Alida Valli

L’Alida Valli, nóm 'd art dl’Alida Maria Altenburger von Markenstein und Frauenberg (Pòla, 31 ad Maǵ dal 1921 - Róma, 22 'd Avrìl dal 2006), l'è stada n'atōra itagliàna.

In dla sò caréra l'à laurâ anc a Hollywood e fat di film cun di regìsta cuma Mario Soldati, Alfred Hitchcock, Luchino Visconti, Michelangelo Antonioni, Roger Vadim, Claude Chabrol, Pier Paolo Pasolini, Bernardo Bertolucci, Mario Bava e Dario Argento. L'à vins dū „Dàvid ad Dunatèl“, un „Nàstar 'd Argìnt“, na „Grolla 'd Òr“ e 'n „Lèòṅ 'd Òr“ a la caréra a 'l Fèstival ad Venèsia dal 1997.

Biugrafìa

Nada in Ìstria quànd l'éra incóra itagliàna, da śōvna, dòp avér fat di cōrs a 'l “Sèntar sperimentàł dal cìnema”, la sarnìs al cugnóm Valli pascànd a caś un cugnóm su 'n elènc telefònic. Al sò prim film 'l è dal 1935 e al s intìtula Il cappello a tre punte ad Mario Camerini. In chi an lè, qvéi dal cìnema di telèfun biànc, la gira dimóndi pelìculi, siē par Max Neufeld e atri par Mario Mattoli. A 'l Fèstival ad Venèsia dal 1941, par la sò part dla Luisa in Piccolo mondo antico ad Mario Soldati, la ciàpa 'n prèmi speciàl da 'l cònt Giuseppe Volpi di Misurata cuma atōra itagliàna d'l an.

In dal 1943, p'r a n recìtar briśa in di film ad prupagànda dal fasìśum, la s lōga a Róma cun 'l ajùt dal sò amìghi, la Leonor Fini e la Luciana d'Avack. In dal 1944 la spóśa 'l cumpuśidōr Oscar De Mejo, cuśèṅ dla Leonor Fini. Sèg la gh'arà dū fiōi, Carlo e Larry, ma 'l matrimòni al finìs prèst. In dal 1947 la vins un „Nàstar 'd Argìnt“ par la pelìcula Eugenia Grandet ad Mario Soldati. In dal stés an la partìs p'r Hollywood par lauràr c'n al prudutōr David O. Selznick ch'al la vdiva cuma l'Ingrid Bergman itagliàna. La Valli l'è prutagunìsta ad soquànti pelìculi cuma Il caso Paradine 'd Alfred Hitchcock, in dua l'à recitâ insém a Gregory Peck, Il miracolo delle campane 'd Irving Pichel, faghénd còpia cun Frank Sinatra, e Il terzo uomo ad Carol Reed, insém a Orson Welles. L’Alida però la n s cumpatìva briśa 'd èsar tgnuda acsè a bachéta dònca in dal 1951 la tórna in Itàglia sćiancànd al cuntràt e pagànd dimóndi bèsi p'r al penàli.

In dal 1954 la gira Senso ad Luchino Visconti, pò Il grido dal fraréś Michelangelo Antonioni in dal 1957. In di an Ssanta la tōś part a Ofelia dal francéś Claude Chabrol, pò la gira dū pelìculi par Bernardo Bertolucci, La strategia del ragno (1970) e Novecento (1976). In di an Stanta la gira dimóndi film śai e 'd scarésa cuma L'occhio nel labirinto, L'Anticristo, La casa dell'esorcismo, Un'orchidea rosso sangue, Suspiria e Suor Omicidi e 'n kolossal catastròfic cun la Sophia Loren, Cassandra crossing.

In dal 2004 la Cruàsia la decìd ad dar-'g un prèmi p'r èsar na granda artìsta cruàta ma lē la n al tōś minga dgénd: «A sòṅ nada itagiàna e a vój murìr itagliàna». In tut al manéri in dal 2008 la sità ch'la gh'à dâ i nadâi, Pòla, la dà 'l sò nóm a na sala dal cìnema, „Cinema Valli“.

La mōr pòvra e in dla miśèria a utànta-sinc an in dla sò cà 'd Róma.

Filmugrafìa

• 1935 - Il cappello a tre punte, regìa ad Mario Camerini
• 1936 - I due sergenti, regìa 'd Enrico Guazzoni
• 1937 - Il feroce Saladino, regìa ad Mario Bonnard
• 1937 - Sono stato io!, regìa ad Raffaello Matarazzo
• 1938 - Mille lire al mese, regìa ad Max Neufeld
• 1938 - L'ultima nemica, regìa 'd Umberto Barbaro
• 1938 - L'amor mio non muore, regìa ad Giuseppe Amato
• 1938 - L'ha fatto una signora, regìa ad Mario Mattoli
• 1938 - La casa del peccato, regìa ad Max Neufeld
• 1939 - Ballo al castello, regìa ad Max Neufeld
• 1939 - Assenza ingiustificata, regìa ad Max Neufeld
• 1939 - Manon Lescaut, regìa ad Carmine Gallone
• 1940 - Taverna rossa, regìa ad Max Neufeld
• 1940 - La prima donna che passa, regìa ad Max Neufeld
• 1940 - Oltre l'amore, regìa ad Carmine Gallone
• 1941 - Piccolo mondo antico, regìa ad Mario Soldati
• 1941 - Luce nelle tenebre, regìa ad Mario Mattoli
• 1941 - Ore 9: lezione di chimica, regìa ad Mario Mattoli
• 1941 - L'amante segreta, regìa ad Carmine Gallone
• 1942 - Catene invisibili, regìa ad Mario Mattoli
• 1942 - Le due orfanelle, regìa ad Carmine Gallone
• 1942 - Noi vivi, regìa ad Goffredo Alessandrini
• 1942 - Addio Kira!, regìa ad Goffredo Alessandrini
• 1942 - Stasera niente di nuovo, regìa ad Mario Mattoli
• 1943 - T'amerò sempre, regìa ad Mario Camerini
• 1943 - I pagliacci, regìa ad Giuseppe Fatigati
• 1943 - Apparizione, regìa ad Jean de Limur
• 1944 - Circo equestre Za-bum, regìa ad Mario Mattoli
• 1945 - La vita ricomincia, regìa ad Mario Mattoli
• 1945 - Il canto della vita, regìa ad Carmine Gallone
• 1947 - Eugenia Grandet, regìa ad Mario Soldati
• 1947 - Il caso Paradine (The Paradine Case), regìa 'd Alfred Hitchcock
• 1948 - Il miracolo delle campane (The Miracle of the Bells), regìa 'd Irving Pichel
• 1949 - Il terzo uomo (The Third Man), regìa ad Carol Reed
• 1950 - La torre bianca (The White Tower), regìa ad Ted Tetzlaff
• 1950 - Ormai ti amo (Walk Softly, Stranger), regìa ad Robert Stevenson
• 1951 - Ultimo incontro, regìa ad Gianni Franciolini
• 1951 - I miracoli non si ripetono, regìa 'd Yves Allégret
• 1952 - La mano dello straniero, regìa ad Mario Soldati
• 1953 - Il mondo le condanna, regìa ad Gianni Franciolini
• 1953 - Gli amanti di Toledo (Les amants de Toléde), regia 'd Henri Decoin e ad Fernando Palacios
• 1953 - Siamo donne, regìa ad Gianni Franciolini
• 1954 - Senso, regìa ad Luchino Visconti
• 1957 - L'amore più bello, regìa ad Glauco Pellegrini
• 1957 - La grande strada azzurra, regìa ad Gillo Pontecorvo
• 1957 - Il grido, regìa ad Michelangelo Antonioni
• 1958 - La diga sul Pacifico (Barriage contre le Pacifique), regìa ad René Clément
• 1958 - Gli amanti del chiaro di luna (Les bijioteurs du claire de lune), regìa ad Roger Vadim
• 1959 - Occhi senza volto (Yeux sans visage), regìa ad Georges Franju
• 1959 - Il ritorno di Arsenio Lupin (Signé Arsène Lupin), regìa 'd Yves Robert
• 1959 - I dialoghi delle Carmelitane (Les dialogues des Carmélites), regìa ad Philippe Agostini e ad Raymond Leopold Bruckberger
• 1960 - Treno di Natale, regìa ad Raffaello Matarazzo
• 1960 - Il peccato degli anni verdi, regìa ad Leopoldo Trieste
• 1960 - Le gigolò, regìa ad Jacques Deray
• 1961 - L'inverno ti farà tornare (Une aussi longue absence), regìa 'd Henri Colpi
• 1961 - La fille du torrent, regìa 'd Hans Herwig
• 1962 - Il disordine, regìa ad Franco Brusati
• 1962 - Homenaje a la hora de la siesta, regìa ad Leopoldo Torre Nilsson
• 1962 - Furto su misura, regìa ad George Marshall
• 1962 - Al otro lado de la ciudad, regìa 'd Alfonso Balcázar
• 1963 - Quella terribile notte, regìa ad François Villiers
• 1963 - A la salida, regìa ad Giancarlo Zagni
• 1963 - Ofelia, regìa ad Claude Chabrol
• 1963 - I leoni di Castiglia, regìa ad Javier Setó
• 1963 - L'uomo di carta, regìa ad Ismael Rodríguez
• 1965 - La vedova, episodio di Umorismo nero, regìa ad Giancarlo Zagni
• 1967 - Edipo re, regìa ad Pier Paolo Pasolini
• 1970 - La strategia del ragno, regìa ad Bernardo Bertolucci
• 1970 - Le champignon, regìa ad Marc Simenon
• 1972 - La prima notte di quiete, regìa ad Valerio Zurlini
• 1972 - L'occhio nel labirinto, regìa ad Mario Caiano
• 1973 - Diario di un italiano, regìa ad Sergio Capogna
• 1974 - L'Anticristo, regìa 'd Alberto De Martino
• 1974 - Provocazione, regìa ad José María Forqué
• 1974 - Tendre Dracula, regìa ad Pierre Grunstein
• 1975 - La casa dell'esorcismo, regìa ad Mario Bava e 'd Alfredo Leone
• 1975 - Il caso Raoul, regìa ad Maurizio Ponzi
• 1975 - Un'orchidea rosso sangue (La chair de l'orchidée), regìa ad Patrice Chéreau
• 1975 - Ce cher Victor, regìa ad Robin Davis
• 1976 - Novecento, regìa ad Bernardo Bertolucci
• 1976 - Le jeu du solitaire, regìa ad Jean-François Adam
• 1976 - Cassandra crossing (The Cassandra Crossing), regìa ad George P. Cosmatos
• 1976 - Berlinguer ti voglio bene, regìa ad Giuseppe Bertolucci
• 1977 - Suspiria, regìa ad Dario Argento
• 1978 - Suor Omicidi, regìa ad Giulio Berruti
• 1978 - Un cuore semplice, regìa ad Giorgio Ferrara
• 1978 - Porco mondo, regìa ad Sergio Bergonzelli
• 1978 - Indagine su un delitto perfetto, regìa ad Giuseppe Rosati
• 1979 - La luna, regìa ad Bernardo Bertolucci
• 1979 - Zoo zéro, regìa 'd Alain Fleischer
• 1980 - Inferno, regìa ad Dario Argento
• 1980 - Aquella casa en las afueras, regìa 'd Eugenio Martín
• 1981 - Sezona mira u Parizu, regìa ad Predrag Golubovic
• 1981 - La caduta degli angeli ribelli, regìa ad Marco Tullio Giordana
• 1982 - Sogni mostruosamente proibiti, regìa ad Neri Parenti
• 1985 - Segreti segreti, regìa ad Giuseppe Bertolucci
• 1985 - Aspern, regìa 'd Eduardo de Gregorio
• 1987 - Le jupon rouge, regìa dla Geneviève Lefebvre
• 1988 - À notre regrettable époux, regìa ad Serge Korber
• 1991 - La bocca, regìa dla Mara Bronzoni e ad Luca Verdone
• 1991 - Zitti e mosca, regìa 'd Alessandro Benvenuti
• 1993 - Bugie rosse, regìa ad Pierfrancesco Campanella
• 1993 - Il lungo silenzio, regìa dla Margarethe von Trotta
• 1995 - Un mese al lago (A month by the lake), regìa ad John Irvin
• 1996 - Fatal Frames - Fotogrammi mortali, regìa 'd Al Festa
• 1999 - Il dolce rumore della vita, regìa ad Giuseppe Bertolucci
• 2000 - L'amore probabilmente, regìa ad Giuseppe Bertolucci
• 2000 - Vino santo, regìa ad Xaver Schwarzenberger
• 2002 - Semana santa, regìa ad Pepe Danquart

Culegamènt estéran

• (EN) Filmugrafìa in s'l IMDb

Nòti