1989.: Godina

1989. (MCMLXXXIX) je bila prekretnica u političkoj historiji sa "Revolucijama 1989." koje su okončale komunizam u istočnom bloku Evrope, počevši od Poljske i Mađarske, sa eksperimentima u podjeli vlasti koji su došli do vrhunca otvaranjem Berlinskog zida u novembru, Baršunasta revolucija u Čehoslovačkoj i rušenje komunističke diktature u Rumuniji u decembru; pokret je okončan u decembru 1991. raspadom Sovjetskog Saveza. Revolucije protiv komunističkih vlada u Istočnoj Evropi uglavnom su uspjele, ali je ove godine kineska vlada ugušila proteste na Trgu Tjenanmen 1989. u Pekingu.

Bila je to godina prvih brazilskih predsjedničkih izbora u 29 godina, od kraja vojne vlade 1985. godine koja je vladala zemljom više od dvadeset godina, i označila završnu tačku procesa redemokratizacije. F. W. de Klerk je izabran za državnog predsjednika Južne Afrike, a njegov režim je postepeno razbio sistem aparthejda u narednih pet godina, što je kulminiralo izborima 1994. koji su doveli lidera Afričkog nacionalnog kongresa Nelsona Mandelu na vlast. Prvi komercijalni provajderi Internet usluga pojavili su se ove godine, kao i prvi pisani prijedlog za World Wide Web i prve internetske veze Novog Zelanda, Japana i Australije. Prve bebe rođene nakon preimplantacijske genetske dijagnoze začete su krajem 1989. godine.

• Nakon ostavke vlade Branka Mikulića, novi predsjednik Saveznog izvršnog vijeća, Ante Marković, iznosi svoj ekonomski program: “Program u središtu mora imati čovjeka, njegova prava, njegovu motivaciju. Mora se temeljiti na maksimalnom razvoju sloboda i demokracije, na pluralizmu interesa, pa i političkom pluralizmu, ali i na jedinstvu koje proizlazi iz zajedništva naših naroda i narodnosti”.
• Odnos dinar-marka je sedam prema jedan.
• U Zagrebu osnovano Udruženje za jugoslavensku demokratsku inicijativu (UJDI), a nakon toga i druge političke stranke.
• Konferencija nesvrstanih u Beogradu.

Januar

• 4. januar – Francuz Christian Pollas otkrio asteroid Toutatis
• 16. januar – 18. januar - Rasni nemiri u Overtownu, Miami.
• 10. januar – Kubanske trupe započele povlačenje iz Angole
• 17. januar – Muškarac ubio 5 djece, ranio 30, a zatim izvršio samoubistvo u mjestu Stockton u Kaliforniji.
• 7. januar – Akihito postao car Japana, nakon smrti Hirohita.
• 20. januar – George Herbert Walker Bush naslijedio Ronalda Reagana na mjestu Predsjednika Sjedinjenih Američkih Država.
• 24. januar – Serijski ubica Ted Bundy pogubljen na električnoj stolici.

Februar

• 2. februar – Sovjetski rat u Afganistanu: Posljednja sovjetska vojna kolona napušta Kabul, s kojom je okončana osmogodišnja okupacija.
• 3. februar – Vojnim udarom Alfredo Stroessner, diktator Paragvaja oboren s vlasti.
  • 3. februar – Nakon srčanog udara, P.W. Botha se povlači s pozicije šefa partije i predsjednika Južne Afrike.
• 7. februar – Počelo 24. svjetsko prvenstvo u biatlonu u muškoj konkurenciji i 6. prvenstvo u ženskoj konkurenciji, u austrijskom gradu Feistritzu;
• 11. februar – Barbara Clementine Harris je izabrana za prvog ženskog biskupa u Episkopskoj crkvi u SAD-u.
• 14. februar – Firma Union Carbide se složila da plati $470 miliona dolara indijskoj vladi za štetu pričinjenoj 1984. u nesreći koja se desila u Bhopalu.
  • 14. februar – Iranski duhovni lider Ruhollah Homeini odobrava Muslimanima ubistvo nad autorom Salman Rushdiejem zbog njegovog romana Satanski stihovi.
  • 14. februar – Prvi od 24 satelita GPS-a postavljen u orbitu.
• 15. februar – Sovjetski Savez službeno izjavljuje da su sve ruske trupe napustile Afganistan.
• 20. februar – Albanski rudari u rudniku Trepča zabarikadirali se u rudarska okna,zahtijevajući obustavu najavljenih ustavnih i političkih promena na Kosovu koje su smanjivale autonomiju pokrajine.
• 24. februar – Ajatolah Homeini nudi 3 miliona američkih dolara za smrt Salmana Rushdiea.
• 27. februar – Slovenija daje podršku albanskim rudarima.
• 28. februar – Na mitingu u Beogradu Slobodan Milošević (predsjednik CK SK Srbije) obećao hapšenje najviših kosovskih funkcionara što se kasnije i ostvarilo.

Mart

 

• 1. mart – Bernska konvencija je ratificirana i stupa na snagu prema SAD-u
  • Policijski sat je uveden na Kosovu gdje se nastavljaju protesti na navodnu zastrašenost srpske manjine
  • Louis Wade Sullivan počinje svoj mandat kao Američki sekretar za trgovinu, radeći pod američkim predsjednikom George H. W. Bushom
  • James D. Watkins počinje svoj mandat kao Američki sekretar za energiju, radeći pod američkim predsjednikom George H. W. Bushom
  • Politieke Partij Radicalen, Pacifistisch Socialistische Partij, Communistische Partij Nederland i Evangelische Volks partij udružuju se i formiraju stranku Groenlinks(Zeleno-lijevi)
• 2. mart – 12 zemalja Evropske zajednice dogovorile se o zabrani proizvodnje svih vrsta fluorohlorougljika do kraja godine
• 4. mart – Time, Inc. i Warner Communications objavljuju planove za integraciju, formirajući Time Warner
  • Purley željeznička nesreća - 5 mrtvih, 94 ranjenih
  • Održani prvi izbori u ACT (Australian Capital Territory-u)
• 7. mart – Iran raskida diplomatske odnose sa Ujedinjenim Kraljevstvom zbog "Satanskih stihova" Salmana Rushdija
• 9. mart – Štrajk prisiljava finansijski loše situisanu kompaniju Eastern Airlines na bankrot
• 14. mart – Kontrola oružja: Američki predsjednik George H. W. Bush zabranjuje uvoz puški za napad
  • Kršćanski general Michel Aoun objavljuje "Rat oslobođanja", da bi Libanon očistio od sirijskih snaga i njenih saveznika.
• 15. mart – Hirurg Bimal Ghosh odstranjuje ogroman žučni mjehur težak 10.4 kg u Nacionalnom pomorskom medicinskom centru u Bethesdi, Maryland, SAD
• 18. mart – U Egiptu pronađena mumija stara 4,400 godina u Velikoj piramidi u Gizi
• 20. mart – Australijski premijer Bob Hawke plače na televiziji dok priznaje bračno nevjerstvo
• 23. mart – Stanley Pons i Martin Fleischmann objavljuju hladnu fuziju na Univerzitetu u Utah
  • Asteroid širok 300 m promašuje Zemlju za 500,000 km
• 24. mart – Proljevanje nafte iz Exxon Valdezu: U mjestu Prince William Sound na Aljaski proljeva se iz broda tankera Exxon Valdez 240,000 barela nafte(11 miliona galona) nakon usidravanja
• 27. mart – Prvi slobodni izbori u sovjetskom parlamentu okreću se protiv Komunističke partije
• 28. mart – Odlukama Skupštine Srbije, pokrajinama Vojvodini i Kosovu oduzeta sva prava i ovlaštenja koja su imala po prethodnom srbijanskom Ustavu iz 1974.

April

• 4. april – Richard M. Daley izabran kao gradonačelnik Chicagoa
• 7. april – Sovjetska podmornica Komsomolec potonula u Barencovom moru - 41 mrtvih
• 9. april – Masakar Gruzijske Armije nad demonstratorima Crvene Armije na centralom trgu Tbilisija u toku mirovnog relija; 20 civila ubijeno (većinom mlade žene), veliki broj povrijeđenih. Smatra se da je sovjetska vojska koristila otrovni gas.
• 15. april – Tragedija Hillsborough, jedna od najvećih tragedija evropskog fudbala
• 19. april – Eksplodirao top na američkom vojnom brodu USS Iowa (BB-61) - 47 mrtvih
• 20. april – NATO debatira moderniziranje raketa kratkog dometa; iako su SAD i Velika Britanije za taj poduhvat, zapadnonjemački kancelar Helmut Kohl dobija suglasnost ostalih i poništava odluku
• 21. april – Studenti u Pekingu, Shanghaiu, Xianu i Nanjingu počinju štrajk.

Maj

• 6. maj – Grupa "Riva" s pjesmom “Rock me baby” pobjeđuje na natjecanju za Pjesmu Eurovizije u švicarskom gradu Lausanne.
• 8. maj – Slobodan Milošević izabran za predsjednika Predsjedništva Srbije.
• 23. maj – Emir Kusturica nagrađen u Cannesu za režiju filma “Dom za vešanje”.

Juni

• 1. juni – SkyDome stadion otvoren u Torontu
• 4. juni – Pobjeda Solidarnosti u prvim djelimično slobodnim parlamentarnim izborima u poslijeratnoj Poljskoj izazvali su niz anti-komunističkih revolucija u Istočnoj Evropi.
  • Željeznička nesreća: eksplozija prirodnog gasa blizu Ufa, Rusija, ubila je 645 osoba. Nesreća se desila kada su dva voza išli u suprotne smjerove i jedan od njih je bacio varnicu na obližnji odvod prirodnog gasa.
• 8. juni – Kurt Waldheim izabran za predsjednika Austrije.
• 13. juni – Olupina njemačkog ratnog broda Bizmark, koji je potonuo 1941. godine, je pronađena 600 milja zapadno od Bresta, Francuska
• 14. juni – Glumica Zsa Zsa Gabor uhapšena je u Beverly Hillsu nakon što je ošamarila policajca na motoru.
• 22. juni – Uspostavljeni prvi irski fakulteti nakon nezavisnosti 1922 godine. Dublin City University i University of Limerick
• 28. juni – Gazimestan: 600-godišnjica boja na Kosovu. Prisustvuje više od milion ljudi. Centralni govor održao Slobodan Milošević.

Juli

August

Septembar

Oktobar

Novembar

• 9. novembar – Istočnonjemačke vlasti ukinule zabranu prelaska iz istočnog u zapadni dio Njemačke i isto veče hiljade građana okupilo se i otpočelo rušenje Berlinskog zida.
• 17. novembar – U eksploziji u rudniku uglja u Aleksincu (Srbija), poginula 92 rudara.
• 22. novembar – U Bejrutu ubijen predsjednik Libana Rene Moawad dok je prolazio kroz grad u svečanoj povorci povodom Dana nezavisnosti. U bombaškom napadu poginulo još 16 osoba.
• 24. novembar – Pod pritiskom masovnih demonstracija u Pragu kompletno rukovodstvo Komunističke partije Čehoslovačke podnijelo ostavke, uključujući generalnog sekretara Miloša Jakeša. Na mjesto generalnog sekretara partije došao Karol Urbanek.
• 28. novembar – Indijski premijer Radživ Gandi dao ostavku poslije poraza na izborima.

Decembar

• 25. decembar – Predsjednik Nicolae Ceauşescu osuđen na smrtnu kaznu, pad komunizma u Rumuniji.

• 14. februar – Jurij Tepeš, slovenski skijaš-skakač
• 2. mart – Marcel Hirscher, austrijski alpski skijaš
• 13. mart – Nemanja Košarac, bosanskohercegovački biatlonac
• 18. april – Bojan Bogdanović, hrvatski i bosanskohercegovački profesionalni košarkaš
• 15. maj – Kenneth Gangnes, norveški skijaš-skakač
• 18. juni – Anna Veith (rođ. Fenninger), austrijska alpska skijašica
• 9. juli – Roman Koudelka, češki skijaš-skakač
• 19. juli – Rune Velta, norveški skijaš-skakač
• 23. juli – Daniel Radcliffe, britanski glumac
• 21. august – Judd Trump, engleski snukeraš
• 13. septembar – Thomas Müller, njemački nogometaš
• 1. oktobar – Brie Larson, kanadsko-američka glumica i pjevačica
• 27. oktobar – Marcel Eckardt, njemački snukerski sudija
• 20. novembar – Eduardo Vargas, čileanski nogometaš
• 13. decembar – Taylor Swift, američka pjevačica i tekstopisac
• 26. decembar – Yohan Blake, jamajkanski atletičar

• 7. januar – Hirohito, japanski car
• 12. februar – Thomas Bernhard, austrijski pisac
• 27. februar – Konrad Lorenz, austrijski zoolog, etolog i ornitolog
• 26. april – Lucille Ball, američka glumica
• 3. juni – Ruhollah Khomeini, iranski političar i ajatolah
• 19. juni – Betti Alver, estonska pjesnikinja
• 4. juli – Lejla Mammadbegova, azerbejdžanska i sovjetska pilotkinja
• 4. septembar – Georges Simenon, belgijski književnik
• 28. septembar – Ferdinand Marcos, filipinski političar i predsjednik Filipina (od 1965 do 1986)
• 6. oktobar – Bette Davis, američka glumica
• 15. oktobar – Danilo Kiš, ex-jugoslavenski pisac i lektor
• 5. novembar – Adem Čejvan, bosanskohercegovački pozorišni i filmski glumac
• 25. decembar – Nicolae Ceaușescu, predsjednik Rumunije

• Fizika
  • Norman F Ramsey, USA
  • Hans G Dehmelt, USA
  • Wolfgang Paul, Njemačka
• Hemija
  • Sidney Altman, USA / Kanada
  • Thomas R Cech, USA
• Medicina
  • J Michael Bishop, USA
  • Harold E Varmus, USA
• Literatura
  • Camilo José Cela, Španija
• Mir
  • Dalai Lama (Tenzin Gyatso), Tibet
• Ekonomija
  • Trygve Haavelmo, Norveška