سَندرُم تُخمدان پُلیکیستیک یا نشانگان تخمدان پُرکیستی شایعترین اختلالات غدد درونریز (آندوکرینوپاتی) در زنان و شایعترین علت نازایی ناشی از عدم تخمکگذاری است.
سندرم تخمدان پلیکیستیک | |
---|---|
تصویر فراصوت از نشانگان تخمدان پرکیستی | |
تخصص | غدد درونریز و متابولیسم، پزشکی زنان |
طبقهبندی و منابع بیرونی | |
آیسیدی-۱۰ | E28.2 |
آیسیدی-۹-سیام | 256.4 |
اُمیم | ۱۸۴۷۰۰ |
دادگان بیماریها | 10285 |
ئیمدیسین | med/۲۱۷۳ |
پیشنت پلاس | سندرم تخمدان پلیکیستیک |
سمپ | D011085 |
نامگذاری این سندرم به دلیل وجود تخمدانهای بزرگ محتوی تعداد زیادی کیست کوچک (در اغلب زنان مبتلا و نه در همه) است که در لایه بیرونی هر تخمدان قرار گرفتهاند.
زنان مبتلا به این بیماری علایم شایعی مانند اختلالات قاعدگی (به خصوص خونروش گاهگاهی (الیگومنوره))، علایم هیپرآندروژنیسم مانند پرمویی (هیرسوتیسم) و آکنه، ریزش مو و نازایی دارند. بیماران در معرض عوارض جدی مانند افزایش خطر سرطان آندومتر و پستان، دیسلیپیدمی، هیپرتانسیون، بیماریهای قلبی و عروقی و دیابت هستند. شیوع چاقی و دیسلیپیدمی در مبتلایان به PCOS بیشتر از زنان سالم است. ۴۰ درصد زنان مبتلا، دچار چاقی مفرط و ۷۵ درصدشان نازا هستند.
این بیماری تقریباً در ۶ تا ۱۰ درصد همه زنانی که در سنین باروری هستند دیده میشود. علت بیماری مزبور مشخص نیست اما محققان بر این باورند که عوامل ارثی و دیابت و به ندرت استفاده از داروهای تیروئید همچون متی مازول در ظهور آن نقش دارند.
قاعدگیهای نا منظم، رشد موهای زاید، جوشهای پوستی (آکنه) و چاقی در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مشاهده میشود. این عارضه میتواند در نوجوانی با دورههای قاعدگی نامنظم مشخص شوند یا اینکه بعدها به دنبال افزایش وزن یا مشکل در باروری تشخیص داده شود.
علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک هنوز ناشناخته است. زنان مبتلا ممکن است به دلیل مشکلات به وجود آمده در تخمک گذاری، برای باردار شدن با مشکل مواجه شوند. تشخیص زودهنگام و شروع درمان میتواند به پیشگیری عوارض طولانی مدت آن مثل دیابت نوع ۲، بیماریهای قلبی و سکته کمک کند.
شواهد سونوگرافی تخمدان پلیکیستیک (افزایش حجم تخمدان به بیش از ۹ میلیلیتر، وجود کیستهای ۲–۸ میلیمتری به تعداد ۱۰ یا بیشتر در هر تخمدان و افزایش دانسیته استرومای رحم (هایپرپلازی آندومتر)) هستند.
اختلالات متابولیکی از جمله افزایش سطح سرمی هورمونهای LH، تستوسترون، انسولین، پرولاکتین و مقاومت به انسولین در این بیماری شایع است.
درمان با کلومیفن، قرصهای خوراکی ضدبارداری، گنادوتروپینها آگونیستهای GNRH، مصرف همزمان کلسیم و ویتامین D و رژیم لاغری میباشد. در موارد مقاوم لاپاراسکوپی انجام میشود.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب بلافاصله بعد از اولین دوره قاعدگی شروع میشود. در پارهای از موارد نیز در سالهای بعدی باروری، به دلیل افزایش تدریجی وزن رخ میدهد. علائم آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است (هم از لحاظ شدت و هم از لحاظ نوع آن). پزشک شما برای تشخیص به دنبال حداقل دو نشانه از نشانههای زیر است:
این امر یکی از شایعترین مشخصات این بیماری است. منظور از قاعدگیهای غیر معمول، فاصله بیش از ۳۵ روز بین دو قاعدگی، کمتر از ۸ دوره قاعدگی در یک سال، عدم قاعدگی برای ۴ ماه یا بیشتر و وقوع قاعدگی با تأخیر که ممکن است همراه با خونریزی خیلی کم یا شدید باشد، است.
سطوح بالای هورمونهای مردانه (آندروژنها) میتواند سبب ایجاد علائم ظاهری مثل رشد موهای زاید در صورت و بدن (هیرسوتیسم)، ایجاد آکنه در بزرگسالی یا آکنههای شدید در نوجوانی و طاسی با الگوی مردانه شود. علائم ناشی از آندروژن بالا میتواند بر اساس نژاد فرد متفاوت باشد. پس شما بسته به زمینه نژادی ممکن است این علائم را نشان دهید یا خیر؛ مثلاً زنان نژاد آسیایی یا اروپای شمالی ممکن است تظاهرات متفاوت را بروز دهند. آکنه، شوره سر، رویش موهای ضخیم روی ناحیه انگشتان و شکم و…
با کمک سونوگرافی میتوان تخمدانهای بزرگ حاوی تعداد زیادی کیست کوچک را مشخص کرد. اما برخلاف آنچه از نام آن پیداست، تنها با وجود تخمدانهای پلی کیستیک نمیتوان تشخیص قطعی داد. برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دورههای قاعدگی نامنظم یا علائم ناشی از میزان آندروژن بالا نیز لازم است. ممکن است برخی از زنان با وجود تخمدانهای پلی کیستیک در سونوگرافی به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا نباشند. از طرف دیگر نیز ممکن است در بعضی از افراد مبتلا به این سندرم، تخمدانها در سونوگرافی طبیعی باشند.
از جمله علائم دیگر سندروم تخمدان پلی کیستیک میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تشخیص و درمان زودهنگام سندرم تخمدان پلی کیستیک میتواند به کاهش ابتلا به عوارض بلند مدت آن مثل دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، بیماریهای قلبی و سکته کمک کند. اگر قاعدگیهای نامنظم مثل تأخیر در قاعدگی یا قطع آن و موهای زاید روی بدن یا صورت یا آکنه دارید با پزشک خود مشورت کنید.
چرخههای نرمال باروری توسط تغییرات ایجاد شده در سطوح هورمونهای تولید شده توسط هیپوفیز در مغز و تخمدانهای شما تنظیم میگردد. هیپوفیز هورمونهای محرک فولیکول و هورمون سازنده جسم زرد را ترشح میکند که این دو هورمون رشد و آزاد سازی تخمک در تخمدانها را کنترل میکنند. در طول چرخه یکماهه، تخمک گذاری تقریباً دو هفته قبل از قاعدگی رخ میدهد.
تخمدانهای شما هورمونهای استروژن و پروژسترون را ترشح میکنند که دیواره رحم را برای دریافت تخم بارور آماده میسازند. همچنین تخمدانها تولید هورمونهای مردانه (آندروژنها) مثل تستوسترون را نیز بر عهده دارند. اگر بعد از تخمک گذاری بارداری رخ ندهد، ترشح استروژن و پروژسترون کاهش مییابد و دیواره رحم در طول قاعدگی ریزش میکند.
در سندرم تخمدان پلی کیستیک، ممکن است هیپوفیز مقادیر بالای هورمون سازنده جسم زرد ترشح کند و تخمدانها مقادیر بالای آندروژنها را تولید نمایند. این امر چرخه نرمال قاعدگی را مختل میسازد و میتواند سبب ناباروری، پرمویی بدن و آکنه گردد.
اگرچه دانشمندان علت وقوع سندرم تخمدان پلی کیستیک را نمیدانند ولی عوامل زیر میتوانند در این میان نقش داشته باشند:
انسولین هورمونی است که توسط پانکراس تولید میشود و به سلولهای بدن اجازه میدهدکه از قند (گلوکز) استفاده کنند. قند منبع اولیه انرژی بدن است. اگر شما دچار مقاومت به انسولین باشید، توانایی بدن برای مصرف بهینه انسولین مختل میگردد و پانکراس شما برای مهیا کردن گلوکز مورد نیاز سلولها، انسولین بیشتری ترشح میکند. تصور میشود که انسولین بالا، سبب افزایش ساخت آندروژنها در تخمدانها میگردد.
گلبولهای سفید خون در طی فرایند التهاب، برای مبارزه با عفونت مادهای را ترشح میکنند. استفاده از بعضی از غذاهای خاص در افراد مستعد میتواند سبب ایجاد پاسخ التهابی گردد. در این شرایط گلبولهای سفید مادهای را تولید میکنند که میتواند سبب مقاوت به انسولین و تجمع کلسترول در رگهای خونی شود. (آترواسکلروز). آترواسکلروز موجب بیماریهای قلبی میگردد. تحقیقات نشان میدهد که زنان مبتلا به PCOS، درجات پایین التهاب دارند.
اگر خواهر یا مادر شما PCOS داشته باشد، احتمال اینکه شما نیز به آن مبتلا شوید بالاست. محققان به دنبال امکان ارتباط ژنهای جهش یافته با PCOS هستند.
تحقیقات جدید نشان میدهد که مواجهه زیاد با هورمونهای مردانه (آندروژنها) در طول دوره جنینی میتواند ژنهای نرمال را بهطور همیشگی از عمل طبیعی خود بازدارد. (پروسهای که به نام بیان ژن نامیده میشود). به این ترتیب ممکن است الگوی مردانه گسترش چربیها در شکم که ریسک مقاوت به انسولین و درجات پایین التهاب را افزایش میدهد، رخ دهد. تحقیقات برای یافتن این موضوع که این فاکتورها تا چه حد به ایجاد PCOS کمک خواهد کرد، ادامه دارند.
وجود PCOS میتواند احتمال ایجاد مواردی را که در پایین ذکر شده افزایش دهد به خصوص اگر همراه با چاقی باشد:
تست اختصاصی ای برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. تشخیص بر مبنای رد موارد دیگر است؛ یعنی پزشک تمامی علائم و نشانههای شما را بررسی کرده و سپس سایر احتمالات را رد میکند.
در طی این پروسه، پزشک شما بسیاری از عوامل را در نظر میگیرد:
سونوگرافی لگنی: اولتراسوند لگن میتواند ظاهر تخمدانها و ضخامت دیواره رحم را نشان دهد. در طول این آزمایش، شما بر روی تخت یا میز آزمایش دراز کشیده و دستگاهی شبیه قلمدر واژن شما قرار میگیرد.
احتمالاً شما توصیههای متناقض بسیاری از طریق رسانهها، یا پزشکان دربارهٔ نقش رژیم در کنترل وزن شنیدهاید. اکثر این عدم توافقها در مورد میزان و نوع کربوهیدراتها در مواد غذایی است. توصیههای متخصصین تغذیه معمولاً برداشتن یک رژیم غذایی پرکربوهیدرات با استفاده از کربوهیدارتهای با شاخص گلایسمی پایین میباشد. شاخص گلایسمیک میزان افزایش سطح انسولین پس از مصرف کربوهیدراتها را نشان میدهد. نشاسته، کربوهیدراتی با شاخص گلایسمیک بالاست که در مقایسه با کربوهیدراتهای با شاخص گلایسمیک پایین مثل سبزیجات با برگ سبز، سطح انسولین را به میزان بیشتری افزایش میدهد.
برخی از متخصصین تغذیه پیشنهاد میکنند که زنان مبتلا به PCOS از یک رژیم پرپروتئین، بدون در نظر گرفتن سطح شاخص گلایسمیک آن، استفاده کنند. برای جبران این کمبود کربوهیدرات فرد باید از پروتئین بیشتری در رژیم استفاده کند. پروتئین موجود در گوشت قرمز میتواند سبب افزایش مصرف چربیهای اشباع حیوانی و در نتیجه بالا رفتن سطح کلسترول و افزایش ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی شود. پژوهشهای اخیر نشان میدهند که در بیماران خاص و زیر نظر متخصصین تغذیه استفاده از رژیمهای غذایی پرپروتئین نظیر مرغ و ماهی میتواند مفید باشد و لی باید میزان چربی دریافتی حتماً کنترل گردد.
برای تعیین اینکه آیا یک رژیم حاوی کربوهیدراتهای با اندکس گلایسمیک پایین و چربیهای حیوانی محدود، انتخاب مناسبی برای افراد دچار مقاومت انسولین مثل خیلی از زنان مبتلا به PCOS هست یا نه، مطالعات کافی نیست.
کربوهیدراتهایی را انتخاب کنید که حاوی فیبر بالایی هستند. هر چه فیبر موجود در غذا بیشتر باشد، سرعت هضم آن کندتر شده و قند خون هم به آهستگی بالا میرود. کربوهیدراتهای با فیبر بالا شامل نانها و غلات و ماکارونی سبوس دار، بلغور، جو، برنج قهوهای و حبوبات است. مصرف کربوهیدراتهای نا سالم و ساده مثل نوشابه، آبمیوههای صنعتی، کیک، آبنبات، بستنی، کلوچه و دونات را محدود سازید.
تحقیقات بیشتر میتواند به شناخت بهترین برنامه غذایی کمک کند اما به هر حال واضح است که کاهش وزن از طریق کاهش کالری مصرفی فواید بسیاری برای سلامت کلی زنان مبتلا به PCOS دارد. شما برای کنترل رژیم غذایی به عنوان یکی از اصول درمانی باید با متخصص تغذیه برای تعیین برنامه غذایی مناسب با شرایط خود مشورت نمایید.
ورزش به کاهش سطح قند خون و نیز مقاومت به انسولین کمک میکند. در زنان مبتلا به PCOS افزایش فعالیت بدنی روزانه و شرکت در یک برنامه ورزشی منظم برای درمان و پیشگیری از مقاومت انسولین و کمک به کاهش وزن، ضروری است. در انتخاب نوع و میزان فعالیت بدنی ترکیب ورزشهای هوازی و مقاومتی توصیه میشود.
ورزشهای هوازی منظم، در از بین بردن مقاومت به انسولین کمک شایانی مینماید. پس باید به عنوان یک عنصر اساسی درمان بدان توجه گردد. لازم نیست در فردی که تا دیروز هیچ فعالیتی نداشتهاست ورزش حرفهای و سنگین آغاز شود تا نتایج درمانی مشاهده گردد. پیادهروی منظم روزانه نیز در شکستن مقاومت به انسولین و نیز بهبود علائم، بسیار کمککننده است. ورزشهای مقاومتی نیز با افزایش بافت عضلانی به کاهش مقاومت به انسولین کمک مینماید.
لازم بذکر است که همه بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار چاقی نمیباشند؛ ولی مطالعات نشان دادهاست که بیماران مبتلا که دارای وزن طبیعی نیز میباشند از مقاومت به انسولین رنج میبرند؛ لذا توصیههایی که دربارهٔ شیوه زندگی و نیز نوع تغذیه مطرح میباشد فقط مربوط به افراد چاق مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نخواهد بود. در بیماران لاغز نیز باید با استفاده از کربوهیدراتهای پیچیده و نیز فعالیت بدنی از مقاومت به انسولین کاسته شود تا نتایج درمانی مطلوب ایجاد گردد. البته در این افراد لاغر انرژی دریافتی نباید محدود گردد. بر این اساس کنترل رژیم غذایی و شیوه زندگی مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک ملاحظات خاصی را میطلبد که برنامهریزی دقیق و مشاوره با متخصصین تغذیه را میطلبد.
ما معمولاً تصور میکنیم که ماساژ یک کار آرامشبخش لوکس است، که البته در بعضی واقعاً موارد میتواند همینطور باشد. اگر چه ماساژ ممکن است یک روش لوکس برای درمان خودتان باشد، اما میتواند یکی از بهترین روشها برای سم زدایی بدن و خارج نمودن انسولین ذخیره شده در بافت سطحی پوست که باعث بروز آکنه میشود باشد و عاملی برای جوانی و زیبایی پوست شما نیز میگردد. این امر تماماً به نوع ماساژی که میگیرید بستگی دارد و شیوهٔ استفاده از آن برای ارتقاء وضعیت سلامت و شادابی تان مؤثر خواهد بود. فقط کافی است که علاقمند به از بین بردن سموم و تعادل هورمونی در بدنتان باشید، به این ترتیب باید یک ماساژ حسابی بگیرید که بر نقاط فشاری روی دستها و پاها، گردن شانه، کمر تمرکز داشته باشد. ماساژ معمولی سوئدی مناسب است، اما روش صحیح و انجام آن توسط شخص آشنا به فن، بیماری و درمان حتی تأثیر بیشتری داشته باشد. در صورتی که ماساژ را از ۲۵ سالگی به بعد هفته ای یک بار انجام دهید خواهید دید که در سنین ۳۰ به بعد نسبت به هم سن و سالان خود جوان تر و زیباتر به نظر میرسید و به معجزه جوانی دست پیدا خواهید کرد. هنگامیکه ماساژ بر روی این نقاط فشاری که سموم احتمالاً در آنها باقی میمانند، تمرکز داشته باشد، فرصتی برای آزاد شدن آنها و خارج شدنشان از بدن وجود خواهد داشت. این نوع ماساژ به شما کمک میکند بدن خود را بهطور طبیعی سمزدایی و از چیزهایی که ممکن است شما را بیمار کرده باشند، خلاص شوید. ماساژ گرفتن را به یک عادت همیشگی و روزانه تبدیل کنید تا یک اثر بسیار مثبت و بهبود در درمان را شاهد باشید.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک بهطور کلی بر پایه کنترل نگرانیهای فردی شما مثل باروری، پرمویی، آکنه و چاقی است. توصیههای ذیل در کنترل علائم و عوارض این بیماری مؤثر هستند:
نکته مهم: ورزش شنا به مدت یک ماه سه روز در هفته به همراه کاهش وزن کمک شایانی به درمان بیماری شما میکند.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article سندرم تخمدان پلیکیستیک, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.