Ουιγούρ Γλώσσα

πρότερα γνωστή ως Ανατολική Τούρκι, είναι Τουρκική γλώσσα με 8 έως 11 εκατομμύρια ομιλητές, και ομιλείται κυρίαρχα από τους Ουιγούρους στην Αυτόνομη Περιοχή των Ουιγούρων του Σιντζιάνγκ της δυτικής Κίνας. Σημαντικές κοινότητες ομιλητών της γλώσσας βρίσκονται στο Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν και άλλες χώρες με κοινότητες εκπατρισμένων Ουιγούρων. Η Ουιγούρ γλώσσα είναι επίσημη γλώσσα της Σιντζιάνγκ και χρησιμοποιείται ευρέως στην τυπογραφία, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση.

Ουιγούρ
ئۇيغۇر, ئۇيغۇر تىلى και ئۇيغۇرچە
Προφορά	[[ʊjʁʊrˈtʃɛ], [ʊjˈʁʊr tili]]
Έθνος	Σιντζιάνγκ, Καζακστάν, Κιργιστάν
Φυσικοί ομιλητές	25 εκατομμύρια (2016)
Ταξινόμηση	Αλταϊκές Τουρκικές Καρλούκ Ουιγούρ
Σύστημα γραφής	Αραβική γραφή, κυριλλικό αλφάβητο και λατινική γραφή
Κατάσταση
Επίσημη γλώσσα	Σιντζιάνγκ
Ρυθμιστής	Επιτροπή Εθνικής Γλώσσας και Γραφής του Σιντζιάνγκ
ISO 639-1	ug
ISO 639-2	uig
ISO 639-3	uig
SIL	uigh1240
Γεωγραφική έκταση της γλώσσας στην Κίνα

Η Ουιγούρ ανήκει στις Καρλούκ γλώσσες κλάδο της οικογένειας των Τουρκικών γλωσσών, που περιλαμβάνει επίσης γλώσσες όπως η Ουζμπεκική. Όπως πολλές άλλες τουρκικές γλώσσες, η Ουιγούρ επιδεικνύει αρμονία φωνηέντων και το φαινόμενο της συγκόλλησης, δηλαδή οι περισσότερες λέξεις σχηματίζονται ενώνοντας μορφήματα από κοινού. Επίσης στη γλώσσα απαντάται το φαινόμενο Ουμλάουτ. Εκτός της επίδρασης άλλων τουρκικών γλωσσών, η Ουιγούρ ιστορικά έχει επηρεαστεί σημαντικά από την Περσική και Αραβική και πιο πρόσφατα από τη Μανδαρινική Κινεζική και τη Ρωσική γλώσσα.

Το αραβικής προέλευσης αλφάβητο είναι το κοινότερο και το μόνο τυποποιημένο στην Κίνα, αν και χρησιμοποιούνται και άλλα βοηθητικά συστήματα γραφής για βοηθητικούς και ιστορικούς λόγους. Αντίθετα με τα υπόλοιπα αραβικής προέλευσης αλφάβητα, το αλφάβητο Ουιγούρ έχει υποχρεωτικά σημεία στίξης για όλα τα φωνήεντα και έχει 32 γράμματα.

• Duval, Jean Rahman; Janbaz, Waris Abdukerim (2006), An Introduction to Latin-Script Uyghur, Salt Lake City: University of Utah, http://www.uyghurdictionary.org/excerpts/An%20Introduction%20to%20LSU.pdf, ανακτήθηκε στις 2014-09-11 ()
• Dwyer, Arienne (2001), «Uyghur», στο: Garry, Jane; Rubino, Carl, επιμ., Facts About the World's Languages, H. W. Wilson, σελ. 786–790, ISBN 978-0-8242-0970-4 
• Engesæth, Tarjei; Yakup, Mahire; Dwyer, Arienne (2009), Greetings from the Teklimakan: A Handbook of Modern Uyghur, Volume 1, Lawrence, Kansas: University of Kansas, ISBN 978-1-936153-03-9, http://kuscholarworks.ku.edu/dspace/bitstream/1808/5624/3/EngYakDwy2009_Uyg1full_10.pdf, ανακτήθηκε στις 2014-09-11 ()
• Hahn, Reinhard F. (1991), Spoken Uyghur, London and Seattle: University of Washington Press, ISBN 978-0-295-98651-7 
• Hahn, Reinhard F. (1998), «Uyghur», στο: Johanson, Lars; Csató, Éva Ágnes, επιμ., The Turkic Languages, Routledge, σελ. 379–396, ISBN 978-0-415-08200-6 
• Johanson, Lars, «History of Turkic», στο: Johanson, Lars; Csató, Éva Ágnes, επιμ., The Turkic Languages, Routledge, σελ. 81–125, ISBN 978-0-415-08200-6 
• Vaux, Bert (2001), Disharmony and Derived Transparency in Uyghur Vowel Harmony, Cambridge: Harvard University, http://www.uwm.edu/~vaux/uyghur.pdf, ανακτήθηκε στις 2014-09-11 ()
• Tömür, Hamüt (2003), Modern Uyghur Grammar (Morphology), Istanbul: Yıldız, ISBN 975-7981-20-6 
• Yakup, Abdurishid (2005), The Turfan Dialect of Uyghur, Turcologica, 63, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, ISBN 3-447-05233-3 

 

Έκδοση της Βικιπαίδειας στην Ουιγούρ γλώσσα

Λεξικά

• Uyghur–Chinese Dictionary
• Online Uyghur-English Multiscript Dictionary Αρχειοθετήθηκε 2020-02-10 στο Wayback Machine.
• Online Uyghur, English, Chinese Multi-directional Dictionary (Arabic Alphabet)
• Free Uighur Dictionary
• English/Chinese/French ↔ Uyghur translation services

Ραδιόφωνο

• Uyghur edition of Radio Free Asia
• TRT: Uyghur Αρχειοθετήθηκε 2012-09-18 στο Wayback Machine.
• Uyghur edition of China Radio International

Τηλεόραση

• Uyghur edition of China Central Television

Χαρακτήρες

• Αραβικά Ουιγούρ σε διαφορετικούς χαρακτήρες
• Unicode TrueType/OpenType χαρακτήρες του Συνδέσμου Επιστημών Υπολογιστή