Համազասպ Սրուանձտեան (5 Յունիս 1873(1873-06-05), Վան, Օսմանեան Կայսրութիւն - 18 Փետրուար 1921(1921-02-18), Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն), ազատագրական պայքարի մարտիկ, Հ.
Յ. Դաշնակցութեան անդամ։
Համազասպ Սրուանձտեան | |
---|---|
| |
Ծնած է | 5 Յունիս 1873 |
Ծննդավայր | Վան, Օսմանեան Կայսրութիւն |
Մահացած է | 18 Փետրուար 1921 (47 տարեկանին) |
Մահուան վայր | Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն |
Քաղաքացիութիւն | Օսմանեան Կայսրութիւն |
Ազգութիւն | Հայ |
Մասնագիտութիւն | ֆետայի |
Կուսակցութիւն | Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն եւ Արմենական Կուսակցութիւն |
Համազասպ Սրուանձտեան ծնած է 1873-ին, Վանի Այգեստան թաղամասին մէջ: Նախակրթարանը աւարտելէ ետք սորված է ոսկերչութիւն եւ ժամագործութիւն: Կանուխ տարիքէն ներգրաւուած է յեղափոխական շարժումին մէջ: Եղած է արմենական, ապա` ՀՅԴ կուսակցութեան անդամ: Խուսափելով թուրք իշխանութիւններու հետապնդումներէն` հեռացած է Վանէն, անցած է Երեւան, Շուշի:
Համազասպ 1894-ին ամուսնացած է Շուշանիկ Վանեանցին հետ եւ ունենցած է չորս զաւակ` Գարեգին, Ալմաստ, Հրանդ եւ Վանազատ:
Մասնակցած է 1905-1906 թուականներուն հայ-թաթարական կռիւներուն: Քաջութեամբ աչքի կը զարնէ յատկապէս 22 Օգոստոս 1905-ին Ասկերանի կիրճին մէջ մղուած մարտին, երբ 200 հոգիէ բաղկացած թրքական ջարդարարներու ամբոխէն ողջ մնացած է միայն 6-ը:
1906-ին կազմակերպած է Գանձակի հայութեան պաշտպանութիւնը` թաթարական ոտնձգութիւններէ: 1908-ին ՀՅ Դաշնակցական գործիչներու հետ ձերբակալուած է ցարական կառավարութեան կողմէ, դատապարտուած` մահուան, սակայն մահապատիժը փոխարինուած է 15 տարուան տաժանակրութեամբ (Սիպերիա):
1913-ին փախած է բանտէն, անցած` Եւրոպա. եղած է Հռոմ, Մարսէյ, Փարիզ եւ Պոլիս, իսկ 1914-ի սկիզբը բնակութիւն հաստատած է Եգիպտոսի Աղեքսանդրիա քաղաքին մէջ: Նոյն տարին կը փոխադրուի Կ. Պոլիս:
1914-ի ամրան Համազասպ Թիֆլիս կը փոխադրուի: Նոյն թուականին Կարնոյ մէջ կայացած ՀՅԴ կուսակցութեան Ը. Ընդհանուր ժողովին մէջ կտրականապէս դէմ արտայայտուած է երիտթուրքերու հետ որեւէ համագործակցութեան:
Ա. Համաշխարհային պատերազմի ժամանակ մասնակցած է հայկական կամաւորական շարժումին, նշանակուած է կամաւորական 3-րդ գունդի հրամանատար:
Մասնակցած է բազմաթիւ ճակատամարտերու: Ապահոված է Բասէնի եւ Ալաշկերտի շրջանէն հայ բնակչութեան անվտանգ գաղթը:
Եղած է 1915 մայիսին Վանը ազատագրող հայ կամաւորներէն, կռուած է Պիթլիսի ուղղութեամբ (Յուլիսին), Հոկտեմբերին յաջող արշաւանք ձեռնարկած է դէպի Խիզան:
Համազասպ այնուհետեւ փոխադրուած է Թիֆլիս, ընտանիքին մօտ: Ռուսական 1917-ի Փետրուարեան յեղափոխութենէն ետք ձեւաւորուած է հայկական զօրամասը, որմէ ետք Համազասպ Ալաշկերտի շրջանի պաշտպանութեան ղեկավար նշանակուած է:
Հայոց ազգային խորհուրդին որոշումով Համազասպ մեկնած է Հիւսիսային Կովկաս, արեւմտեան ռազմաճակատներէն վերադարձող հայ զինուորներ հաւաքագրելու, ջոկատներ կազմակերպելու եւ Հայաստան ուղարկելու համար:
Համազասպ 1918-ին մեկնած է Պաքու եւ գործօն մասնակցութիւն բերած քաղաքի պաշտպանութեան կռիւներու ընթացքին:
Պաքուի անկումէն ետք Համազասպ մեկնած է Թիֆլիս եւ այնուհետեւ Երեւան փոխադրուած:
Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան բանակին մէջ ան 1919 Յուլիսին ստանձնած է նոր Պայազիտի զօրամասերու հրամանատարութիւնը: Ան արդէն ունեցած է գնդապետի աստիճան:
Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք, 1920 Դեկտեմբերին Համազասպ այլ գործիչներու հետ ձերբակալուած է եւ 68 օր ետք, այլ բախտակիցներու հետ Երեւանի Կեդրոնական բանտին մէջ 18 փետրուար 1921-ին արեւածագէն առաջ կացինահարուած:
Յուղարկաւորութիւնը տեղի ունեցած է 20 Փետրուարին, Մլեր գերեզմանատան (ներկայիս` Կոմիտասի անուան զբօսայգիի պանթէոն) մէջ:
This article uses material from the Wikipedia Արեւմտահայերէն article Համազասպ Սրուանձտեան, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Արեւմտահայերէն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.