Ο Μαξιμίλιαν Καρλ Έμιλ Βέμπερ (Maximilian Karl Emil Max Weber, 21 Απριλίου 1864 – 14 Ιουνίου 1920) ήταν Γερμανός κοινωνιολόγος και πολιτικός οικονομολόγος, του οποίου οι ιδέες επηρέασαν την κοινωνική θεωρία, την κοινωνική έρευνα και το σύνολο της επιστήμης της κοινωνιολογίας.
Μαξιμίλιαν Καρλ Έμιλ Βέμπερ (Maximilian Carl Emil Weber) | |
---|---|
Γέννηση | 21 Απριλίου 1864, Ερφούρτη, Σαξονία, Βασίλειο της Πρωσίας |
Θάνατος | 14 Ιουνίου 1920 (56 ετών) Μόναχο, Βαυαρία, Γερμανία |
Περίοδος | 20ός αιώνας |
Περιοχή | Ευρώπη |
Γεννήθηκε στην Ερφούρτη του Βασιλείου της Πρωσίας στις 21 Απριλίου 1864. Από τα παιδικά του χρόνια είχε την ευκαιρία να δει από κοντά πολλούς διανοούμενους της εποχής, καθώς ο πατέρας του ήταν βιομήχανος και βουλευτής. Αφού τελείωσε το σχολείο στο Βερολίνο, πραγματοποίησε ανώτερες σπουδές στη Χαϊδελβέργη, στο Βερολίνο και στο Γκέτινγκεν (Göttingen), όπου και πραγματοποίησε τη διατριβή του πάνω στην οικονομική ιστορία. Το 1894 ο Γερμανός στοχαστής καταλαμβάνει μια έδρα πολιτικής οικονομίας στο Φράιμπουργκ κι έπειτα στη Χαϊδελβέργη. Ο Βέμπερ, που συγκαταλέγεται μαζί με τον Καρλ Μαρξ, τον Εμίλ Ντιρκέμ και τον Αύγουστο Κοντ στους τέσσερις κλασσικούς της κοινωνιολογίας, θέλησε να συγκροτήσει ένα εννοιακό πλαίσιο, που να περιέχει το σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και να τις τοποθετήσει μέσα σε μία δεδομένη ιστορική φάση, στον αντίποδα κάθε μεταφυσικής παράδοσης. Έτσι, αρνείται να ενσωματώσει τα κοινωνικά φαινόμενα μέσα στο πλαίσιο τελεολογικών ή ντετερμινιστικών φιλοσοφιών. Κάνοντας μια στροφή στο υποκειμενικό νοείν, ορίζει ως αντικείμενο της κοινωνικής επιστήμης την ατομική-κοινωνική δράση. Παρουσιάζει, δηλαδή, την πρόθεση να κατανοήσει μέσω ερμηνείας τη δράση του υποκειμένου μέσα στο κοινωνικό όλο και να εξηγήσει έτσι αιτιακά την πορεία του και τα παραγόμενα αποτελέσματα. Ως δράση ο Βέμπερ εννοεί την υποκειμενική συμπεριφορά, όταν ο φορέας της πράξης προσδίδει στην τελευταία νόημα, ενώ ως κοινωνική δράση εννοεί τη δραστηριότητα που, σύμφωνα με το νόημα που παίρνει από τον φορέα, αναφέρεται στη συμπεριφορά του άλλου, εν σχέσει προς την οποία προσανατολίζεται το νόημά της. Επιπλέον, επειδή, όπως ο ίδιος ο κοινωνιολόγος έχει αναφέρει, «η δράση δεν είναι αυτοκίνητο να πατάει κανείς το φρένο και να σταματά», εισήγαγε την έννοια της απροσδιοριστίας, δηλαδή της παρέκκλισης από τον επιστημονικό κανόνα και το μη αναμενόμενο αποτέλεσμα, κατόπιν της σύνδεσης πολλών αιτιοτήτων.
Η επιστημολογία του Μαξ Βέμπερ στηρίζεται στην αξιολογική ουδετερότητα και στον φορμαλισμό και βασίζεται σε ιδεότυπους και γενικεύσεις, ενώ, σύμφωνα με τους ειδικούς, ο «Μαρξ της αστικής τάξης» συγκαταλέγεται στους μεθοδολογικούς ατομιστές. Μέσα από την παραπάνω μεθοδολογία, ο Βέμπερ, στο βιβλίο Wirtschaft und Gesellschaft, προβαίνει σε μια γενική μελέτη του ατομικού πράττειν, ενός πράττειν που μπορεί ν' αναλυθεί με βάση τέσσερις θεμελιώδεις ιδεοτύπους:
Οι παραπάνω προσανατολισμοί δεν είναι παρά καθαροί τύποι, που έχουν συγκροτηθεί για να υπηρετήσουν τους σκοπούς της επιστημονικής έρευνας. Επιπρόσθετα, ο Βέμπερ διαπιστώνει ότι η κοινωνική ζωή είναι καμωμένη από αλληλεπιδράσεις, ζυμώσεις, συγκρούσεις και συμβιβασμούς και αυτό κάνει τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα για να την κατανοήσουμε.
Ο Γερμανός επιστήμονας διακρίνει στην πραγματικότητα την κυριαρχία, που εδράζεται σ' έναν συνδυασμό συμφέροντος ή σε μια θεμελιωμένη κυριαρχία πάνω στην αρχή. Γι' αυτό προσθέτει σε κάθε τύπο δραστηριότητας έναν ιδιαίτερο τύπο κυριαρχίας, δηλαδή την πιθανότητα να βρεθεί ένα πρόσωπο έτοιμο να υπακούσει σε μια διαταγή ορισμένου περιεχομένου.
Οι τρεις μορφές κυριαρχίας κατά Βέμπερ είναι οι εξής:
Τέλος, υπάρχουν δύο βεμπεριανά ρητά, που έχουν μείνει στην Ιστορία:
Η ατομική-κοινωνική δράση είναι έννοια που τη βρίσκουμε στην ορολογία της βεμπεριανής επιστημολογίας και αποτελεί τον άξονα της ανάλυσης του κοινωνικού αντικειμένου, που κατά τον Γερμανό κοινωνιολόγο Μαξιμίλιαν Βέμπερ δεν είναι άλλο από τη δράση του υποκειμένου μέσα στο όλον της κοινωνίας. Ο Βέμπερ, ξεφεύγοντας από τον θετικιστικό αναγωγισμό του Κοντ και του Ντιρκάιμ, αλλά και από τον οικονομικό αναγωγισμό του Μαρξ, χρησιμοποιεί τη μέθοδο του ατομισμού, ψάχνοντας τα υποκειμενικά κριτήρια, που οδήγησαν τον εκάστοτε δρώντα σε μία πράξη. Ο βεμπεριανός ορισμός της πράξης απαιτεί η τελευταία να έχει νόημα αποδεδομένο από τον δράστη της, ενώ ο ορισμός της ατομικοκοινωνικής δράσης απαιτεί από το υποκείμενο, πέραν της νοηματοδοτημένης ανακατασκευής, την εποπτεία της δράσης άλλων κοινωνικών υποκειμένων από τον δρώντα.
Στα Ελληνικά έχουν μεταφραστεί τα παρακάτω αυτόνομα έργα του Μαξ Βέμπερ:
This article uses material from the Wikipedia Ελληνικά article Μαξ Βέμπερ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Το περιεχόμενο είναι διαθέσιμο υπό CC BY-SA 4.0 εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ελληνικά (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.