تبتی معیار

این گونه بر پایه گویش شهر لهاسا بنا شده‌است و گاه بدان تبتی لهاسایی نیز گفته می‌شود. گویش‌های دیگر تبتی در استان‌های سیچوان، چینگهای و یوننان کشور چین (که بیشتر جمعیتشان تبتی هستند) و در قسمت‌هایی از نپال، هند و پاکستان (در ناحیه جامو و کشمیر و بلتستان) به کار می‌روند.

تبتی معیار
བོད་སྐད་, Bod skad / Böké ལྷ་སའི་སྐད་, Lha-sa'i skad / Lhaséké
زبان بومی در	تبت (غرب چین)، نپال، هند
منطقه	منطقه خودمختار تبت، خام
شمار گویشوران
تبار	چینی-تبتی تبتی-کانائوری؟ بودیش تبتی تبتی مرکزی تبتی معیار
گونه‌های نخستین	تبتی باستان تبتی کلاسیک تبتی معیار
سامانه نوشتاری	الفبای تبتی بریل تبتی
وضعیت رسمی
زبان رسمی در	چین منطقه خودمختار تبت    نپال موستانگ بالا  هند لداخ
تنظیم‌شده توسط	کمیته معیارسازی زبان تبتی
کدهای زبان
ایزو ۱–۶۳۹	bo
ایزو ۲–۶۳۹	tib (B) bod (T)
ایزو ۳–۶۳۹	bod
گلاتولوگ	tibe1272
زبان‌شناسی	70-AAA-ac
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.

تبتی زبانی نواخت‌بر است. بدین معنی که هر هجا با تغییر طرز تلفظ (مثلاً اینکه زیر یا بم، کشیده یا ضربی تلفظ شود) معنایش فرق و در نتیجه معنای کلمات و جملات تغییر می‌کند. با گسترش آیین بودایی تبتی، زبان تبتی به دنیای غرب گسترش یافته‌است و می‌توان آن را در بسیاری از نشریات بودایی و مطالب دعایی یافت. برخی از دانشجویان غربی این زبان را برای ترجمه متون تبتی یادمی‌گیرند. بیرون از خود لهاسا، تقریباً ۲۰۰٫۰۰۰ نفر از تبعیدیان تبتی که از تبت امروزی به هند و دیگر کشورها نقل مکان کرده‌اند، به این گویش صحبت می‌کنند.

در زیر خلاصه‌ای از سامانه واج‌شناسی گویش تبتی لهاسا، تأثیرگذارترین گونه زبان تبتی، ارائه شده‌است.

واکه‌ها

هشت واکه در زبان معیار یافت می‌شود:

همخوان‌ها

نواخت‌ها

گویش لهاسا معمولاً دو نواخت دارد: بالا و پایین. در کلمات تک‌هجایی، هر نواخت می‌تواند با دو خط مجزا رخ دهد. در کلمات چندهجایی، نواخت مهم نیست مگر در هجای اول.

تبتی با یک دبیره براهمایی با یک دستور خط محافظه‌کارانه تاریخی نوشته می‌شود که واج‌شناسی تبتی باستان را بازتاب می‌کند و به وحدت زبانی تبتی کمک می‌کند. این خط همچنین در بازسازی نیاچینی-تبتی و چینی کهن مفید است.

الفبای تبتی از چپ به راست نوشته می‌شود. حروف آن عبارتند از:

نویسه‌گردانی وایلی رایج‌ترین سامانه لاتین‌نویسی تبتی است که توسط پژوهشگران غربی برای نوشتن تبتی به الفبای لاتین استفاده می‌شود. پین‌یین تبتی، سامانه لاتین‌نویسی رسمی است که توسط دولت چین به کار می‌رود.

در بیشتر تبت، آموزش ابتدایی یا به‌طور عمده یا به‌طور کامل به زبان تبتی انجام می‌شود و آموزش دو زبانه به ندرت قبل از رسیدن دانش آموزان به دوره راهنمایی انجام می‌شود. با این حال، زبان چینی در بسیاری از مدارس متوسطه تبت تنها زبان آموزشی است. برای تحصیلات دانشگاهی امکان تحصیل در رشته‌های انسانی در تعدادی از کالج‌های اقلیت در تبت فراهم است. سواد و نرخ ثبت نام همچنان مهمترین نگرانی دولت چین است. بسیاری از جمعیت بزرگسال در تبت بی‌سواد هستند و علی‌رغم سیاست‌های اجباری آموزش، بسیاری از والدین در مناطق روستایی قادر به فرستادن فرزندان خود به مدرسه نیستند.

اعداد تبتی به گونه‌ای متفاوت از اعداد عربی و بسیار شبیه به اعداد هندی وجود دارند.

• زبان‌های تبتی
• زبان‌های چین
• زبان‌های بوتان