پیدازیستی یا فانروزوئیک (Phanerozoic) یک اَبَردوران (ائون) زمینشناسی است.
زمانبندی زمینشناسی | |||
پیدازیستی (فانروزوئیک) | نوزیستی (سنوزوئیک) | کواترنری | |
نئوژن | |||
پالئوژن | |||
میانهزیستی (مزوزوئیک) | کرتاسه | ||
ژوراسیک | |||
تریاس | |||
دیرینهزیستی (پالئوزوئیک) | پرمین | ||
کربونیفر | |||
دوونین | |||
سیلورین | |||
اردویسین | |||
کامبرین | |||
نهانزیستی (پرکامبرین) | پیشینزیستی (پروتروزوئیک) | ||
نخستزیستی (آرکئن) | |||
پیشازیستی (هادئن) |
واژه فانروزوئیک از واژه یونانی «فانروس» مشتق شده که به معنی پیدا و هویدا است. پس از گسترش سریع و فراوان زیست در کامبرین، تنوع زیستی زمین افزایش چشمگیری یافت و به این خاطر در سنگوارههای ابردوران پیدازیستی، سنگوارههای جانوران بیشتر و پیشرفتهتری دیده میشود. نام پیدازیستی در اصل، در زمانی ابداع شد و بهکار رفت که هنوز سنگوارههای قدیمیتر از کامبرین یافته نشده بود.
در ابردوران پیدازیستی که از حدود ۵۴۱ میلیون سال پیش تاکنون بهدرازا کشیده زیست جانوری انبوه و فراوان بودهاست. در پیدازیستی چندین شاخه از جانوران بهسرعت، پدیدار شدند، ماهیها تکامل پیدا کردند، حشرات و چهاراندامان پدید آمدند و گیاهان پیشرفتهتری به منصه ظهور رسیدند. در ابردوران پیدازیستی بود که نیروهای زمینساختی با فشار خود، باعث درهمفشرده شدن قارههای جهان در یک ابرقاره به نام پانجهآ شدند و این ابرقاره سپس تکهتکه شده و قارههای امروزی را بهوجود آورد.
بیشتر زمینشناسان و دیرینشناسان مرز دو ابردوران پیشینزیستی و پیدازیستی را زمانی میدانند که نخستین سهبندیها (تریلوبیتها) و جانوران آبسنگساز همچون کهنجامان Archaeocyatha و مرجانهای دریایی پدیدار شدند.
پیدازیستی دربرگیرنده دورانها و دورههای زیر است:
زمان درازی که از شکلگیری زمین تا پیدازیستی ادامه داشته به نام بزرگاَبَردوران پرکامبرین (نهانزیستی) معروف است. این بزرگابردوران خود به سه ابردوران تقسیم شدهاست و آن ابردورانی که پیش از پیدازیستی بوده، پیشینزیستی (پروتروزوئیک) نام دارد.
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ پیدازیستی موجود است. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article پیدازیستی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.