शिंपी

महाराष्ट्र आनी कर्नाटकांत ह्या लोकांची चड वसती आसा. मुळांत शिंपी ही जातच ऩाशिल्ली. शिलाय म्हळ्यार कपडे शिंवप हो एक वेवसाय आशिल्लो. हो वेवसाय करपी सगळ्यां वर्गाचे लोक शिंपी हे जातींत आस्पावले. देखून ह्या शिंपी समाजांत हिंदूंवांगडाच, लिंगायत,जैन आनी मुसलमान लोकय आसात.

शिंपी लोक हे मुळांत क्षत्रिय आशिल्ले. परशुराम जेन्ना पृथ्वी निःक्षत्रिय करपाक गेलो तेन्ना ह्या लोकांनी कपडे शिंवपाचो पेशा आपणायलो, अशें हे लोक सांगतात. पयलीं हे लोक कपडे रंगोवपाचो धंदो करताले. पूण उपरांतच्या काळांत कपडे रंगोवपी लोकांची एक वेगळी जात जाली. शिंपी लोकांत आयज लेगीत रंगाची नांवाची पोटजात आसा.

हें जातींत खूब पोटजाती आसात. अहीर, भावसार, चतुर, कोंकणी, मराठा, नागलिक, नामदेव, रंगारी वा गोपाळकाली, पंचम, शेटवाल, श्रावक वा जैन, यकताटे, लिंगायत वा शिवशिंपीगार, जोगडा ठाकर, शिंपी वैश्णव, नामदेव शिंपी, मुसलमान अशो तांच्यो पोटजाती आसात. नामदेव हो महाराष्ट्रीय संत शिंपी जातींतलो आशिल्ल्यान शिंप्यांतल्यो खुबशो पोटजाती आपल्या नांवांत नामदेव ह्या नांवाचो आस्पाव करतात. देखीक-नामदेव कोंकणी शिंपी, नामदेव मराठा शिंपी. सामान्यपणान ह्या पोटजातींनी रोटी-बेटी वेव्हार जायनात.

भावसार समाज हिंगलाज देवीचो उपासक आसा. शिंपी समाजांत नामदेवाचो जल्म जातकच भावसारांतले कांय जाण ताचे अनुयायी जाले आनी तांणी भक्तिपंथाची साथ धरली. तेन्ना हिंगलाज देवीचे उपासक भावसार नामदेव शिंप्यापसून वेगळे रावंक लागले. ताकालागून फुडें हे दोन भेद जाले. शिंपी लोकांत अवसरे, बगाडे, बाक्रे, कळसकर, करमुसे, कोल्हे, फुटाणे, पोटे, सरोदे, पाडळकर, निरगुडे अशीं आडनांवां आसात.

शिंपी लोकांत बरेचशे लोक वारकरी पंथाचे अनुयायी आसात. खानदेशांतले कांय शिंपी लोक स्वामीनारायण आनी कबीर ह्या पंथांचे अनुयायी आसात. हे लोक बहिरोबा, बालाजी, भवानी, जनाई, जोतिबा, खंडोबा, विठोबा ह्या देवतांक भजतात.

कर्नाटक आनी महाराष्ट्र हांगाच्या शिंप्यांनी कातर, सुयो आनी गज(माप-पट्टी) तशेंच पंचपालवी हीं देवकां आसात. कोंकणांतल्या शिंप्यांचीं आंब्याचीं पानां, रूमडाच्यो बडयो आनी पिपळाचीं पानां हीं देवकां आसतात. श्रावण शिंपी जैन आसून, ते चोवीस तीर्थंकरांची पुजा करतात. तशेंच ते बालाजी सोडून हिंदुंच्या सगळ्या देवांक भजतात. तांचो पुरोयत तांचेच जातीचो आसता.

ह्या लोकांत एकाच गोत्रांत आनी एकाच आडनांवांत लग्न करीनात. सादारणपणान आतेभावाकडे लग्न जातात. न्हवऱ्याचो बापूय चलयेक मागणी घालता. आनी सामान्यपणान हिंदू चालीरितीन पुराणोक्त विधीन लग्नसुवाळो करतात. पूण कांय सुवातींप्रमाण हातूंत बदल दिसता. बेळगांव जिल्ह्यांतल्या गोपाळकाली शिंप्यांत, लग्न सुवाळो जातकच न्हवरो व्हंकलेगेर वता आनी घरांतलो एक देव चोरून घेवन येता. उपरांत दादल्याचो भेस करून व्हंकल न्हवऱ्यागेर वचून ताचे फाटीचेर थापटां मारतां. उपरांत ती ताका आपले वांगडा येवपाक विनवणी करता. नासिक जिल्ह्यांत, व्हंकल- न्हवऱ्याची तकली एकमेकाक लावन तांच्या वस्त्रांची गांठ मारप लग्नींतलो मुखेल विधी आसता.

पौष, आषाढ आनी भाद्रपद हे म्हयने सोडून हेर खंयच्याय म्हयन्यांतले उमाशेक विधवा बायलेचें लग्न जाता. ह्या लग्नाक घरांतले मुखेली आनी ब्राम्हण पुरोयत उपस्थित आसतात. लग्नाच्या दुसऱ्या दिसा फांतोडेर हें नवें जोडपें मारुतीच्या दर्शनाक वता, तेन्ना तांकां कोणेंच पळोवंक फावना. ठाणें जिल्ह्यांत विधवेचें लग्न तांबडे-हळदुवे पटे ओडिल्ल्या धव्या कपड्याकडे पयलीं करतात आनी उपरांत तो कपडो न्हवऱ्याकडे दितात. ते उपरांत व्हंकलेचीं व्होंट भरतात आनी न्हवऱ्या- व्हंकलेच्या वस्त्रांक गांठ मारतात.

श्रावण जैन शिंपी समाजांत भुरगें जल्मतकच पांचव्या दिसा सटीची पुजा करतात. चलो जाल्यार बारा दीस आनी चली जल्मल्यार चाळीस दीस सुयेर पाळटात. चल्याचें पांचव्या म्हयन्यासावन पांचव्या वर्सामेरेन केन्नाय काडटात. चल्याची मूज धाव्या वर्साभितर करतात. त्या वेळार त्या भुरग्याचेर पार्श्र्वनाथाचें तीर्थ उडयतात. मूज जातकच तो भुरगो जैन जाता.

शिंपी लोक मडें लासतात. ते श्राध्द आनी म्हाळ करतात. श्रावण शिंपी मरणा धडेर पावल्यार, घरांतले लोक धर्मीक ग्रंथांचें वाचन करतात. तशेंच चोवीस तीर्थंकरांच्या प्रतिमांक न्हाण घालून तें तीर्थ ताका पिवपाक दितात. मरतकच दादल्याक सवळें न्हेसोवन धवे चादरींत गुठलायतात. विधवा बायल मेल्यार तिकाय धवे चादरींत गुठलायतात. सवाशीण बायल मेल्यार तिका हळदुवें वस्त्र न्हेसयतात. धा दीस सुतक पाळटात. तेराव्या दिसा मेल्ल्या मनशागेर पार्श्र्वनाथाची पुजा करतात आनी सोयऱ्याधायऱ्यांक जेवण घालतात.