Madrilgo Erkidegoa
Madrilgo Erkidegoa (gaztelaniaz Comunidad de Madrid) Espainiako autonomia erkidego bat da, estatuaren erdi-erdian kokatua.
Espainiako erdialdeko goi-ordokian dago, Guadarramako mendikatearen eta Tajo haranaren artean. Mugak hauexek dira: mendebalean, Segovia, Avila eta Toledo; eta ekialdean, Guadalajara eta Cuenca. 7.995 km2 eta 4.947.555 biztanle ditu (1991; 618,8 bizt/km2). Hiriburua Madril da. Historikoki Gaztela Berria delako eskualdean egon da. Hala ere, arrazoi ekonomikoak direla medio, UCD eta PSOEk, erkidego autonomo probintziabakar gisa eratzea erabaki zuten Trantsizio garaian.
| Madrilgo Erkidegoa | |||
|---|---|---|---|
| Comunidad de Madrid | |||
| Madrilgo Erkidegoko ereserkia | |||
| |||
 | |||
| Geografia | |||
| Hiriburua | Madril | ||
| Hiririk handiena | hiriburu | ||
| Azalera | 8.021 | ||
| Punturik altuena | Peñalara (2.430 m) | ||
| Punturik sakonena | Tajo (470 m) | ||
| Mugakideak | Gaztela-Mantxa eta Gaztela eta Leon | ||
| Administrazioa | |||
| Presidentea | Isabel Díaz Ayuso (PP) | ||
| Madrilgo Erkidegoko Presidentea | Isabel Díaz Ayuso | ||
| Legebiltzarra | Madrilgo Biltzarra | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 7.000.621 (2023) 249.370 (2021) | ||
| Dentsitatea | 872,03 bizt/km² | ||
| Ekonomia | |||
| Historia | |||
| Sorrera data: 1983 | |||
| Bestelako informazioa | |||
| Ordu eremua | |||
| madrid.org | |||
Geografia
Iparraldea Sistema Centralaren bi ertzek osatzen dute: alde batetik Somosierra, izen bereko mendateak (1.454 m) zeharkatua, bi Gaztelen arteko komunikabide zailena; beste aldetik, Guadarramako mendilerroa, Navacerrada eta Guadarrama mendateekin; Peñalara (2.430 m) da gailur nagusia; mendebalean Gredos mendikatea hasten da. Hegoaldean eta hego-mendebalean erliebea leunagoa da.
Klima, landaredia eta hidrografia
Klima kontinentala da zabaldian (batez beste, 4,9 °C urtarrilean eta 24,2 °C uztailean) eta Mediterraneoz behetikoa iparraldean. Alde horretan euri gutxi egiten du (438 mm), baina mendietan euri eta elur asko izaten da.
Zabaldiko landaretza urria da, zenbait zuhaixka eta ibaiertzetan dauden baso batzuk besterik ez baitago. Mendietan, berriz, harizti, pinudi eta artadi asko dago.
Ibai nagusia Jarama ibaia da; horren adar garrantzizkoenak Henares, Manzanares, Tajuña eta Lozoya dira. Probintziako urtegi nagusiak Santillana, Manzanares ibaian, eta Puente Viejas dira. Urtegi horien eginkizun nagusia Madrilgo hiria urez hornitzea da. Madrilgo hiria da biztanle gehienak hartzen dituen lurraldea; probintziako gainerako herrietan gero eta jende gutxiago bizi da.
Historia
Espainian monarkia konstituzionala eta autonomiak antolatu ondoren, Madrilek Autonomia Estatutua eskatu zuen, eta 1983an onartu zioten gorteek. Lehen hauteskunde autonomikoetan (1983ko maiatzean) PSOE alderdiak erabateko gehiengoa lortu zuen.
Ekonomia
Probintziaren produkzio garbia Espainiako estatu osoaren % 16,5 izan zen 1981ean; hazkuntza ikaragarria izan da ondorengo urteetan. Nekazaritzak 1981ean produkzio garbiaren % 0,38 baizik ez zuen hartzen, industriak % 25,9 eta zerbitzuek % 73,72.
Industriako alor garrantzizkoena metalurgia da, eta haren ondoren kimika, eraikuntza, papergintza eta irarlanak, elikagaiak, larrua, ehungintza eta oinetakoak.
Azpiegiturak
Probintziaren hiriburua burdinbide eta errepide sarearen erdigunea denez, bertatik igarotzen dira Espainia osoko komunikabide garrantzizkoenak.
Eskualdeak
- Madrilgo metropolitar gunea
- Sierra Norte
- Sierra Oeste
- Las Vegas eskualdea
- Cuenca del Guadarrama
- Cuenca Alta del Manzanares
- Cuenca del Medio Jarama
- Cuenca del Henares
- Comarca Sur
Udalerriak
Honako hauek dira Madrilgo Erkidegoko udalerririk jendetsuenak:
Gizartea
Beste probintzietatik etorritako emigrazioak eragin handia izan du hiriburuan.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/08/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Kanpo estekak
Datuak: Q5756
Multimedia: Community of Madrid / Q5756
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Madrilgo Erkidegoa, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.