مسجد فرحآباد ساری بخشی از مجموعه تاریخی فرح آباد ساری است که در دوران صفویه (شاه عباس اول) با سیاق معماری مکتب اصفهان احداث گردیدهاست.در بنا کتیبهٔ تاریخدار یافت نشدهاست اما بنای آن را حدود سال ۱۰۲۵ هجری قمری تخمین میزنند.
مجموعه فرح آباد ساری که شاه عباس بخشیهایی از دوران سلطنت خود را در آن گذراندهاست شامل مسجد، پل و کاخ جهاننما میشدهاست که از ان میان تنها مسجد به دلیل موقعیت مردمی اش بجا ماندهاست. این مسجد که در فاصله ۲۵ کیلومتری ساری و ۲ کیلومتری دریای خزر واقع شده، طیق برنامهریزی انجام شده به موزه تشیع شمال کشور تبدیل میگردد.
تاریخ عالم آرای عباسی ساخت مجموعه فرح آباد را ۱۰۲۵ هجری قمری ذکر کردهاست و نوشتهاست که:« نام قدیم فرحآباد طاهان بود و چون شاه عباس آن نقطه را مناسب ایجاد شهر دید، دستور داد در آن جا دولتخانه و عمارات عالیه و نیز بازار و حمام و مسجد و کاروانسرا بسازند و خود آن خطّه را فرحآباد نامید».در سفرنامهٔ مازندران و استراباد آمدهاست که فرحآباد در سال ۱۰۲۰ق به فرمان شاه عباس ساخته شد. اما در دورههای تاریخی بعد سرانجام شهر در حملهٔ قزاقها در قرن هفدهم میلادی/ یازدهم قمری ویران و به آتش کشیده شد؛ لیکن باید بیتوجهی پادشاه و بازگشت مردم به دیار خود را علل اصلی رونق نیافتن مجدد شهر دانست پس از آن رطوبت زیاد و بارانهای سیلآسا و رسوبات سیلابی و زلزله صدمات فراوانی به ابنیه وارد کرد.
گردشگران از تسهیلات خوبی برای بازدید از این مسجد برخورداراند.
در دورهٔ زندیه به دستور کریمخان زند و به دست محمدخان سوادکوهی تجدید بنا شد . در سال ۱۳۵۳، بنای مسجد توسط «ادارهٔ حفاظت آثار باستانی» تعمیر و مرمت شد. در این مرمت، رسوبات سیلابی از بنا پاک و سقف بعضی از قسمتها شیبدار شد. با آغاز مجدد تعمیرات در سال ۱۳۶۰، سقف قسمتِ شرقی شبستان مرمت و برای اکثر رواقها سقف شیبدار ساخته شد. در سال ۱۳۸۲ نیز ایوان ورودی آن مرمت و کف سازی شبستان و گنبدخانه، دوخت و دوز دیوارها، مرمت کردن گنبد طاقها و احداث کانال ناکش و زه کش انجام شد. در سال ۱۳۸۸ نیز بودجه ۱ میلیارد ریالی برای ادامه مرمت آن اختصاص یافت و در آبان ۱۳۸۹ مرمت فضای داخلی شبستان و گنبدخانه، کف سازی حیاط، تأسیسات و مرمت دیوار محوطه مسجد و در بخش حجرهها مسجد، اقدامات مرمتی چون کف سازی، نورپردازی و ساخت در و پنجره آغاز گردید و پیشبینی شدهاست تا تیر ماه ۱۳۹۰ پایان یابد.
گردشگران از تسهیلات خوبی برای بازدید از این مسجد برخورداراند.
در آثار جهانگردان به مجموعه فرح آباد و مسجد آن اشاره شدهاست.جیمز بیلی فریزر که در سال ۱۸۲۲میلادی/ ۱۳۰۰ هجری قمری از آن بازدید کردهاست مینویسد:
«از فرح آباد که به امر شاه عباس و در اوج قدرت آن پادشاه پی افکنده شد، اینک ویرانههایی به جای ماندهاست. این ویرانهها در دهانهٔ رود تجن که از ساری میگذرد، قرار گرفتهاست و از خود شهرساری هفده مایل فاصله دارد. در اینجا ویرانهٔ کاخ شاهی با «حرم» و «اندرون» بعلاوه بقایای مسجد زیبا و بازارها بر جای ماندهاست. این ابنیه را با اسلوبی صحیح و محکم ساختهاند.....این بنای ظریف که ۶۶ قدم طول و ۲۵ قدم عرض دارد از چهار ردیف طاقهای جناغی تشکیل شده که بر روی ستونهای ساده بدون نقش زده شدهاند.در مرکز بنا، گنبدی است که سقف آن را بسیار خوب جمع کردهاند، این گنبد مانند سایر قسمتهای بنا از آجر و ساروج ساخته شدهاست.بدنههای داخلی گنبد و دیوارها هیچگاه گچ کاری نداشتهاند، آجرهایی که به دقت با آهک بندکشی کردهاند به همان شکلی که در اول بودهاند، تا امروز باقی است، اما هلال طاقها در چند نقطه فرو ریختهاست و قسمتهای ریگر بنا بجز گنبد در حال خرابی است.در مقابل مسجد حایلی است که رواقهای مسجد را از یک ردیف اتاق که محل امام و خدام است، جدا میکند.در هر طرف مسجد در آخرین نقطه شرقی و غربی، آثار بناهای محقرتری دیده میشود.مجموعه این بناها مستطیل شکل اند و اتاقهایی داشته که سر بخاری، طاقچه، رف، صندوقخانه و پستو داشته وظاهراً محل اقامت طلاب بودهاست.
تصاویری از اثر باستانی مسجد جامع عباسی فرح آباد ساری:
This article uses material from the Wikipedia فارسی article مسجد فرحآباد, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.