John Charles Polanyi (Berlin, 1929ko urtarrilaren 23a) kanadar kimikaria da, alemana jatorriz.
Familia hungariarra zuen, baina aitak Berlinen lan egiten zuen. 1933an Erresuma Batura ihes egin behar izan zuten, Alemaniako egoera politikoaren eraginez. Polanyik Manchesterko Unibertsitatean egin zituen kimikako ikasketak, eta 1952an eskuratu zuen doktoregoa. Kanadako National Researche Councilen ikertzaile gisa lan egin ondoren, Torontoko Unibertsitateko irakasle izendatu zuten (1956). 1965 inguruan kanadar hiritartasuna eskuratu zuen. Polanyi kimika molekularrean aditua da, eta erreakzio kimikoen ikerketan nabarmendu da. Erreakzio kimikoen dinamika eta atomoen portaera ikertzeko, erreakzio horietan atomo kitzikatuek igortzen dituzten izpi infragorriak erabili ditu. Bere lanetan ikusi ahal izan zuenez, erreakzio kimiko batean zehar elektroi batek energia galtzen duenean, energia hori argi ikusgarri gisa edo uhin-luzera ikusezin gisa kanporatzen, kimiolumineszentzia izeneko prozesuaren bidez. Polanyik aurkitu zuen kimiolumineszentzia infragorriari esker erreakzio kimikoaren aldi bakoitzari buruzko xehetasunak antzeman daitezkeela. 1986an Kimikako Nobel Saria lortu zuen Y. T. Lee eta D. R. Herschbach zientzialariekin batera. Baina kezka zientifikoaz gainera, Polanyik gizarte-politikei eta armen kontrolari buruzko ekimenak eraman ditu aurrera eta aztergai izan du zientziaren eta gizartearen arteko harremana.
| John Polanyi | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Berlin, 1929ko urtarrilaren 23a (95 urte) |
| Herrialdea |  Kanada  Alemania |
| Bizilekua | Toronto Berlin |
| Familia | |
| Aita | Michael Polanyi |
| Ezkontidea(k) | Brenda Bury (en)  |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | The Manchester Grammar School (en) 1946) Torontoko Unibertsitatea 1954) Manchesterreko Unibertsitatea 1952) Doktoretza : kimika University of Toronto Schools (en) |
| Hezkuntza-maila | katedraduna |
| Doktorego ikaslea(k) | Andrew James Hudson (en) Han Bin Oh (en) |
| Hizkuntzak | alemana |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | kimikaria, fisikaria eta unibertsitateko irakaslea |
| Lantokia(k) | Toronto |
| Enplegatzailea(k) | Torontoko Unibertsitatea |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Kidetza | Royal Society Zientzien Pontifize-Akademia Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala Hungariako Zientzien Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Zientzien Errusiar Akademia Royal Society of Canada (en) Edinburgoko Errege-elkartea Indiako Zientzien Akademia Nazionala |
Datuak: Q237825
Multimedia: John Charles Polanyi / Q237825
This article uses material from the Wikipedia Euskara article John Polanyi, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
