جنسِ دستوری در زبانشناسی، یک تمایزِ دستوری است که در برخی از زبانها، تقسیمبندی واژهها را برپایهٔ ویژگیهای تصریفی و مطابقت، به مقولههایی نظیر مذکر، مؤنث یا خنثی ممکن میسازد و منحصر به اسمهایی نیست که جنسِ ذاتی دارند.
بر اساس یک تعریف: جنس، سطحی از اسم است که در رفتارِ مرتبط با واژهها منعکس میشود.
جنسِ دستوری الزاماً منعکسکنندهٔ جنسِ زیستشناختی نیست. نخست اینکه، در زبانهایی که این تمایز را دارند، اسمهای اشیای بیجان و اسمهای معنا، که مذکر و مؤنث دربارهٔ آنها مطرح نیست، از نظر جنس، متمایز میشوند. به طور مثال، در زبان عربی، جسم (تن) مذکر، نفس (روان) مؤنث، رأس (سر) مذکر و رجل (پا) مؤنث است. دوم اینکه، در زبان واحد، اشیا و پدیدههای نزدیکبههم، که از یک مقولهاند، بدون هیچ دلیلی، جنس متفاوت دارند. مثلاً، در زبان آلمانی، Löffel (قاشق) مذکر است، اما Gabel (چنگال) مؤنث و Messer (کارد) خنثی. سوم اینکه، اسم اشیا و پدیدههای واحد در زبانهای مختلف اغلب جنس متفاوت دارد. به طور مثال، در زبان فرانسوی، soleil (خورشید) مذکر است و lune (ماه) مؤنث. اما در زبان عربی، قمر (ماه) مذکر است و شمس (خورشید) مؤنث.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article جنس دستوری, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.