Is abhacphláinéad í Haumea, nó (136108) Haumea (siombail: ), de réir chóras ainmneacha foirmiúla Aontas Idirnáisiúnta Réalteolaíochta, agus í ag timpeallú na gréine i gCrios Kuiper, taobh amuigh d'fhithis Neiptiúin.
Is ionann a mais agus an tríú cuid de mhais Phlútóin.
Haumea | |
---|---|
Ainmniú sealadach | 2003 EL61 |
Cineál | abhacphláinéad, cubewano (en) agus gravitationally bound system (en) |
Grúpa mionphláinéid | réad tras-Neiptiúnach |
Fionnachtaí | Pablo Santos-Sanz José Luis Ortiz Moreno Michael E. Brown |
Dáta fionnachtana | 25 Iúil 2005, 7 Márta 2003 agus 28 Nollaig 2004, Sierra Nevada Observatory (en) agus Cerro Tololo Inter-American Observatory (en) |
Eapainm | Haumea (en) |
Réad tuismitheora | An Ghrian |
Réad linbh | |
Sonraí fithiseacha | |
Féach ar an staid reatha | |
Apaipsis | 51.5186 AU |
Pearaipsis | 34.36424 AU (arg (ω): 240.07475) |
Ais mhór a | 42.94142025 AU |
Éalárnacht e | 0.1997414604 |
Tréimhse fhithiseach P | 281.3991677 a |
Meán-Aimhrialtacht M | 219.18751 ° |
Claonadh i | 28.2114975684 ° |
Fad an nóid éirithigh Ω | 122.086406274 ° |
Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha | |
Ga | 618.62 km |
Dearbhmhéid | 0.23 |
Mais | 4.006 Zg |
Meándlús | 2.6 g/cm³ |
Tréimhse rothlaithe | 3.9154 h |
Imtharraingt dromchla | 0.44 m/s² |
Ailbéideacht | 0.78 (ailbéideacht gheoiméadrach) |
Cuid de | Haumea family (en) |
Catalóga réalteolaíochta | |
Aitheantóir JPL | 2136108 |
Sraith | |
« (136107) 2003 EY58 • (136109) 2003 FA22 » |
Ba iad Mike Brown agus a fhoireann i Réadlann Palomar, Institiúid Teicneolaíochta California (Caltech), ba thúisce a d'aithin í, thiar sa bhliain 2004.
Sa bhliain 2005, tháinig an scéala ó fhoireann réalteolaithe eile - foireann a bhí ag obair i réadlann Sierra Nevada sa Spáinn faoi cheannas José Luis Ortiz Moreno - go raibh siad tar éis sonrú a chur i Haumea freisin. Ach níor tugadh aitheantas coitianta don fhionnachtain sin ag an am.
Ar an 17 Meán Fómhair 2008, d'aicmigh Aontas Idirnáisiúnta Réalteolaíochta. Haumea mar abhacphláinéad.
Fuair an abhacphláinéad a ainm ó bhandia na breithe i seanreiligiún mhuintir Haváí.
Tá déanamh fadaithe ar Haumea, agus an chuma ar an scéal gurb é an rothlú luath a chuir as riocht na liathróide í. Tá dhá shatailít aici, mar atá, Hiʻiaka agus Namaka. Fuarthas ainmneacha na ngealach ó mhiotaseolaíocht mhuintir Haváí freisin.
athraigh An Grianchóras |
---|
An Ghrian · Mearcair · Véineas - an Domhan - Mars · Ceiréas · Iúpatar · Satarn · Úránas · Neiptiún · Plútón · Haumea · Makemake · Eris |
Reanna bheaga: Astaróidigh (An príomhchrios · Crios Kuiper · Diosca scaipthe) · Coiméid (Scamall Hills · Scamall Oort) · Dreigeoidigh |
This article uses material from the Wikipedia Gaeilge article Haumea, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Gaeilge (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.