Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, συμμετείχε σε ανταρτοπόλεμο ενάντια στη Σοβιετική Ένωση, το Πολωνικό Υπόγειο Κράτος, την Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας και τη Ναζιστική Γερμανία. Ιδρύθηκε από την Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών. Ο εξεγερμένος στρατός προέκυψε από χωριστούς μαχητικούς σχηματισμούς της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών — Φατρίας Μπαντέρα (ΟΟΕ-Μ), άλλους μαχητικούς εθνικοπατριωτικούς σχηματισμούς, ορισμένους πρώην αποστάτες της Ουκρανικής Βοηθητικής Αστυνομίας, κινητοποιημένων ντόπιων πληθυσμών και άλλους. Η πολιτική ηγεσία του στρατού ανήκε στην Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών—Μπαντέρα. Ήταν ο κύριος δράστης της εθνοκάθαρσης των Πολωνών στη Βολυνία και την Ανατολική Γαλικία. Η επίσημη ημερομηνία δημιουργίας του είναι η 14η Οκτωβρίου 1942, ημέρα της Παρακλήσεως της Θεοτόκου . Ο Ουκρανικός Λαϊκός Επαναστατικός Στρατός κατά την περίοδο από τον Δεκέμβριο του 1941 έως τον Ιούλιο του 1943 έχει το ίδιο όνομα (Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός, ή ΟΕΣ).

Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός
Українська повстанська армія
Σημαία μάχης του ΟΕΣ
Περιοχές δράσης	Βολυνία Πολεσία Γαλικία Ποδολία Καρπάθια
Ιδεολογία	Ουκρανικός εθνικισμός
Μέγεθος	20.000–200.000 (εκτίμηση)

Ο δηλωμένος άμεσος στόχος του ΟΕΣ την εποχή της γερμανικής εισβολής στη Σοβιετική Ένωση ήταν η επανίδρυση ενός ενιαίου, ανεξάρτητου, ευθυγραμμισμένου με τη Γερμανία, μονοεθνικού έθνους κράτους στην επικράτεια που θα περιλάμβανε τμήματα των σύγχρονων Ρωσία, Πολωνία και Λευκορωσία. Η βία έγινε αποδεκτή ως πολιτικό εργαλείο εναντίον ξένων αλλά και εγχώριων εχθρών της υπόθεσης τους, κάτι που επρόκειτο να επιτευχθεί με μια εθνική επανάσταση υπό την ηγεσία μιας δικτατορίας που θα έδιωχνε ό,τι θεωρούσαν κατοχικές δυνάμεις και θα δημιουργούσε μια κυβέρνηση που θα εκπροσωπούσε όλες τις περιοχές και κοινωνικές ομάδες. Η οργάνωση ξεκίνησε ως αντιστασιακή ομάδα και εξελίχθηκε σε αντάρτικο στρατό. Το 1943, ο ΟΕΣ ελεγχόταν από την ΟΟΕ-Μ, και περιλάμβανε άτομα διαφόρων πολιτικών και ιδεολογικών πεποιθήσεων. Επιπλέον, χρειαζόταν την υποστήριξη των πλατιών μαζών κατά των Γερμανών και των Σοβιετικών. Μεγάλο μέρος της εθνικιστικής ιδεολογίας, συμπεριλαμβανομένης της έννοιας της δικτατορίας, δεν άρεσε στους πρώην Σοβιετικούς πολίτες που είχαν βιώσει τη δικτατορία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ως εκ τούτου, η αναθεώρηση της ιδεολογίας και του πολιτικού προγράμματος της ΟΟΕ-Μ ήταν επιτακτική. Στην Τρίτη Έκτακτη Μεγάλη Συνέλευση της στις 21–25 Αυγούστου 1943, η ΟΟΕ-Μ καταδίκασε τα «διεθνιστικά και φασιστικά εθνικοσοσιαλιστικά προγράμματα και πολιτικές αντιλήψεις», καθώς και τον «ρωσο-μπολσεβίκικο κομμουνισμό» και πρότεινε ένα «σύστημα ελεύθερων λαών και τα ανεξάρτητα κράτη ως η μοναδική καλύτερη λύση στο πρόβλημα της παγκόσμιας τάξης». Το κοινωνικό της πρόγραμμα δεν διέφερε ουσιαστικά από τα προηγούμενα, αλλά έδωσε έμφαση σε ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών υπηρεσιών, στη συμμετοχή των εργαζομένων στη διαχείριση, στη μικτή οικονομία, στην επιλογή επαγγέλματος και στον χώρο εργασίας και στα ελεύθερα συνδικάτα. Η ΟΟΕ-Μ επιβεβαίωσε ότι αγωνίζεται για την ελευθερία του τύπου, του λόγου και της σκέψης. Η προηγούμενη πολιτική της για την εθνικότητα περιλαμβανόταν στο σύνθημα «Η Ουκρανία για τους Ουκρανούς». Το 1943, τα πιο ακραία στοιχεία της απομακρύνθηκαν επίσημα, αν και η πραγματική πολιτική της ΟΟΕ-Μ δεν είχε αλλάξει σημαντικά και ο ΟΕΣ ανέλαβε εθνοκάθαρση το 1943.

Κατά τη διάρκεια της ύπαρξής του, ο Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός πολέμησε εναντίον των Πολωνών και των Σοβιετικών ως βασικών αντιπάλων τους, αν και η οργάνωση πολέμησε και κατά των Γερμανών από τον Φεβρουάριο του 1943, με πολλές περιπτώσεις συνεργασίας με τις γερμανικές δυνάμεις στον αγώνα κατά των Σοβιετικών παρτιζάνων. Από τα τέλη της άνοιξης του 1944, ο ΟΕΣ και η ΟΟΕ-Μ - αντιμέτωποι με τις σοβιετικές προόδους - συνεργάστηκαν επίσης με τις γερμανικές δυνάμεις εναντίον των Σοβιετικών και των Πολωνών, με την ελπίδα να δημιουργήσουν ένα ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος. Η ΟΟΕ έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην εθνοκάθαρση του πολωνικού πληθυσμού της Βολυνίας και της Ανατολικής Γαλικίας, και αργότερα αποτρέποντας την απέλαση των Ουκρανών στη νοτιοανατολική Πολωνία.

Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο πολωνικός κομμουνιστικός στρατός - ο Πολωνικός Λαϊκός Στρατός - πολέμησε εκτενώς κατά του ΟΕΣ. Ο ΟΕΣ παρέμεινε ενεργός και πολέμησε κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας μέχρι το 1947 και κατά της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι το 1949. Ήταν ιδιαίτερα ισχυρός στα Καρπάθια Όρη, σε ολόκληρη τη Γαλικία και στη Βολυνία —στη σύγχρονη Δυτική Ουκρανία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, το ποσοστό θνησιμότητας για τα σοβιετικά στρατεύματα που πολεμούσαν Ουκρανούς αντάρτες στη Δυτική Ουκρανία ήταν υψηλότερο από το ποσοστό θνησιμότητας για τα σοβιετικά στρατεύματα κατά τη διάρκεια της σοβιετικής κατοχής στο Αφγανιστάν. Μεταξύ Φεβρουαρίου 1943 και Μαΐου 1945, σε αντίθεση με τα περισσότερα κινήματα αντίστασης, δεν είχε σημαντική ξένη υποστήριξη. Η ανάπτυξή του και η δύναμή του ήταν αντανάκλαση της δημοτικότητας που απολάμβανε μεταξύ του λαού της Δυτικής Ουκρανίας. Εκτός της Δυτικής Ουκρανίας, η υποστήριξη δεν ήταν σημαντική και η πλειονότητα του σοβιετικού πληθυσμού της Ανατολικής Ουκρανίας θεώρησε, και κατά καιρούς εξακολουθούσε να θεωρεί, τις ΟΟΕ/ΟΕΣ ότι ήταν κατά κύριο λόγο συνεργάτες με τους Γερμανούς.

Η δομή διοίκησης του ΟΕΣ επικαλύπτεται με εκείνη του παράνομου εθνικιστικού πολιτικού κόμματος, της ΟΟΕ, σε ένα περίπλοκο συγκεντρωτικό δίκτυο. Ο ΟΕΣ ήταν υπεύθυνος για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις ενώ η ΟΟΕ ήταν υπεύθυνη για τα διοικητικά καθήκοντα. Το καθένα είχε τη δική του αλυσίδα διοίκησης. Τα έξι κύρια τμήματα ήταν το στρατιωτικό, το πολιτικό, η υπηρεσία ασφαλείας, η κινητοποίηση, ο εφοδιασμός και ο Ουκρανικός Ερυθρός Σταυρός. Παρά τη διαίρεση μεταξύ του ΟΕΣ και της ΟΟΕ, υπήρχε επικάλυψη μεταξύ των θέσεων τους και οι τοπικοί ηγέτες της ΟΟΕ και του ΟΕΣ ήταν συχνά το ίδιο πρόσωπο. Οι οργανωτικές μέθοδοι δανείστηκαν και προσαρμόστηκαν από τον γερμανικό, τον πολωνικό και τον σοβιετικό στρατό, ενώ οι μονάδες του ΟΕΣ βάσισαν την εκπαίδευσή τους σε ένα τροποποιημένο εγχειρίδιο μονάδας πεδίου του Κόκκινου Στρατού.

Το Γενικό Επιτελείο, που συγκροτήθηκε στα τέλη του 1943 αποτελούνταν από τμήματα επιχειρήσεων, πληροφοριών, εκπαίδευσης, επιμελητείας, προσωπικού και πολιτικής αγωγής. Οι μεγαλύτερες μονάδες του ΟΕΣ, οι Κουρίν (Kurin), αποτελούμενες από 500-700 στρατιώτες, ισοδυναμούσαν με τάγματα ενός τακτικού στρατού, και οι μικρότερες μονάδες της, οι Ριίς (Riys, κυριολεκτικά σμήνος μελισσών), με οκτώ έως δέκα στρατιώτες, ισοδυναμούσαν με διμοιρίες. Περιστασιακά, και ιδιαίτερα στη Βολυνία, κατά τη διάρκεια ορισμένων επιχειρήσεων, τρεις ή περισσότερες Κουρίν ενώνονταν και σχημάτιζαν μία Ζαχίν, ή Ταξιαρχία.

Οι ηγέτες του ΟΕΣ ήταν οι: Βασίλ Ιβαχίβ (Άνοιξη – 13 Μαΐου 1943), Ντμιτρό Κλιατσκίφσκι, Ρομάν Σουχέβιτς (Ιανουάριος 1944 έως 1950) και Βασίλ Κουκ.

Τον Νοέμβριο του 1943, ο ΟΕΣ υιοθέτησε μια νέα δομή, δημιουργώντας ένα Κύριο Στρατιωτικό Αρχηγείο και τρεις περιοχικές (ομαδικές) εντολές: ΟΕΣ-Δύση, ΟΕΣ-Βορράς και ΟΕΣ-Νότος. Ιδρύθηκαν επίσης τρεις στρατιωτικές σχολές για χαμηλόβαθμο διοικητικό προσωπικό.

Οι πρώην αστυνομικοί αποτελούσαν ένα μεγάλο ποσοστό της ηγεσίας του ΟΕΣ και αποτελούσαν περίπου το ήμισυ των μελών του ΟΕΣ το 1943. Όσον αφορά το κοινωνικό υπόβαθρο των στρατιωτών του ΟΕΣ, το 60% ήταν αγρότες με χαμηλά έως μέτρια μέσα, το 20 με 25% ήταν από την εργατική τάξη (κυρίως από τις αγροτικές βιομηχανίες ξυλείας και τροφίμων) και το 15% μέλη της ιντελιγκέντσια (φοιτητές, αστικοί επαγγελματίες). Η τελευταία ομάδα παρείχε ένα μεγάλο μέρος των στρατιωτικών εκπαιδευτών και του σώματος αξιωματικών του ΟΕΣ. Όσον αφορά την καταγωγή των μελών του ΟΕΣ, το 60% ήταν από τη Γαλικία και το 30% από τη Βολυνία και την Πολεσία.

Ο αριθμός των μαχητών του ΟΕΣ διέφερε. Μια γερμανική έκθεση της Άμπβερ από το Νοέμβριο του 1943 υπολόγιζε ότι ο ΟΕΣ είχε 20.000 στρατιώτες. Άλλες εκτιμήσεις εκείνη την εποχή ανέφεραν τον αριθμό σε 40.000. Μέχρι το καλοκαίρι του 1944, οι εκτιμήσεις για τα μέλη του ΟΕΣ κυμαίνονταν από 25.000 έως 30.000 μαχητές μέχρι 100.000 ή ακόμη και 200.000 στρατιώτες.

Χαιρετισμός

 

Ο χαιρετισμός «Δόξα στην Ουκρανία! Δόξα στους ήρωες!» (Slava Ukrayini! Heroyam slava!) εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1930 μεταξύ των μελών της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών (ΟΟΕ) και του Ουκρανικού Επαναστατικού Στρατού (ΟΕΣ), οι οποίες άρχισαν να χρησιμοποιούν αυτό το σύνθημα.

Ύμνος

Ο ύμνος του Ουκρανικού Επαναστατικού Στρατού ονομαζόταν Πορεία των Ουκρανών Εθνικιστών, γνωστός και ως Γεννηθήκαμε σε μια μεγάλη στιγμή (ουκρανικά: Зродились ми великої години‎‎). Το τραγούδι, γραμμένο από τον Όλες Μπαμπίι, υιοθετήθηκε επίσημα από την ηγεσία της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών το 1932.

Σημαία

Η σημαία μάχης του ΟΕΣ ήταν ένα κοκκινό-μαυρο πανό.  Η σημαία συνεχίζει να είναι σύμβολο του ουκρανικού εθνικιστικού κινήματος. Τα χρώματα της σημαίας συμβολίζουν το «κόκκινο ουκρανικό αίμα που χύθηκε στη μαύρη ουκρανική γη». Η χρήση της σημαίας είναι επίσης «σημάδι της πεισματικής αντοχής της ουκρανικής εθνικής ιδέας ακόμη και κάτω από τις πιο ζοφερές συνθήκες».

Βραβεία

• Σταυρός της Αξίας
• Σταυρός της Μάχης

Ο ΟΕΣ έκανε χρήση ενός συστήματος διπλής βαθμίδας που περιλάμβανε λειτουργικούς χαρακτηρισμούς θέσεων διοίκησης και παραδοσιακούς στρατιωτικούς βαθμούς. Το λειτουργικό σύστημα αναπτύχθηκε λόγω της έντονης έλλειψης καταρτισμένων και πολιτικά αξιόπιστων αξιωματικών κατά τα πρώτα στάδια της οργάνωσης.

Ανώτατος Διοικητής	Περιφερειακός Διοικητής	Διοικητής Στρατιωτικής Διαίρεσης	Διοικητής Ταξιαρχίας	Διοικητής Τάγματος	Διοικητής Λόχου	Διοικητής Διμοιρίας	Διοικητής Ομάδας

Αρχικά, ο ΟΕΣ χρησιμοποίησε τα όπλα που συλλέχθηκαν από τα πεδία μάχης του 1939 και του 1941. Αργότερα αγόρασαν όπλα από χωρικούς και μεμονωμένους στρατιώτες ή τα πήραν ύστερα από μάχη. Μερικά ελαφρά όπλα μεταφέρθηκαν επίσης από εγκαταλειμμένους Ουκρανούς της βοηθητικής αστυνομίας. Ως επί το πλείστον, ο ΟΕΣ χρησιμοποιούσε ελαφρά όπλα πεζικού σοβιετικής και, σε μικρότερο βαθμό, γερμανικής προέλευσης (για τα οποία τα πυρομαχικά ήταν λιγότερο εύκολα διαθέσιμα). Το 1944, οι γερμανικές μονάδες όπλισαν τον ΟΕΣ απευθείας με αιχμαλωτισμένα σοβιετικά όπλα. Πολλές Κουρίν ήταν εξοπλισμένες με ελαφριά ολμοβόλα51 mm και 82 mm. Κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας το 1943-1944, οι δυνάμεις των ανταρτών χρησιμοποίησαν επίσης πυροβόλα όπλα (45 mm και 76,2 mm). Το 1943, ένα ελαφρύ ουγγρικό τανκ χρησιμοποιήθηκε στη Βολυνία.

Το 1944, οι Σοβιετικοί κατέλαβαν ένα αεροσκάφος Polikarpov Po-2, ένα τεθωρακισμένο αυτοκίνητο και ένα όχημα μεταφοράς προσωπικού από τον ΟΕΣ. Ωστόσο, δεν αναφέρθηκε ότι ήταν σε λειτουργική κατάσταση, ενώ κανένα έγγραφο των ΟΟΕ/ΟΕΣ δεν ανέφερε τη χρήση τέτοιου εξοπλισμού. Μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη, το Λαϊκό Κομισαριάτο Εσωτερικών Υποθέσεων είχε συλλάβει 45 πυροβόλα όπλα (45 και 76,2 mm) και 423 ολμοβόλα από τον ΟΕΣ. Στις επιθέσεις κατά Πολωνών αμάχων χρησιμοποιήθηκαν τσεκούρια και δόρια. Ωστόσο, το ελαφρύ όπλο πεζικού ήταν το βασικό όπλο που χρησιμοποιούσε ο ΟΕΣ.

Σφαγές των Πολωνών στη Βολυνία και την Ανατολική Γαλικία

 

Το 1943, ο ΟΕΣ υιοθέτησε μια πολιτική σφαγής και εκδίωξης του πολωνικού πληθυσμού. Η επιχείρηση εθνοκάθαρσης εναντίον των Πολωνών ξεκίνησε σε ευρεία κλίμακα στη Βολυνία στα τέλη Φεβρουαρίου (ή στις αρχές της άνοιξης) εκείνου του έτους και διήρκεσε μέχρι τα τέλη του 1944. Η 11η Ιουλίου 1943 ήταν μια από τις πιο θανατηφόρες ημέρες των σφαγών, με μονάδες του ΟΕΣ να βαδίζουν από χωριό σε χωριό, σκοτώνοντας Πολωνούς πολίτες. Εκείνη την ημέρα, μονάδες του ΟΕΣ περικύκλωσαν και επιτέθηκαν σε 99 πολωνικά χωριά και οικισμούς σε τρεις κομητείες – Κόβελ, Χορόχουφ και Βουοντζίμιες Βοουίνσκι. Την επόμενη μέρα επιτέθηκαν σε 50 επιπλέον χωριά. Τον Ιανουάριο του 1944, η εκστρατεία εθνοκάθαρσης του ΟΕΣ εξαπλώθηκε στη γειτονική επαρχία της Γαλικίας. Σε αντίθεση με τη Βολυνία, όπου τα πολωνικά χωριά καταστράφηκαν και οι κάτοικοί τους δολοφονήθηκαν χωρίς προειδοποίηση, οι Πολωνοί στην ανατολική Γαλικία είχαν σε ορισμένες περιπτώσεις την επιλογή να φύγουν ή να σκοτωθούν. Οι Ουκρανοί αγρότες εντάχθηκαν μερικές φορές στον ΟΕΣ με τη βία, και μεγάλες ομάδες ένοπλων επιδρομέων, που δεν είχαν σχέση με τον ΟΕΣ, κακοποίησαν τους αμάχους. Σε άλλες περιπτώσεις, ωστόσο, οι Ουκρανοί άμαχοι έκαναν σημαντικά μέτρα για να προστατεύσουν τους Πολωνούς γείτονές τους, είτε κρύβοντάς τους κατά τη διάρκεια των επιδρομών του ΟΕΣ είτε βεβαιώνοντας ότι οι Πολωνοί ήταν στην πραγματικότητα Ουκρανοί.

 

Οι μέθοδοι που χρησιμοποίησε ο ΟΕΣ για να πραγματοποιήσει τις σφαγές ήταν ιδιαίτερα βάναυσες και διαπράχθηκαν αδιακρίτως χωρίς κανέναν περιορισμό. Ο ιστορικός Νόρμαν Ντέιβις περιγράφει τις δολοφονίες: «Τα χωριά πυρπολήθηκαν. Οι Ρωμαιοκαθολικοί ιερείς τσεκουρώνονταν ή σταυρώνονταν. Εκκλησίες κάηκαν με όλους τους ενορίτες τους. Απομονωμένα αγροκτήματα δέχθηκαν επίθεση από συμμορίες που έφεραν δίκρανα και κουζινομάχαιρα. Έκοβαν τους λαιμούς των Πολωνών, ενώ τις έγκυες γυναίκες της τρυπούσαν με ξιφολόγχες. Τα παιδιά κόβονταν στα δύο. Οι άνδρες έπεφταν σε ενέδρα στο χωράφι και οδηγούνταν μακριά». Συνολικά, ο εκτιμώμενος αριθμός των Πολωνών αμάχων που σκοτώθηκαν από τον ΟΕΣ στη Βολυνία και τη Γαλικία είναι περίπου 100.000. Στις 22 Ιουλίου 2016, το Σέιμ της Δημοκρατίας της Πολωνίας ενέκρινε ψήφισμα που κηρύσσει τις σφαγές που διέπραξε του ΟΕΣ ως γενοκτονία.

Μεταπολεμικά

 

Μετά την κατάληψη της Γαλικίας από τον Κόκκινο Στρατό, πολλές μονάδες του ΟΕΣ εγκατέλειψαν την αντιπολωνική πορεία δράσης και μερικές άρχισαν ακόμη και να συνεργάζονται με την τοπική πολωνική αντικομμουνιστική αντίσταση κατά των Σοβιετικών και του ΛΚΕΥ. Πολλοί Ουκρανοί, που δεν είχαν καμία σχέση με προηγούμενες σφαγές κατά των Πολωνών, επιδιώκοντας να αμυνθούν από τους κομμουνιστές, εντάχθηκαν στον ΟΕΣ μετά τον πόλεμο τόσο στη σοβιετική όσο και στην πολωνική πλευρά των συνόρων. Οι τοπικές συμφωνίες μεταξύ του ΟΕΣ και των πολωνικών μονάδων άρχισαν να εμφανίζονται ήδη από τον Απρίλιο/Μάιο του 1945 και σε ορισμένα μέρη διήρκεσαν μέχρι το 1947, όπως στην περιοχή του Λούμπλιν. Μία από τις πιο αξιοσημείωτες κοινές ενέργειες του ΟΕΣ και της Ένωσης Ελευθερίας και Ανεξαρτησίας έλαβε χώρα τον Μάιο του 1946, όταν οι δύο αντάρτικοι σχηματισμοί συντόνισαν την επίθεσή τους και κατέλαβαν την πόλη Χρουμπιέσουφ.

Η συνεργασία μεταξύ του ΟΕΣ και του πολωνικού υπόγειου κινήματος προέκυψε εν μέρει ως απάντηση στον αυξανόμενο κομμουνιστικό τρόμο και τις απελάσεις Ουκρανών στη Σοβιετική Ένωση και Πολωνών στη νέα σοσιαλιστική Πολωνία. Σύμφωνα με επίσημες στατιστικές, μεταξύ 1944 και 1956, μεταφέρθηκαν περίπου 488.000 Ουκρανοί και 789.000 Πολωνοί. Στα εδάφη της σημερινής Πολωνίας, 8-12 χιλιάδες Ουκρανοί σκοτώθηκαν και 6-8 χιλιάδες Πολωνοί, μεταξύ 1943 και 1947. Ωστόσο, σε αντίθεση με τη Βολυνία, οι περισσότερες απώλειες σημειώθηκαν μετά το 1944 και αφορούσαν στρατιώτες του ΟΕΣ και Ουκρανούς πολίτες από τη μία πλευρά, καθώς και μέλη των πολωνικών κομμουνιστικών υπηρεσιών ασφαλείας και των συνοριακών δυνάμεων. Από τους 2.200 Πολωνούς που έχασαν τη ζωή τους στις μάχες μεταξύ 1945 και 1948, μόνο μερικές εκατοντάδες ήταν πολίτες, με τους υπόλοιπους να είναι λειτουργοί ή στρατιώτες του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Πολωνία.

Τα επόμενα χρόνια, ο ΟΕΣ ήταν επίσημα ταμπού στη Σοβιετική Ένωση, αναφερόμενος μόνο ως τρομοκρατική οργάνωση. Από την ανεξαρτησία της Ουκρανίας το 1991, υπήρξαν έντονες συζητήσεις σχετικά με την πιθανή απονομή επίσημης αναγνώρισης σε πρώην μέλη του ΟΕΣ ως νόμιμων μαχητών, με τις συνοδευτικές συντάξεις και παροχές που οφείλονται σε βετεράνους πολέμου. Οι βετεράνοι του ΟΕΣ προσπάθησαν επίσης να διοργανώσουν παρελάσεις και δικές τους εκδηλώσεις μνήμης, ειδικά στη Δυτική Ουκρανία. Αυτό, με τη σειρά του, οδήγησε στην αντίθεση βετεράνων του Σοβιετικού Στρατού και ορισμένων Ουκρανών πολιτικών, ιδιαίτερα από το νότιο και ανατολικό τμήμα της χώρας.

Πρόσφατα, έγιναν προσπάθειες συμφιλίωσης πρώην στρατιωτών του Πολωνικού Εσωτερικού Στρατού και του ΟΕΣ τόσο από την ουκρανική όσο και από την πολωνική πλευρά. Μεμονωμένα πρώην μέλη του ΟΕΣ έχουν εκφράσει την ετοιμότητά τους για αμοιβαία συγγνώμη. Μερικοί από τους προηγούμενους στρατιώτες και των δύο οργανώσεων έχουν συναντηθεί και ζήτησαν συγχώρεση για τις προηγούμενες ατασθαλίες. Οι αναστηλώσεις τάφων και νεκροταφείων στην Πολωνία όπου θάφτηκαν πεσόντες στρατιώτες του ΟΕΣ έχουν συμφωνηθεί από την πολωνική πλευρά.

Στα τέλη Μαρτίου 2019, σε πρώην μέλη του Ουκρανικού Επαναστατικού Στρατού (και σε άλλα εν ζωή πρώην μέλη ουκρανικών παράτυπων εθνικιστικών ένοπλων ομάδων που δραστηριοποιήθηκαν κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την πρώτη δεκαετία μετά τον πόλεμο) δόθηκε επίσημα το καθεστώς των βετεράνων. Αυτό σήμαινε ότι για πρώτη φορά μπορούσαν να λάβουν επιδόματα βετεράνων, συμπεριλαμβανομένων δωρεάν μέσων μαζικής μεταφοράς, επιδοτούμενες ιατρικές υπηρεσίες, ετήσια χρηματική βοήθεια και εκπτώσεις σε υπηρεσίες κοινής ωφελείας (και θα απολαμβάνουν τα ίδια κοινωνικά οφέλη με τους πρώην Ουκρανούς στρατιώτες που υπηρέτησαν στον Κόκκινο Στρατό της Σοβιετικής Ένωσης).

Προηγουμένως, είχαν γίνει αρκετές προσπάθειες να δοθεί σε πρώην Ουκρανούς εθνικιστές μαχητές επίσημο καθεστώς βετεράνων, ειδικά κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Προέδρου Βίκτορ Γιούστσενκο το 2005-2009, αλλά όλες απέτυχαν.

Πριν από τον Δεκέμβριο του 2018, μόνο πρώην μέλη του ΟΕΣ που «συμμετείχαν σε εχθροπραξίες κατά των Ναζί εισβολέων στην κατεχόμενη Ουκρανία το 1941-1944, που δεν διέπραξαν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και αποκαταστάθηκαν» αναγνωρίζονταν ως βετεράνοι πολέμου.

Πολωνοί επιζήσαντες από τη Βολυνία και τη Γαλικία που επέζησαν από τις σφαγές, κατασκεύασαν μνημεία στα μέρη όπου εγκαταστάθηκαν μετά τον πόλεμο, όπως η Βαρσοβία, το Βρότσουαφ, το Σάνοκ και το Κουότσκο.

•  
  Μνημείο για τους Πολωνούς στρατιώτες που σκοτώθηκαν από τον ΟΕΣ στο Γιάσιελ της νοτιοανατολικής Πολωνίας το 1946, Πολωνία
•  
  Μνημείο για τους Πολωνούς θύματα του ΟΕΣ στο Κουότσκο της Πολωνίας
•  
  Μνημείο για τους Πολωνούς θύματα που σκοτώθηκαν από τον ΟΕΣ, Μποροβνίτσα, Πολωνία
•  
  Μνημείο για τους Πολωνούς συνοριοφύλακες που έπεσαν το 1945-1947 πολεμώντας εναντίον του ΟΕΣ στο Σάνοκ, Πολωνία
•  
  Μνημείο στη Βαρσοβία, Πολωνία

• Μπαντερίτες
• Γαλικία (Ανατολική Ευρώπη)
• Μαριάννα Ντολίνσκα
• Στεπάν Μπαντέρα

Στα αγγλικά

Στα ουκρανικά

Στα πολωνικά

• Ηλεκτρονικό αρχείο του ουκρανικού απελευθερωτικού κινήματος
• ΟΕΣ – Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός Αρχειοθετήθηκε 2021-02-25 στο Wayback Machine.
• Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός, Εγκυκλοπαίδεια της Ουκρανίας
• Χρονικό του Ουκρανικού Επαναστατικού Στρατού
• ΟΥΝ-ΟΥΠΑ. Легенда Спротиву. Αρχειοθετήθηκε 2015-11-26 στο Wayback Machine. (ουκρανικά)
• Καρτ ποστάλ του Ουκρανικού Επαναστατικού Στρατού. Κίεβο-Τορόντο, 2008.