Metraila-kaxa (edo biscaïen, bizkaitarra) napoleondar gerretan hedatu zen kanoi-jaurtigaia izan zen.
Berunezko bolaz betetako zilindroa zen, tiro egitean metraila bezala bortizki barreiatzen zena, erasandako tropen ilaretan galera handiak eraginez.
Metraila-kaxa | |
---|---|
Mota | Munizio |
Zerbitzua | |
Produkzioa | |
Zehaztasunak |
Hasieran, biscaïen hitza suzko armen adjektiboa zen, kalibre handikoak bereizteko erabilia; gerora, biscaïen edo biscayen hitza arma hauek botatzen zituzten jaurtigaiak izendatzeko erabili zen. Grande Armée garaian, berriz, fundiziozko metal-bolaz betetako metraila-kaxa osoari eman zioten izen hau.
Napoleonen garaiko kanoiek 250 metroko irismena zuten jaurtigai mota horrekin. 1859ko 12 Zm-tako kanoietan, 20 cm-ko altuerako eta 12 cm-ko diametroko zinkezko kaxa erabiltzen zen, barruan 98 burdinazko balekin. Bola hauen artean sufrea eta alkitrana ere gehitzen zen. Jaurtigaiak ia 11,2 kg-tako pisua izaten zuen.
Metraila-kaxa metalezko zilindro itxi bat zen, berunezko edo burdinazko bolaz betea; normalean zerrautsez estalia egoten zen, sendotasun eta kohesio handiagoa emateko eta tiroan bolak elkarren artean ez zapaltzeko. Barruan egurrezko ardatz bat ere izaten zuela uste da. Aintzinan balak preziatuak zirenez, askotan iltzeak, kate mailak, kristalak, harriak, txatarra edo alanbrea kargatzen ziren. Kaxa, berez, eztainuz egina zegoen eta sarritan argizari eta trementina bernizez estaltzen zen, metalaren korrosioa saihesteko. Kartutxo metalikoaren atzeko aldean oihalezko poltsa bat lotzen zen, bolbora propultsatzailearen kargarekin. Egurrezko, metalezko edo antzeko materialezko hagatxo bat ere erabiltzen zen, jaurtigaia hobeto zuzentzeko. Kasu batzuetan, kartutxo barruan ere bolbora pixka bat sartzen zen, bolak sakabanatu zitezen. Tiro egitean, eztainuzko kaxa deskonposatu egiten zen, eta zatiak konikoki sakabanatzen ziren. Batzuetan, distantzia oso laburra zenean, artilleroek bi metraila-kaxa botatzen zituzten tiro bakarrean, triskantza handitzeko.
Kanoien ohiko munizioa banakako bola handiak ziren, urruneko artilleria eta tropak jotzeko; baina metraila-kaxekin txandakatu zitekeen, tropa etsaien erasoari aurre egin behar zenean, edo norbere tropei laguntzeko. Itsas guduetan, berriz, helburua bestelakoa zen: marinelak babesean egoten zirenez (ontzi barruan, edo parapetoetan), metraila-kaxekin ontziaren aparexuak, pertikak, mastak eta belak suntsitzen zituzten.
Napoleondar gerretan ezagun bihurtu bazen ere, badira metraila-kaxaren aurreko lekukotasun batzuk ere, betiere tropa handien aurrerakada geldiarazteko. Oro har, metraila-kaxa distantzia laburretan erabiltzen zenez, etsaiek kanoia harrapatzeko arriskua handia egoten zen. Jaurtigai mota honetako erabilpena gudu askotan dokumentatua dago:
Miserableak eleberrian (1862), Victor Hugo idazleak kontatu zuen 1832ko Ekaineko Matxinadan, Parisko barrikaden aurka, metraila-kaxak nola erabili ziren.
Metraila-kaxen aldaera asko daude:
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Metraila-kaxa, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.