Edward Coke: Dlíodóir agus breitheamh Sasanach
Abhcóide, breitheamh, Tiarna Príomh-Bhreitheamh agus polaiteoir Sasanach ab ea Edward Coke (1 Feabhra 1552 – 3 Meán Fómhair 1634), i measc na bpearsana is tábhachtaí i stair an dlí choiteann.
Saol
D'fhrestal Coke ar Norwich Free Grammar School ó 1560 ar aghaidh. Chaith sé trí bliana (1567-1570) mar mhac léinn i gColáiste na Tríonóide, Cambridge. Níor bhain sé céim ar bith amach is cosúil. Ach bhí sé in ann ballraíocht a ghlacadh ansin in Ósta Clifford i 1571 agus ina dhiaidh sin sa Teampall Laistigh. Glaodh chun Bharra Shasana air sa bhliain 1578.
Ba ghearr go raibh Coke ar na príomhabhcóidí sa tír, ag pléideáil i gcásanna ríthábhachtacha mar Shelley's Case agus Slade's Case. Ó ba rud é gur ghníomhnaigh sé go rathúil ar son Mhuintir Howard (Diúic Norfolk) bhain sé a dtacaíocht sa pholaitíocht amach agus toghadh mar fheisire thar ceann Aldeburgh sa bhliain 1589.
Bhí Coke ina Aturnae Ginearálta ó 1592 go 1594 agus ina Ard-Aighne ó 1594 go 1606 agus ina Spéicéir ar Theach na dTeachtaí freisin, ó 1592 go 1593.
Tiarna Príomh-Bhreitheamh
Bhí Coke ina Phríomh-Bhreitheamh ar na Pléadálacha Coiteanna ó 1606 go 1613 agus ina Phríomh-Bhreitheamh ar Bhinse an Rí ó 1613 go 1616. Sa dá phost sin chuir sé in éadan leathnaithe gan údar (dar leis) ar lánrogha an rí. Mar gheall air sin, ar dtús aistríodh ó Chúirt na Pléadálacha Coiteanna go Chúirt Bhinse Rí é agus ansin briseadh mar bhreitheamh é.
Chuaigh Coke isteach sa Pharlaimint arís gan scáth gan eagla sa bhliain 1620. Ba ghearr go raibh príomhpháirt aige agus feisirí ag cur i gcoinne na n-iarrachtaí a rinne Séamas I agus Séarlas I údarás na Corónach a leathnú.
Bhí Coke ceangailte go mór leis an ionsaí a rinneadh ar mhonaplachtaí ríoga agus le hAchainí um Chearta (sa bhliain 1628) agus agóidí eile in aghaidh an rí.
Bás
D'éirigh sé as an bpolaitíocht sa bhliain 1629 agus fuair sé bás cúig bliana dár gcionn. D'éag Coke ar 3 Meán Fómhair 1634, in aois 82 bliain dó; luigh an corp faoi ghradam stáit i nGodwick, Norfolk ar feadh míosa.
Tionchar
Bhí an-tionchar ar fhorbairt an dlí choiteann ag na tuarascálacha dlí a chuir Coke i dtoll a chéile (a foilsíodh idir 1600 agus 1659) agus ag a mhórshaothar Institutes of the Lawes of England (1628-44).
Bhí tionchar ar leith ag Coke ar dhlí bunreachtúil Mheiriceá, maidir leis na cearta sibhialta, scaradh na gcumhachtaí agus córas an athbhreithnithe bhreithiúnaigh.
Féach freisin
Tagairtí
This article uses material from the Wikipedia Gaeilge article Edward Coke, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Gaeilge (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.