نشانه‌گذاری
نشانه‌گذاری (به انگلیسی: Punctuation) به معنای استفاده از نشانه‌ها یا علامت‌هایی است که برای روشن کردن معنی و مشخص کردن آغاز و پایان عبارت‌ها، جمله‌ها و بندها در نگارش به‌کار می‌روند.
این نشانه‌ها، که نشانه‌های نوشتاری یا نشانه‌های نگارشی هم نامیده می‌شوند، برای آسان‌تر و دقیق‌تر خواندن یک نوشته، بیان یک احساس، فرمول‌نویسی در ریاضیات و غیره یا ایجاد دگرگونی در تلفظ واژه‌ها به‌کار می‌روند.
تاریخچه
در قدیمی‌ترین متن‌هایی که در دست است، اثری از نشانه‌های سَجاوندی دیده نمی‌شود. در متن‌های باستانیِ زبان یونانی و رومی، برخی نمونه‌های نشانه‌گذاری، مانند «دو نقطه روی هم»، دیده می‌شود. قرآن‌های نخستین بدون نشانهٔ سَجاوندی نوشته می‌شد.
محمدبن ابی‌یزید طیفور ملقب به شمس‌الدین و مکنی به ابوالفضل السَجاوندی القاری در قرن ششم ه. ق، برای راهنمایی قاریان، نخستین نشانه‌ها را در نگارش قرآن به‌کار برد. واژهٔ سجاوَندی از نام ابوالفضل سجاوندی (نخستین کسی که نشانه‌های وقف را برای راهنمایی درست خواندن قرآن به‌کار برد) گرفته شده‌است.
با اختراع چاپ، گرایش به استاندارد کردن نشانه‌گذاری متن‌ها بیشتر شد. آلدوس مانوتیوس و نوه‌اش نخستین کوشش‌ها را در استاندارد کردن نشانه‌گذاری متن‌ها انجام دادند.
کاربرد علامت سؤال «؟» و کاما «،» و بسیاری از علائم دیگر در رسم‌الخط فارسی و عربی و اردو امری جدید است و سابقه تاریخی زیادی ندارد.
نشانه‌گذاری به شکل امروزی آن، در زبان فارسی، سابقه چندانی ندارد و در یکی دو قرن اخیر، به پیروی از نوشته‌های غربیان در زبان فارسی نیز رایج شده‌است. اصول نشانه‌گذاری در زبان فارسی، برگرفته از زبان‌های اروپایی، به خصوص فرانسوی و انگلیسی است. هیچ نوع نشانه‌گذاری شاخصی در کتابت زبان فارسی تا پیش از آشنایی ایرانیان با زبان و خط ملت‌های غربی وجود نداشته‌است.
فهرست نشانه‌ها
| نشان/علامت | نام | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| در فارسی | در انگلیسی | فارسی | فرانسوی | انگلیسی | عربی |
| . | نقطه | Point | Full stop / Period | النقطه / نقطة نهایة | |
| ، | , | ویرگول یا درنگ‌نما | Virgule | Comma | الفاصلة / الشَّوْلَة |
| ؛ | ; | نقطه‌ویرگول | Point-virgule | Semi-colon / Semicolon | الفاصلة المنقوطة |
| : | دونقطه | Deux-Points | Colon | النقطتان الرأسیتان | |
| … | سه‌نقطه یا تعلیق | Points de Suspension | Suspension points | ثلاث نقطه | |
| – | خط فاصله یا پیوند | Le Tiret | Dash | الشطه | |
| ؟ | ? | علامت سؤال | Point Interrogant | Question mark | علامة الاستفهام |
| ! | علامت تعجب | Point d'exclamation | Exclamation mark | علامة التعجب | |
| « » | " " | گیومه یا علامت گفتاورد/نقل‌قول | Les Guillemet | Guillemet | علامة التنصیص |
| ( ) | پرانتز یا کمانَک | Parenthèse | Parentheses | القوسان | |
| [ ] | قلاب یا کروشه | Crochet | Square brackets | المعقوفتان | |
| { } | آکولاد (آکُلاد) | Les accolades | Curly brackets | ||
| / | خط مورب یا اِسلش | Barre oblique | Slash | الخط المائل | |
| " | ایضاً یا تکرار | Dito | Ditto mark | علامة التکرار | |
| * | ستاره | Astérisque | Asterisk | المُنجَّمة/النُّجيمة | |
| _ | زیرخط | Tiret bas | Underscore / Underline | شرطة سفلیة | |
| ’ یا ' | آپاستروف | Apostrophe | Apostrophe | الفاصلة العلیا/ الحذاف | |
| ° | درجه | Degree | الدرجة | ||
| \ | بَک‌اِسلَش یا خط اُریب وارو | Barre oblique inversée | Backslash | المائلة المعاکسة | |
| | | خط عمودی | Barre verticale/Tube | Pipe/Vertical bar | الشریط العمودی/ القناة | |
| ~ | مَدَک | Tilde | Tilde | المدة / التلدة | |
| ' | پریم | Prime | Prime | ||
| @ | اَت ساین | Arobase | At sign | آت | |
| || | دو خط عمودی | Double barre verticale | Double vertical line | ||
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- همایون‌فرد، مهسا، نشانه‌گذاری و اهمیت آن در نگارش، بازدید: نوامبر ۲۰۰۸
- فاریابی، پویا، روش املای زبان دری، پذیرفتهٔ اتحادیهٔ نویسندگان ج.د.ا. (جمهوری دموکراتیک افغانستان)، کابل: ۱۳۶۳
- نیکوبخت و قاسم‌زاده، ناصر و سید علی (۱۳۹۳). دانش نشانه‌گذاری در زبان فارسی. چشمه شابک =۱_۱۲۷_۲۲۹_۶۰۰_۹۷۸. ص. ۲۱ و ۲۲.
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ نشانه‌گذاری موجود است. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article نشانه‌گذاری, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.