Tiumen

Mendebaldeko Siberiako ordokiaren hegoaldean dago, Tobolera isurtzen den Tura ibaiaren ertzean, Moskutik 1.725 km ekialdera. 2010ean 581.907 biztanle zituen.

Tiumen Тюмень
hiri/herria
Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Errusia
Errusiako oblastak	Tiumen oblasta
Hiri okruga	Tyumen Urban Okrug
Alkatea	Ruslan Kukharuk (en)
Izen ofiziala	Тюмень
Jatorrizko izena	Тюмень
Posta kodea	625000
Geografia
Koordenatuak	57°09′N 65°32′E / 57.15°N 65.53°E / 57.15; 65.53
Azalera	235 km²
Altuera	102
Demografia
Biztanleria	861.100 (2024ko urtarrilaren 1a) Adierazpen errorea: Ustekabeko < eragileaEspresio akatsa: Ez dago operadorerik -(r)entzat
Dentsitatea	2.476,2 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1586
Telefono aurrizkia	3452
Ordu eremua	UTC+05:00
Hiri senidetuak	Kaunas, Celle, Houston, Brest eta Daqing
Hizkuntza ofiziala	errusiera
http://www.tyumen-city.ru/

Siberiako errusiar hiri zaharrena da. Izan ere, 1586. urtean sortu zuten, errusiarren hedapena indartzeko, XIV. mendean eraikitako tatariar herri baten gainean. Siberiako kolonizaziorako abiapuntu nagusia izan zen luzaroan. 1782. urtean hiri izaera eman zioten.

Ibai portua da eta bertatik igarotzen da Transiberiarra. Nazioarteko aireportua dago, baita eskualderakoa ere. Izan ere, petrolio- eta gas-ekoizpen handia dago Tiumenen; horregatik hiria Errusiako gunerik garrantzitsuenetarikoa da, ekoizpenez eta garraioz oso estrategikoa delako, baita industriari, politikari eta kulturari dagokionez ere. Besteak beste, 2009. urtean hirurogei banketxek egoitzak zituzten Tiumenen.

Tiumenen klima kontinental hezea dago: uda beroak eta hezeak dira, eta neguak oso hotzak eta luzeak. Eguraldia sarri aldatzen da. Urtarrileko batez besteko tenperatura −16,7 °C da; baina jaso duten hotzena 1951. urteko otsailekoa da, -50 °C. Uztaileko batez besteko tenperatura 18,6 °C-koa da, eta jaso duten beroena, 38 °C.

Datu klimatikoak (Tiumen)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	5.6	7.0	17.1	30.7	34.9	36.2	37.5	37.4	31.2	24.1	12.8	6.7	37.5
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	-10.7	-8.1	0.1	9.4	17.7	23.3	24.5	21.2	14.7	7.3	-3.5	-9.1	7.2
Batez besteko tenperatura (ºC)	-15.0	-13.3	-5.3	3.7	11.3	17.1	18.8	15.8	9.6	3.1	-7.0	-13.0	2.2
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-19.2	-18.1	-10.4	-1.3	5.4	11.3	13.6	11.1	5.4	-0.4	-10.4	-16.9	-2.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-46.2	-43.7	-38.4	-29.5	-10.2	-1.9	0.7	-2.7	-8.6	-26.7	-41.0	-49.2	-49.2
Pilatutako prezipitazioa (mm)	25	15	17	23	45	55	89	60	57	38	34	27	485
Euri egunak (≥ 1 mm)	0.4	0.2	2	9	16	17	17	19	19	13	4	0	117
Elur egunak (≥ 1 mm)	24	19	15	8	4	0.2	0	0	2	11	20	23	126
Eguzki orduak	67.1	122.0	181.2	231.4	280.7	301.4	304.7	233.1	161.9	101.4	68.4	51.1	2104.6
Hezetasuna (%)	80	76	70	62	58	65	72	77	77	77	80	80	73
Iturria (1): Pogoda.ru.net
Iturria (2): Weatherbase (eguzki-orduak)

XIX. mendean Transiberiarra Tiumen ingurura heldu zenean hiria nabarmen hazi zen, XX. mende hasieran 30.000 biztanle inguru zituela. Bigarren Mundu Gerraren ostean Erdialdeko Errusiako langileen etorrerarekin hiria are gehiago hazi zen, 150.000 biztanlera iritsiz.

1969. urtean Mendebaldeko Siberian petrolioa eta gasa aurkitu zutenean, hiria berriro langile etorkinez hazi zen, eta hamarkada horretan 250.000 biztanle izatera iritsi zen. Handik aurrera biztanleria egonkortu egin zen, eta 1985-1991ko krisialdia gorabehera, biztanleriak gora egin zuen: 1989. urtean 476.869 biztanle zeuden. Ekonomia-gune garrantzitsua denez, hiriak hazten jarraitu izan du: 581.907 biztanle zeuden 2010. urtean.

Tiumengo biztanle gehienak errusiarrak, ukrainarrak eta tatariarrak dira.

• Webgune ofiziala