सणांचें पारंपारीक म्हत्व

नवरात्र

नवरा़त्र हाका शारदीय नवरात्र,दुर्गापुजा,पुजा उत्सव अशें म्हण्टात. महालक्ष्मी,महाकाली आनी महासरस्वती हीं दुर्गेची तीन म्हत्वाची रूपां. पाडव्या दिसा सकाळीं नवरात्रेचे पुजेक आरंभ जाता. नावरात्रांचे दीस म्हणजे शक्तिची उपासना करपाचे दीस.आश्विन म्हयन्यात नवरात्र येता. ह्या नवरात्रां फाटल्यान एक पौराणीक काणी आसा. महिशासूर नांवाचो एक राक्षस एकदम प्रभावी जाल्लो.ताणें स्वताच्या बळार सगळ्या देवांक आनी लोकांक ‘त्रहि मामु’ करुन सोडलेले. दैवी विचारांची प्रभा अस्पश्ट जाल्ली वा दैवी लोक भयग्रस्त जाल्ले. धैर्य सोडून बसलेल्या देवांनी ब्रम्हा,विष्णू आनी महेशाची आराधना करपाक सुरवात केली.देवाची आराधना करता ते पळोवन महिषासूराक राग आयलो. दैवांच्या पुण्य प्रकोपातल्यान एक दैवी शक्ती निर्माण जाली. सगळ्या देवांनी जयजयकार करुन ती सामाळ्ळी,तिचें पूजन केलें. तिका स्वताच्या दिव्य आयुधानी मंडीत केली. ह्या दैवी शक्तीन णव दीस अविरत युध्द करून महिषासुराक मारलो. असुरी वृत्तीक दामून, दैवी शक्तीची परती स्थापना करून देवांक अभय दिलें. ही दैवी शक्ती म्हळ्यार ‘जगदंबा’. ह्या दिसानी आई कडेन शक्ती मागची वा असूरीवृत्तीचेर विजय मेळोवचो. आयज लेगीत प्रत्येकाच्या मनात महिषासूर वास्तव करून आसा आनी दैवी शक्तीक गुदमरावन सोडटा. ह्या असुरी जुल्मातल्यान मुक्ती मेळोवपाक तांकीवंत अस्त्र म्हळ्यार, दैवी शक्तिची आराधना. णव दीस दिवो पेटोवन आई जगदंबेची पुजा करून तिच्यापासून शक्ती प्राप्त करपाचो यत्न ह्या नवरात्रेच्या दिसानी जाता.

असूरी शक्ती फकत स्वताचें सूख पळयतात.समाजात ही रेड्याची वृत्ती वास्तव करून आयज लेगीत आसा. मनीस स्वार्थी ,प्रेमवीरहीत आनी भावशुन्य जाला. ह्या दिसा गरबा वा रास खेळून जगदंबेची आराधना करतात.

विजयादशमी (दसरो)

दस-याचो उत्सव म्हळ्यार भक्ती आनी शक्ती हांचो समन्वय समजोवपाचो उत्सव. विजय प्रसत्तानाचो उत्सव. भारतीय संस्कृती वीरतेची तशीच शौर्याची उपासना करतात.व्यक्ति वा समाज हांच्या रक्तान विरता प्रगट जावंची ह्या खातीर दस-याचो उत्सव मनयतात. प्रभू रामचंद्राच्या काळासावन हो दीस विजय प्रसत्तानाचें प्रतीक जावन आसा. विजयादशमी वा दस-याची परब दसमीक येता. ह्या उत्सवाक खास महत्व आसा.कारण, तो साडेतीन मुहूर्तापैकी एक आसता. ह्या दिसाची संद सादून खंयच्याय शुभ कार्यांक आरंभ करतात. दस-याची ही परब मनोवपाक खासा म्हत्व सकयल दिल्ल्या इतिहासातल्या कांय घडणूकांक आनी प्रसंगांक लागून फावो जालां. - श्री रामचंद्राचो पणजो रघुराजा सर्व दिशांच्या राजांचेर जैत जोडपाक ह्याच दिसा भायर सरिल्लो. - श्री रामचंद्र ह्याच दिसा रावणाचो वध करपाक गेल्लो. - पांडव अज्ञातवासात रावपाक म्हूण विराटाच्या घरा गेल्ले. त्या वेळार ताणीं आपलीं शस्त्रां शमीच्या झाडार दवरलेलीं. अज्ञातवासातल्यान येतना ताणीं थंयच्यान तीं शस्त्रां परत घेवन शमीची पुजा केली.ती तीथ आश्वीन शुध्द दसमिची आसली. - पैठण शारांत देवदत्त म्हणिल्या एका ब्राम्हणाक कौत्स नांवाचो चलो आसलो. तो वरतंतू ऋषीकडेन वेदाभ्यास करपाक गेलो. कांय दिसांनी कौत्स सगळ्या शास्त्रांत निपूण जालो. निमणेकडेन घरा वतना गुरुदक्षिणा कितें दिवंची म्हूण कौत्सान गुरुजीक प्रस्न केलो. पूण गुरुजीन गुरुदक्षिणा घेवपाक मनाय केली. पूण, कौत्साच्या आग्रहाक लागून प्रत्येक विद्देक एक कोटी मुद्रा, या प्रमाण चौदा कोटी मुद्रा गुरुजीन मागले. याप्रमाण तो रघुराजा कडेन गेलो. पूण, रघुराजान विश्वजीत यज्ञ करून सगळें आपल्या लागचें भांडार ब्राम्हणाकडेन लुटयल्ले. ह्या खातीर 14 कोटी मुद्रा दिवपाक ताका शक्य ना जालें. तेन्ना कौत्स दूस-याकडेन वचपाक गेलो, तेन्ना रघुराजान ताका तीन दिसांनी चौदा कोटी मुद्रा दिवपाचें उतर दिलें. हांगा रघुराजान द्रव्य प्राप्त करपाक इंद्राक स्वारी करपाचे थारावन ह्या दिसा प्रयाण केलें. त्याच रातीक इंद्रान शारा भायर आपट्याच्या वा शमीच्या झाडार कुबेराकडसून सुवर्णमुद्रांचो पावस घालो. आनी रघुराजान त्यो मुद्रा कौत्साक दिल्यो. कौत्स मुद्रा घेवन वरतंतू ऋषीकडेन येवन आपली गुरूदक्षिणा स्विकारपाची विनंती केली. पूण, वरतंतू ऋषीन तातूंतल्यो फकत चौदा कोटी मुद्रा घेवन उरिल्ल्यो परत केल्यो. कौत्सान त्यो मुद्रा परत रघुराजाकडेन हाडून दिल्यो. पूण, ताणें घेवंक ना. शेवटाक ताणें त्या मुद्रा आपट्याच्या वा शमीच्या झाडासकयल दवरून लोकांक लुटपाक सांगल्यो. लोकांनी त्या झाडाची पूजा करून आपल्याक जाय तितल्यो मुद्रा घरा व्हेल्यो. ती तीथ आश्विन शुध्द दमिची आशिल्ली. त्या वेळार सावन ह्या तिथीक आपट्याचीं वा शमिच्या झाडाची पुजा करून भांगरा बदलेक तांचीं पानां लुट्टात. - महिषासूर दैत्यान पृथ्वी वयल्या सगळ्या लोकांक भियेवन सोडिल्ले. त्या वेळार देवान, अष्टभुजा देवीच्या रूपान त्या राक्षसाची आश्वीन शुध्द प्रतिपदा ते दसम मेरेन सेगीत धा दिसांच्या युध्दान ताचो वध करून विजय मेळयल्लो. देखून, ह्या दिसाक ‘विजयादशमी’ अशें नांव पडलां. - छत्रपती शिवाजीन औरंगझेबाक जेरीस हाडपाक ह्याच दिसा प्रस्तान करून हिंदू धर्माचें रक्षण केल्लें. समाजात आशिल्ली दीन हीन लाचारी तसोच भोगवृत्तीचो संहार करपाचो हो दस-याचो दिस.आमच्या भितर आशिल्ल्या पडमूरपणांचेर विजय मेळोवपाचो हो दीस. दसरो म्हळ्यार विरतेचें वैभव, शौर्याचो शृंगार वा पराक्रमाची पुजा. भक्ती वा शक्ती हांचें पवित्र मिलन.

नवरात्रां उपरांत निमण्या दिसा येवपी ह्या दस-याक गोंयांत खेरीत म्हत्व आसा. गोंयांत हो उत्सव भोवतेक सगळ्याच ल्हान-व्हड देवळांनी मनयतात. कांय कडेन तर देवाचे पालखेची मिरवणूक काडून गांवचे शिमेर व्हरतात, जाका ‘शिमोल्लंघन’ म्हण्टात. थंय मागीर आपट्याची तशींच का-याच्या झाडाची पुजा करून तांची पानां एकामेकांक वांटून सदित्सा दितात. हाका “भांगर लुटप” अशें म्हण्टात. खास करून पेडण्यां, आमोण्यां,बांदोडया दस-याचो हो उत्सव वेगळे पद्दतीन मनयतात. गडयांचेर भार येवन तरंगा नाचोवप हें हांगाचें खाशेलपण. कांय कडेन दस-याक कौल घेवपाची जाल्यार थोड्या देवळांनी ह्या दिसा कोंबो,बोकड्याचो बळी दिवपाचीय पद्दत चालू आसा. कांयकडेन प्रतिकात्मक अशें शस्त्र पुजनय करप.

दिवाळी

दिवाळेक दिव्यांचो उत्सव लेगीत म्हणप जाता. सलग पांच दीस वेगवेगळ्यो खोसदिण्यो धर्मीक घडणुको घडिल्ल्यो आशिल्ल्यान उमेद उक्तावपाच्या उद्देशान दिवे लावन हो सण मनोवप जाता, देखुनूच ह्या सणाक दिवाळी ह्या नांवान वळखतात. आर्यकाळापासून ह्या सणाक सुरवात जाली अशें म्हण्टात. आर्य लोकांमदीं पार्वण, आश्वयुजी आनी आग्रहायनी हे तीन यज्ञ करताले. ह्या तिनूय यज्ञांचें एकठांय रूपांतर जावन हो उत्सव सुरू जालो.पार्वण यज्ञ म्हळ्यार ‘पाकयज्ञ’. हो पितरांखातीर आसतालो,‘आक्ष्वयुजी’ हो यज्ञ इंद्र आनी ऋषीदेवता हांकां संबोदून करताले. तेचपरी ‘आग्रहायनी’हो यज्ञ संवत्सर समाजीक उद्देशान आसतालो.‘संवत्स’ म्हळ्यार ‘वर्स’. वर्स सोंपतकच जो यज्ञ करतात ताका अग्र+हायन = आग्रहायनी अशें म्हण्टात. हाचे आदीं पुर्विल्ल्या काळांत हे परबेक वेगवेगळ्या नांवांनी वळखताले.इ.स.1 ते 400 ह्या काळांत, ही परब ‘यक्षरात्री’ ‘माहितांनी ’ ह्या नांवान वळखताले. इ.स.600 च्या सुमाराक ह्या सणाक “ दीप प्रतिपदुत्सव”अशें म्हण्टाले. त्या वेळार ह्या सणाक घुत खेळपाची प्रथा आशिल्ली. इ.स.800 च्या सुमाराक काश्मीरांत आनी हेरकडेन ह्या सणाक “दीपमाला” अशें म्हण्टाले. आनंदाचो, उल्लासाचो, प्रसन्नतेचो, प्रकाशाचो हो उत्सव. धनत्रयोदशी,नरकचतुर्दशी, दिवाळी, सुरू जावपी नवें वर्स, आनी भाऊबीज. ह्यो पांच सांस्कृतीक विचारधारा घेवन हो उत्सव सम्मिलीत जाला. - धनत्रयोदशी - (पयलो दीस) ‘धनत्रयोदशी’ म्हळ्यार लक्ष्मी पुजनाचो दीस. भारतीय संस्कृतीत लक्ष्मीक ,आई समजून तिका पुजनीय मानतात. महालक्ष्मी हत्तीचेर बसून वाजत गाजत येता. हत्ती हो ओदार्याचे प्रतीक. आश्विन वध त्रयोदशीपासून कार्तिक शुध्द व्दितीये मेरेन दिवाळी मनयतात. दिवाळी म्हणजे दिव्यांची ऒळ असो अर्थ जाता. दिवाळेच्या पयल्या दिसा ‘धनत्रयोदशी’ वा ‘धनतेरस’ म्हणटात. हाच्या फाटली कथा आसा ती अशी. एक फावट यमराजान आपल्या दुतासाक प्रस्न केलो की, “लोकांचे प्राण व्हरता आसतना तुका कोणाची दया येवंक ना ?” दुतान जाप दिली, “एक फावट इंद्रपस्त शहराचो राजा ‘हंस’ मृगयेकरता रानांत भोवताना भूक, तान आनी श्रमान व्याकूळ जाल्लो. अशी स्थितीत सोद करीत तो ‘हैम’ नांवाच्या राजाकडेन गेलो. राजान ताचें उत्तम स्वागत केलें. त्या वेळार पुत्रसंतती प्राप्त जाल्ल्यान राजाय आनंदात आसलो. त्या दिसा ताच्या घरांत पष्ठीदेवी बायल रूपान प्रगट जाली आनी राजाक म्हूणूंक लागली की, “ह्या चल्याचें लग्न जावन चौथ्या दिसा सोरोप चावन ताका मरण येतले.” हे आयकून राजाक खूब वायट दिसलें. ताणें ताचेवेलें मरण टाळपाक खूब प्रयत्न केले. शेवटाक, एका सरोवरान मदी खांबो पुरून ताचेर एक बंगलो बांदलो आनी तातूंत राजकुंवराक दवरलो. यमराजाक, त्या चल्याचे प्राण हरण करताना दया आयली. असो प्रसंग कोणाचेरूच येवंक जायना तर लोकांचेर उपकार जातले आनी असो आशिर्वीद दिलो की, “आश्विन वध त्रयोदशी मेरेन पांच दीस जो दिवे लायतलो ताका केन्नाच अपमृत्यृ येवंचो ना. - नरकचतुर्दशी - (दुसरो दीस) आश्विन वध चतुर्दशीक “नरकचतुर्दशी” वांगडा “कालीचतुर्दशी” लेगीत म्हणटात. हाच्या फाटल्यो कथा आसात त्यो अश्यो. (अ) प्रागज्योतिषपुराचो राजा नरकासुर शक्तिक लागून सैतान जाल्लो. स्वताच्या शक्तीन तो सगल्यांक त्रास दितालो. इतलेंच न्हय तर तो सौंदर्याचो शिकारी म्हणजेंच बायलांक त्रास करतालो. ताणें बंदखणीत सोळा हजार कन्यांक कैद करून दवरलेल्यो. भगवान श्री कृष्णान ताचो वध करपाचो थारायलो. आनी चतुर्दशी दिसाच ताचो नाश श्री कृष्णान केलो. ताच्या त्रासांतल्यान मुक्त जाल्ल्या लोकांनी उत्सव साजरो केलो आनी अमावशेच्या काळखे राती दिवे लावन ती लखलखावन सोडली. असुराच्या नाशान आनंदीत जावन लोक नवे कपडे लेगीत न्हेसून भोवपाक लागले. (आ) नरकासुर हो दैत्य खूब बलिश्ठ आसलो. अजिंक्य जाल्लो. हें श्री कृष्णाक कळळें तेन्ना ताणें आपली स्त्री सत्यभामा हिका वांगडा घेवन तिच्या हातान ताचो आश्विन वध चतुर्दशीक तीन प्रहर रातीक, चंद्रोदयी वध केलो. त्या उपरांत श्री कृष्ण चतुर्दशीच्या दिसा सकाळी आपल्या स्त्री बरोबर परत नगरात आयलो. त्या वेळार सगळ्या लोकांनी ताका स्नान घालून, स्त्रियांनी ऒवाळ्ळे. त्या युध्दाचीच यादीक हो दीस ‘नरकचतुर्दशी’ म्हण मनयतात. नरकासुरान आपलो उध्दार करपा खातीर श्री कृष्णाकडेन, ह्या दिसा सगळ्या लोकांनी सकाळफुडे उठून न्हांवचें असो वर मागून घेतलो. (इ) श्री विष्णून वामन अवतार घेवन बळीराजाक पाताळांत धाडिल्लो तो ह्याच दिसा. - दिवाळी दिवाळी म्हळ्यार वैश्यांच्या वह्या पूजनाचो दीस. पुराय वर्साचो आढावो घेवपाचो दीस. ह्या दिसा मानवान लेगीत जिवनाचो आढावो घेवंक जाय. राग-व्देश, वैर-जहर, ईर्ष्या-मत्सर वा जिवितांतली कटुता पयस करून नव्या वर्साच्या दिसा प्रेम, श्रध्दा वा उत्साह वादोवपा कडेन लक्ष दिवंक जाय. नव्या वर्साक ‘बलिप्रतीपदा’ म्हणटात. तेजस्वी दैदिक विचारांची उपेक्षा करून वर्णाश्रम वेवस्था उधवस्त केल्ल्या बलीचो वामनान पराभव केल्लो. ताच्याच स्मृतीची याद म्हण बलीप्रतीपदेचो उत्सव मनोवपाक सुरवात जाली. कनक वा कान्ता हांच्या मोहात पडिल्लो मनीस असुर जाता. म्हूणून बलीचो पराभव करपी विष्णून कनक वा कान्ता हांच्या कडेन पळोवपाची विशिश्ट दृष्टी दिवपी दोन दीस प्रतीपदेच्या लागी जोडून तीन दिसांचो उत्सव करपाचो आदेश दिलो. दिवाळेच्या दिसा ‘कनक’ म्हळ्यार लक्ष्मी कडेन पळोवपाची पुज्य दृष्टी, जोपासण्याचे शिक्षण वा भाउबीजेच्या दिसा बायल मनशेकडेन आई वा भयण ह्या दृष्टीन पळोवपाचे शिक्षण घेवचें. दिपोत्सव म्हळ्यार ज्ञान प्रकाशाकडेन वचप. आनी दिवो हो ज्ञानाचे प्रतीक. आव्हाहना नवरात्राच्या उत्सवाक आयज एकेतरेचें वेव्हारीक रूप आयलां .नवरात्रेक गोंयांत कृष्णाक पुजतात तेन भायर दूर्गेकय पुजतात. नवरात्रेच्या निमतान ‘दांडीया’ हो नृत्याचो खेळ देवाच्या भोवतणी खेळटाले. तशेंच गरबा वा रासूय खेळपाची प्रथा आसा. पूण आयज, त्यो जंय जावंक जाय थंय जावपाच्यो सोडून हॉटेलां वा हेर सुवातांनी सर्तींच्या रुपान घडोवन हाडटात. देणगी घेवन ह्या उत्सवांचें जायते फावट आयोजन करतात. आनी जायते फावट श्रध्देचे, भक्तीचें वातावरण निर्माण जावपाचे सुवातेर थंय खास करून तरणाट्यां खातीर मजा करपाची ठिकाणां जावंक पावल्यात. देवळानी ह्या नवरात्रेच्या णवूय रातीक वेगवेगळ्यो तरेन साबार गजालींचें आयोजन केल्लें आसता, घटस्थापना करतात. गरज आसा ती ह्या सारक्या उत्सवाचें मूळ रुप तिगोवन दवरपाची आनी तांकां श्रध्देचें, भावार्ताचे फास्के भितर दवरपाचो यत्न करपाची. 2-दसरो सैमाची राखण करच्या निमतान आमी हे सण मनयतात.दस-याक आपट्याच्या झाडाक महत्व आसा पूण आयज ताच्यो खांदयो मोडून हाडून लायतात आनी पूजतात.आदल्या काळार आपट्याच्या झाडाकडेन वचून ताका पूजताले.दर सणाच्या निमतान दर सैमातल्या वस्तूची पूजा जाता.पूण आता झाडा कापील्यान झाडा मेळानात आनी जय आसतात तीच्यो फांद्यो हाडून तीकात मारतात.त्यात दिसा जर गांवानी,शहरानी आपट्याचे झाड रोयले जाल्यार ताची खरी पूजा जातली. आमच्या गोंयान दर सणाक बायलानी कापड आनी दादल्यानी धोतर घालप आसता.दादले तर ह्या वस्त्रानी दीसातनात आनी बायला फकत मोजक्याच सणांक कापड न्हेसतात.आता बायला नवीन तरेच्यो साडयो घालतात.कापडाक मह्व उरूक ना. (आयची गरज आसा ती म्हळ्यार आमी हे सगळे सामाळून दवरपाक जाय आमचे फूडले पिळगे खातीर.वेगवेगल्या तंत्राचो वापर करून हे सण सामाळूंक जाय.आयज युट्युब,गुगल,नेमाळ्यातल्यान,पूस्तका बरोवन,चित्र गीता,निबंध,कथा,गीता बरोवन ताचो सांबाळ करपाक जाय.लेख बरोवन,युट्युबाचेर घालून हे सगळे लोकामेरेन पावोवन तांका हाची म्हाहीती दिवंक जाय.ध्वनीफीत,रेकोर्ड करून दवरूंक जाय.चीत्रा काडून सामाळून दवरप.ज्या ज्या गांवानी वचून तांचेर वीडीओ काडपाक जाय आनी दूरदर्शनाच्या माध्यमातल्यान दाखोवंक जाय.) गावानी सिमोल्लंघन करतात.शस्त्रांची पूजा करतात.देवळातल्यान तरगा भायर काडटात.भारान तरगा घेवन आपट्याच्या झाडाकडेन वयतात.कूवाळो हे फळ ते आपट्याच्या झाडाकडेन व्हरतात आनी कूवाळो कापतात,वध केल्याचे प्रतीक.थोड्या गावानी खानी हाडून पूरतात,पयली झाडूच आसताले.दूस-या गावानसून तरंगा घेवन येताले ते न्हयन पडून बूडले म्हूण तरगा बन जाले हाडपाचे. ह्या दिसा ब-या कामाक सूरवात करतात.आख्खो दिस बरो आसता.शस्त्रांक नेवेद्य दाखयतात.त्या म्हयन्यान जे पीकताले ताचो नेवेद्य करताले.खीर ही तानळाची करताले. 3-दिवाळी लक्ष्मीचो आदर करप मान करप.आदी दूकानानीत करताले पूण आता घरानी लेगीत करतात.पयली फकत चीरमूल्यो वाट्टाले,पूण आता चोकलेटी,पेडे,आयसक्रिम लेगीत वाट्टात. दिवाळे दिस सकाळी कारीटा फोडटाले,वध करपाचे प्रतीक.कोडू पयली तोणान घालप मागीर गोड.कारण कोडसाण फाटी उडोवप.घोवाक केन्ना ओवाळप नासताले म्हूण दिवाळे दिसा ओवाळटात.आता ओवाळटकच घोव बायलेक पयशे दितात.पयली नवे पीकताले म्हूण फोव करताले.आता वेगवेगळे खाण बाजारातल्यान हाडून दीतात.पयली घरान करताले.एकवटान येवन करताले. पयली आख्या गावान एकूच नरकासूर करताले,ता प्रत्येक घरानी करतात आनी करपाक वगत ना म्हूण बाजारातलो हाडटात. आकाशदीवे आदल्या काळार जातातीतलो वयर लायताले आनी बीतून पंटी पेटयताले,म्हणजेच जे कोण गरातले देवागेर गेल्यात तेंका उजेड.आता बल्ब घालतात.धनत्रयोदशी-पयली भटाक हाडून पूजा करताले पूण आता आपले आपूण मंत्र म्हणून पूजा करून लक्ष्मीपूजन करतात.भटाक रावल्यार खूब वगत लागता.रातची 10-11सूध्धा जातात.म्हूण आपूण करून बेगीन निभयतात.पयली सांजेच्या स सूमार करताले पूण आता आपल्याक जाय तेन्ना करतात. आता दिवे नवीन नवीन तरेचे आयल्यात,आदले तरेचे कोण लोपाक पयनात.आकाश दिवे लायतात ते बद्द दूस-या वेरसा नवीन लायताना काडटात.पयली आपूण स्वता उमेदीन करताले,आता बाजारातले विक्ते हाडून लायतात. नरकासूरा चड महत्व दीतात,श्री कृष्णाक कोण चड महत्व दीनात.नरकासूर फातोडेचेर जळोवपाचो आसता आनी वायट वृत्तीचो नाश करप आसता.तो आयज ना जाला.आयज आमी रात रातभर स्पर्धा करतात,एकएकदा तोतसोत दवरून दूस-या वर्सा तोच स्पधेक हाडटात.कृष्णाक चड कोण दाखयनात.भूरगे रातरातभर सोरो पीवन मजा करता.हे पयली काय जायनासले.स्पर्धा,पयशांखातीर ते करतात.दूस-या दिसा म्हणजेच दिवाळे दिसा सकाळी उठून कारीटा फोडटाली आनी न्हावन बायल आपल्या घोवाक ओवाळटाली आनी फळार खाताली.पूण आयज हे जायना.रातरातभर जागरण करून येवन सकाळी धा जायसर उठानात.