A numeración Āryabhaṭa é un sistema de numeración baseado en fonemas en sánscrito.
Introduciuno no século VI o matemático e astrónomo indio Aryabhata, no primeiro capítulo da súa Aryabhatiya, titulado gitika Padam. Nela, atribúese un valor numérico a cada sílaba da forma consoante + vogal posíbel na fonoloxía sánscrita, de ka = 1 até hau = 1018.
A base deste sistema de numeración menciónase na segunda estrofa do primeiro capítulo da Aryabhatiya.
As letras Varga do Ka ao Ma sitúanse nos lugares (cadros) 1, 100, 1000,... etc. e letras como Ya, Ra, La... nos lugares 10, 100... etc.
As letras Varga do Ka até o Ma teñen valor de 1, 2, 3.. até 25 letras e as Avarga Ya até Ha teñen valores de 30, 40, 50... até 100.
Os valores para as vogais son os seguintes: i = 100; u = 10000, ru = 1000000 e así sucesivamente.
Aryabhata utilizou este sistema de numeración para representar números pequenos e grandes nos seus cálculos matemáticos e astronómicos. Este sistema pode aínda usarse para representar fraccións e fraccións mixtas. Por exemplo, nga é 1/5, nja é 1/10 e Jhardam (JAI = 9; a súa metade) = 4 1/2.
Exemplo: 299.792.458 | ||||
---|---|---|---|---|
100 101 | 102 103 | 104 105 | 106 107 | 108 |
85, | 42, | 97, | 99, | 2 |
जल | घिनि | झुशु | झृसृ | खॄ |
ja-la | ghi-ni | jhu-śu | jhṛ-sṛ | khḷ |
A orde tradicional india de colocación dos díxitos era inversa en relación coa maneira moderna. En consecuencia, Aryabhata comezou coas unidades antes das decenas, despois as centenas e millares e, despois, a miríada e o lakh (= 105) e así sucesivamente.
O 33 × 9 = 297 Alfabeto Sánscrito Numérico en sílabas | |||||||||||||
Nove vogais ou sílabas | -a | -i | -u | -ṛ | -ḷ | -e | -ai | -o | -au | ||||
अ | इ | उ | ऋ | ऌ | ए | ऐ | ओ | औ | |||||
× | 10 0 | 10 2 | 10 4 | 10 6 | 10 8 | 1010 | 1012 | 1014 | 1016 | ||||
Cinco consoantes velares oclusivas | |||||||||||||
k - | क | 1 | क ka | कि ki | कु ku | कृ kṛ | कॄ kḷ | के ke | कै kai | को ko | कौ kau | ||
kh - | ख | 2 | ख kha | खि khi | खु khu | खृ khṛ | खॄ khḷ | खे khe | खै khai | खो kho | खौ khau | ||
g - | ग | 3 | ग ga | गि gi | गु gu | गृ gṛ | गॄ gḷ | गे ge | गै gai | गो go | गौ gau | ||
gh - | घ | 4 | घ gha | घि ghi | घु ghu | घृ ghṛ | घॄ ghḷ | घे ghe | घै ghai | घो gho | घौ ghau | ||
ṅ - | ङ | 5 | ङ ṅa | ङि ṅi | ङु ṅu | ङृ ṅṛ | ङॄ ṅḷ | ङे ṅe | ङै ṅai | ङो ṅo | ङौ ṅau | ||
Cinco consoantes palatais oclusivas | |||||||||||||
c - | च | 6 | च ca | चि ci | चु cu | चृ cṛ | चॄ cḷ | चे ce | चै cai | चो co | चौ cau | ||
ch - | छ | 7 | छ cha | छि chi | छु chu | छृ chṛ | छॄ chḷ | छे che | छै chai | छो cho | छौ chau | ||
j - | ज | 8 | ज ja | जि ji | जु ju | जृ jṛ | जॄ jḷ | जे je | जै jai | जो jo | जौ jau | ||
jh - | झ | 9 | झ jha | झि jhi | झु jhu | झृ jhṛ | झॄ jhḷ | झे jhe | झै jhai | झो jho | झौ jhau | ||
ñ - | ञ | 10 | ञ ña | ञि ñi | ञु ñu | ञृ ñṛ | ञॄ ñḷ | ञे ñe | ञै ñai | ञो ño | ञौ ñau | ||
Cinco consoantes retroflexas oclusivas | |||||||||||||
ṭ - | ट | 11 | ट ṭa | टि ṭi | टु ṭu | टृ ṭṛ | टॄ ṭḷ | टे ṭe | टै ṭai | टो ṭo | टौ ṭau | ||
ṭh - | ठ | 12 | ठ ṭha | ठि ṭhi | ठु ṭhu | ठृ ṭhṛ | ठॄ ṭhḷ | ठे ṭhe | ठै ṭhai | ठो ṭho | ठौ ṭhau | ||
ḍ - | ड | 13 | ड ḍa | डि ḍi | डु ḍu | डृ ḍṛ | डॄ ḍḷ | डे ḍe | डै ḍai | डो ḍo | डौ ḍau | ||
ḍh - | ढ | 14 | ढ ḍha | ढि ḍhi | ढु ḍhu | ढृ ḍhṛ | ढॄ ḍhḷ | ढे ḍhe | ढै ḍhai | ढो ḍho | ढौ ḍhau | ||
ṇ - | ण | 15 | ण ṇa | णि ṇi | णु ṇu | णृ ṇṛ | णॄ ṇḷ | णे ṇe | णै ṇai | णो ṇo | णौ ṇau | ||
Cinco consoantea dentais oclusivas | |||||||||||||
t - | त | 16 | त ta | ति ti | तु tu | तृ tṛ | तॄ tḷ | ते te | तै tai | तो to | तौ tau | ||
th - | थ | 17 | थ tha | थि thi | थु thu | थृ thṛ | थॄ thḷ | थे the | थै thai | थो tho | थौ thau | ||
d - | द | 18 | द da | दि di | दु du | दृ dṛ | दॄ dḷ | दे de | दै dai | दो do | दौ dau | ||
dh - | ध | 19 | ध dha | धि dhi | धु dhu | धृ dhṛ | धॄ dhḷ | धे dhe | धै dhai | धो dho | धौ dhau | ||
n - | न | 20 | न na | नि ni | नु nu | नृ nṛ | नॄ nḷ | ने ne | नै nai | नो no | नौ nau | ||
Cinco consoantes labiais oclusivas | |||||||||||||
p - | प | 21 | प pa | पि pi | पु pu | पृ pṛ | पॄ pḷ | पे pe | पै pai | पो po | पौ pau | ||
ph - | फ | 22 | फ pha | फि phi | फु phu | फृ phṛ | फॄ phḷ | फे phe | फै phai | फो pho | फौ phau | ||
b - | ब | 23 | ब ba | बि bi | बु bu | बृ bṛ | बॄ bḷ | बे be | बै bai | बो bo | बौ bau | ||
bh - | भ | 24 | भ bha | भि bhi | भु bhu | भृ bhṛ | भॄ bhḷ | भे bhe | भै bhai | भो bho | भौ bhau | ||
m - | म | 25 | म ma | मि mi | मु mu | मृ mṛ | मॄ mḷ | मे me | मै mai | मो mo | मौ mau | ||
Catro consoantes aproximantes ou consoantes vibrantes | |||||||||||||
y - | य | 30 | य ya | यि yi | यु yu | यृ yṛ | यॄ yḷ | ये ye | यै yai | यो yo | यौ yau | ||
r - | र | 40 | र ra | रि ri | रु ru | रृ rṛ | रॄ rḷ | रे re | रै rai | रो ro | रौ rau | ||
l - | ल | 50 | ल la | लि li | लु lu | लृ lṛ | लॄ lḷ | ले le | लै lai | लो lo | लौ lau | ||
v - | व | 60 | व va | वि vi | वु vu | वृ vṛ | वॄ vḷ | वे ve | वै vai | वो vo | वौ vau | ||
Tres consoantes coronais fricativas | |||||||||||||
ś - | श | 70 | श śa | शि śi | शु śu | शृ śṛ | शॄ śḷ | शे śe | शै śai | शो śo | शौ śau | ||
ṣ - | ष | 80 | ष ṣa | षि ṣi | षु ṣu | षृ ṣṛ | षॄ ṣḷ | षे ṣe | षै ṣai | षो ṣo | षौ ṣau | ||
s - | स | 90 | स sa | सि si | सु su | सृ sṛ | सॄ sḷ | से se | सै sai | सो so | सौ sau | ||
Unha consoante glotal fricativa | |||||||||||||
h - | ह | 100 | ह ha | हि hi | हु hu | हृ hṛ | हॄ hḷ | हे he | है hai | हो ho | हौ hau | ||
This article uses material from the Wikipedia Galego article Numeración Āryabhaṭa, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Todo o contido está dispoñible baixo a licenza CC BY-SA 4.0, agás que se indique o contrario. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Galego (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.