանին մէջ յաճախակի կը կազմակերպուին թեմատիկ ցուցահանդէսներ՝ գիւղատնտեսութեան զարգացումը Հայաստանի մէջ1970-1990-ականներուն, Երեւանի մեթրոպոլիտէնի ստեղծման պատմութիւնը, «Էրեբունի-Երեւան» տօնակատարութեան պատմութիւնը եւ այլն, որոնց նպատակն է դրուագ առ դրուագ ամփոփել Կարէն Տէմիրճեանի գործունէութիւնը։ Ժամանակաւոր ցուցահանդէսներու եւ այլ մշակութային միջոցառումներու կազմակերպման համար նախատեսուած է թանգարանի ամառնային ցուցասրահը։

Թանգարանը ունի նաեւ նիստերու դահլիճ, ուր տեղի կ՚ունենան բազմաբնոյթ միջոցառումներ՝ գիտաժողովներ, բանավէճեր, մամուլի խորհրդաժողովներ, հանդիպումներ գիտութեան, մշակոյթի, արտադրութեան ներկայացուցիչներու եւ քաղաքական գործիչներու հետ։ Թանգարանի գործունէութեան մշտապէս մասնակից է Տէմիրճեաններու ընտանիքը, յատկապէս՝ թանգարանի խորհրդական, «Կարէն Տէմիրճեան» բարեգործական հիմնադրամի հիմնադիրներու խորհուրդի նախագահ Ռիմա Տէմիրճեանը։

• Երեւանի մեթրոպոլիտէնի պատմութիւնը (2009)
• Աստղագիտութեան զարգացումը Հայաստանի մէջ (2009 )
• Գիւղատնտեսութեան զարգացումը Հայաստանի մէջ 1960-1990-ականներ (2010 )
• «Էրեբունի-Երեւան» տօնակատարութեան պատմութիւն (2010 )
• Հայաստանի երկրորդ հանրապետութեան հիմնադրման 90-ամեակը (2010 )
• Կարէն Տէմիրճեանը հեղինակներու ընծայագրերուն մէջ (2011 )
• Գրատպութիւնը Հայաստանի մէջ 1970-1990-ական թթ (2011 )
• Հայրենասիրութեան եւ հայրենաշինութեան մեծ ճանապարհ (2012 )
• Կարէն Տէմիրճեանը եւ թանգարանաշինութիւնը (2013 )
• «Ժառանգութիւն» Խորհրդային Հայաստանի մէջ 1960-1990-ականներու ինքնատիպ կառոյցները, 1960-1990-ականներուն վերականգնուած պատմաճարտարապետական յուշարձանները, անաւարտ նախագիծերն ու չիրականացուած ծրագրերը (2014 )
• «Վերածնունդ» (նուիրուած Հայոց Ցեղասպանութեան 100-ամեակին) (2015 )
• Հայկական սպորտը 1970-1990-ական թթ (2016 )
• Խորհրդային Հայաստանի ժառանգութիւնը երրորդ հանրապետութեան (նուիրուած անկախութեան 25-ամեակին) (2016 )
• ՍՍՀՄ-ի մասին կը խօսին թանգարանային առարկաները (2017 )
• «Մուրճի եւ Զնդանի արանքին մէջ» Ղարաբաղեան շարժումը 1988 (2018 )

Կարէն Տէմիրճեան բարեգործական հիմնադրամը եւ թանգարանը համատեղ հրատարակած են Կարէն Տէմիրճեանի կեանքն ու գործունէութիւնը լուսաբանող գիրքեր, բրոշիւրներ, կատալոգներ՝

Գրքեր

• «Կարէն Տէմիրճեան», եռալեզու (հայերէն, ռուսերէն, անգլերէն), 2000 , Երեւան
• «Կաթիլներ մեծ ծովից», 2 հատոր, Երեւան, 2002
• «Յիշատակ», Երեւան, 2012 (հայերէն, ռուսերէն) (վերահրատարակուած է 2018 )
• "Дни сквозь строчки", 2010 г., Ереван

Գրքոյկներ

• «Յիշատակի խօսք», քառալեզու, 2002 , Երեւան
• «Լռութեան րոպէ», 2005 , Երեւան
• «Կարէն Տէմիրճեան», գրքոյկ֊օրացոյց, 2007 , Երեւան
• «Կարէն Տէմիրճեանի թանգարան»
• "Karen Demirchyan Museum"

Ներկայիս հրատարակութեան կը պատրաստուի Խորհրդային Հայաստանի տարեգրութեան շարունակութիւնը, որ կ՚ընդգրկէ 1980-1990-ականներ:

Թանգարանը կը գտնուի Երեւանի կեդրոնը՝ Ղազար Փարպեցիի 7 հասցէով։

•  
  Կարեն Տէմիրճեանի աշխատասենեակի կահոյքը
•  
  Թանգարանի նախասրահ-ցուցասրահ
•  
  Կարեն Տէմիրճեանի աշխատասեղանը
•  
  Փայտէե ժամացոյց՝ հայ թագաւորներու եւ Կարէն Տէմիրճեանի դիմաքանդակներով։ Գործ՝ Արամայիս Մկրտչյանի
•  
  Էդուարդ Ղազարեանը իր դիմումը Կարէն Տէմիրճեանին ներկայացուցած է պղինձէ հատիկի վրայ
• Անահիտ աստուածուհիի պրոնզաձույլ կիսանդրի (բնօրինակը Բրիտանական թանգարանին մէջ է)։ Պրոնզէ կրկնօրինակը ձուլուած է 1969-ին, «Հայէլեկտրամեքենա» գործարանի ձուլարանին մէջ Կարէն Տէմիրճեանի եւ Մարտին Յարութնւնեանի նախաձեռնութեամբ
  Անահիտ աստուածուհիի պրոնզաձույլ կիսանդրի (բնօրինակը Բրիտանական թանգարանին մէջ է)։ Պրոնզէ կրկնօրինակը ձուլուած է 1969-ին, «Հայէլեկտրամեքենա» գործարանի ձուլարանին մէջ Կարէն Տէմիրճեանի եւ Մարտին Յարութնւնեանի նախաձեռնութեամբ
•  
  Գիրքեր, յուշամետալներ
•  
  «Ռեքվիեմ», նկարուած է Հոկտեմբեր 1999-ին, նկարի հեղինակ Զուլում Գրիգորեանը կ՚անիծէ նկարի ծնունդը, որ բնորոշ չէ նկարիչներուն
•  
  Ցուցափեղկ
•  
  Կարէն Տէմիրճեանը թանգարաններու բարեկամ
•  
  Կարէն Տէմիրճեանի խօսքերը
•  
  Փայտէ սկուտեղ Հայաստանի մէջ աճող ընկուզենիներու տարատեսակներէն։ Կարէն Տէմիրճեանի կոչով հանրապետութեան մէջ իրականացուեցաւ ընկուզենիներու տնկման ծրագիր։ Ի նշանաւորումն այդ ծրագրի իրականացման՝ ՀԼԿԵՄ կենտկոմը Տէմիրճեանին նուիրեց հայ վարպետներու այս աշխատանքը

• Կարէն Տէմիրճեանի թանգարան Archived 2019-01-24 at the Wayback Machine.