Δισκοβολία

Αγώνισμα που προέρχεται από την Αρχαία Ελλάδα, συμπεριλαμβάνονταν στο ελληνικό πένταθλο, το οποίο μπορεί να χρονολογηθεί τουλάχιστον στο 708 π.Χ., και είναι μέρος του σύγχρονου δεκάθλου.

Στίβος Δισκοβολία
Αρχαίος δίσκος αφιερωμένος στο θεό Δία
Ρεκόρ ανδρών
Παγκόσμιο	Μίκολας Αλέκνα  Λιθουανία 74,35 μέτρα (2024)
Ολυμπιακό	Βιργίλιους Αλέκνα  Λιθουανία 69,89 μέτρα (2004)
Ρεκόρ γυναικών
Παγκόσμιο	Γκαμπριέλε Ράινς  Ανατολική Γερμανία 76,80 μέτρα (1988)
Ολυμπιακό	Μαρτίνα Χέλμαν  Ανατολική Γερμανία 72,30 μέτρα (1988)

Η δισκοβολία ήταν ένα αγαπητό αγώνισμα για τους Αρχαίους Έλληνες, γεγονός που φαίνεται και από την τέχνη τους. Κατά την ελληνική παράδοση αυτός που εφηύρε τη δισκοβολία ήταν ο Περσέας, ο οποίος κατά τη συμμετοχή του σε επιτάφιους αγώνες, έριξε το δίσκο και σκότωσε άθελά του, τον παππού του Ακρίσιο. Ο Απόλλωνας, επίσης, σε αγώνισμα δισκοβολίας σκοτώνει το φίλο του Υάκινθο. Γενικά, λόγω της φύσης του, ο δίσκος από τους προϊστορικούς χρόνους συνδέεται με πολλά θανατηφόρα ατυχήματα. Επίσημα, ωστόσο, η δισκοβολία περιγράφεται στην Οδύσσεια και στην Ιλιάδα του Ομήρου.

Ο Δίσκος στην Αρχαιότητα

Η λέξη δίσκος από την αρχή δε σήμαινε τίποτε άλλο από ένα βαρύ αντικείμενο από πέτρα ή μέταλλο, το οποίο θα μπορούσε να ρίξει κάποιος, με σκοπό να αποδείξει τη δύναμή του και κατά συνέπεια την υπεροχή του στο είδος αυτού του αθλήματος. Ο δίσκος που έριξε ο Οδυσσέας στη χώρα των Φαιάκων, σύμφωνα με τον Όμηρο, ήταν από πέτρα, μια ένδειξη ότι ο πέτρινος δίσκος προηγήθηκε χρονικά του μετάλλινου. Ο δίσκος από πέτρα δεν αντικαταστάθηκε τόσο γρήγορα, όσο θα νόμιζε κανείς, δεδομένου ότι απεικονίζεται στην τέχνη του έκτου π.Χ. αιώνα. Ίσως μέχρι τότε να τον χρησιμοποιούσαν συγχρόνως με το μετάλλινο, οπότε και αντικαταστάθηκε από αυτόν. Σε αρχαιολογικές ανασκαφές βρέθηκαν αρκετοί δίσκοι των οποίων η διάμετρος ποικίλει από 16 έως 35 εκατοστά και το βάρος τους από 1.245 έως 6.400 γραμμάρια. Μη γνωρίζοντας το πραγματικό βάρος του δίσκου που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι αθλητές, είναι πολύ δύσκολο να υπολογίσουμε τις επιδόσεις τους στο αγώνισμα αυτό. Οι Αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν την επιφάνεια του δίσκου να την διακοσμούν με αθλητικές παραστάσεις, με ζώα, με πτηνά. Επίσης έγραφαν ωδές, συμφωνίες, συνθήκες, εκεχειρίες, επιγραφές γενικά, αφού αποτελούσε ενα αθλητικό όργανο και συγχρόνως ανάθημα στο Θεό.

Ο δίσκος έχει παρατηρηθεί επίσης και στην ινδική μυθολογία. Η ινδουιστική θεότητα Βισνού υπάρχει από το 500 μ.Χ. εικονίζεται με οδοντωτό δίσκο.

 

Βαλβίδα ρίψης

Η βαλβίδα που χρησιμοποιούσαν οι δισκοβόλοι της αρχαιότητας είχε σχήμα παραλληλόγραμμου το οποίο ήταν ανοιχτό από πίσω, δηλαδή από εκεί που έμπαινε ο αθλητής. Οι γραμμές του παραλληλόγραμμου φαίνεται ότι δεν απείχαν πολύ η μία από την άλλη και χωρούσαν ίσα ίσα έναν αθλητή κατά τη διάρκεια της ρίψης. Έτσι ο αθλητής ήταν αναγκασμένος να ρίξει το δίσκο χωρίς να πατήσει τις γραμμές αυτές, πραγματοποιώντας τη ρίψη κατά μήκος περίπου του κεντρικού άξονα του σταδίου, αποφεύγοντας έτσι να τραυματίσει θεατές των αγώνων, καθώς τα αρχαία στάδια ήταν πιο στενά από τα σημερινά.

Διεξαγωγή του αγωνίσματος στην αρχαιότητα

Μετά από χρόνια έρευνας και μελέτης δεν γνωρίζουμε αν οι αρχαίοι δισκοβόλοι έριχναν το δίσκο με τις γνωστές περιστροφές που πραγματοποιούν οι σημερινοί αθλητές του αγωνίσματος με σκοπό να επιτύχουν μεγαλύτερες επιδόσεις. Πιστεύεται ότι έριχναν το δίσκο με ρυθμικές και φυσικές κινήσεις σύμφωνα με τους ανατομικούς όρους του ανθρώπινου σώματος. Νικητής στο αγώνισμα τις δισκοβολίας ανακηρυσσόταν εκείνος ο δισκοβόλος που έριχνε σε μεγαλύτερη απόσταση το δίσκο. Δεν είναι γνωστό πόσες προσπάθειες-δισκιές έριχνε ο κάθε ρίπτης προκειμένου να γίνει η τελική κρίση μεταξύ των δισκοβόλων. Πιθανόν να έριχναν από τρεις βολές γενικά στις ρίψεις λόγω της ιερότητας του αριθμού 3. Το σημείο της πτώσεως του δίσκου σημειωνόταν με γραμμή ή με κάποιο αντικείμενο και λεγόταν «πτώσεις, ίχνος, σήμα, τέρμα». Τοποθετούσαν ένα ξύλινο αιχμηρό πασσαλίσκο. Έτσι η μέτρηση της επίδοσης του αθλητή στη ρίψη άρχιζε από τη βαλβίδα και τελείωνε στο σημείο τοποθέτησης του πασσαλίσκου.

Ο δισκοβόλος του Μύρωνα

Η δισκοβολία ήταν ένα αγώνισμα που απαιτούσε ρυθμό, ακρίβεια και δύναμη. Το αντιπροσωπευτικότερο έργο τέχνης που αναπαριστά τη δισκοβολία θεωρείται ο δισκοβόλος του Μύρωνα. Αντίγραφο του πρωτότυπου έργου του 450 π.Χ. εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και ρωμαϊκά μαρμάρινα αντίγραφα στο Βρετανικό Μουσείο και στο Εθνικό Μουσείο της Ρώμης. Το άγαλμα πιθανότατα απεικονίζει μια φευγαλέα στιγμή της δισκοβολίας, μάλλον μία στιγμή ανάμεσα στην τελευταία αιώρηση από πίσω προς τα εμπρός. Η στάση είναι στιγμιαία και προηγείται της τελικής ρίψης του δίσκου. Το έργο είναι ενδεικτικό το γεγονότος ότι ο δισκοβόλος θεωρούνταν το σύμβολο του αθλητή στην αρχαιότητα.

Ο καθορισμός των κανόνων και των κανονισμών για ρίψη του δίσκου γίνεται από τη Διεθνή Ένωση Ομοσπονδιών Κλασικού Αθλητισμού (IAAF). Οι αθλητές ρίχνουν το δίσκο τους στον περιφραγμένο τομέα - κλωβό που υπάρχει για λόγους ασφαλείας (το άνοιγμα της πύλης έχει πλάτος 6 μέτρα, η γωνία αναχώρησης είναι 34,92 μοίρες, οι γραμμές χαράσσονται στο γήπεδο). Στο χαμηλότερο σημείο το ύψος του κλωβού πρέπει να είναι 4 μέτρα και χρησιμοποιείται συνθετική ή φυσική ίνα που δεν επιτρέπει την επαναφορά του δίσκου προς τον αθλητή σε περίπτωση που ο δίσκος χτυπήσει στη ρίψη. Ο αθλητής ρίχνει από τη βαλβίδα διαμέτρου 2,50 μέτρων. Το άγγιγμα της εξόδου του κλωβού επιτρέπεται, αλλά ο δίσκος δεν πρέπει να προσγειώνεται έξω από τον χαραγμένο τομέα ρίψης. Ένας δισκοβόλος δεν επιτρέπεται να εγκαταλείψει τον κύκλο ρίψης μέχρι να προσγειωθεί ο δίσκος που πέταξε. Στη συνέχεια βγαίνει από τον κύκλο μέσω του πίσω μέρους με την άδεια του κριτή. Οι αθλητές έχουν έξι προσπάθειες να ρίξουν τον δίσκο. Αξιολογείται η μεγαλύτερη απόσταση που έχουν πετάξει. Η IAAF καθορίζει το βάρος του δίσκου που χρησιμοποιείται στο αγώνισμα της δισκοβολίας. Εάν δύο αθλητές έχουν ισοπαλία, το αποτέλεσμα αποφασίζεται με τον υπολογισμό της δεύτερης καλύτερης ρίψης των δισκοβόλων. Η μέτρηση της απόστασης ρίψης του δίσκου μετράται από το περίγραμμα του κύκλου μέχρι το σημείο προσγείωσης.

Προδιαγραφές του δίσκου

Το υλικό που χρησιμοποιείται δεν είναι απαραίτητα από το ίδιο υλικό. Μπορεί να είναι κατασκευασμένος από ξύλο, πλαστικό, υαλοβάμβακα ή μέταλλο με κυκλική άκρη και μεταλλικό χείλος. Η εσωτερική κατασκευή του δίσκου μπορεί να είναι είτε συμπαγής είτε κοίλη ενώ η διατομή της άκρης πρέπει να έχει ακτίνα 6 χιλιοστών. Όλοι οι δίσκοι (εκτός από αυτούς που χρησιμοποιούνται μόνο στην προπόνηση) έχουν ατσάλινο πλαίσιο για την αποφυγή ζημιάς στις άκρες του δίσκου όταν αναπηδά στο έδαφος.

Πότε είναι άκυρος ένας αθλητής

1. Όταν ακουμπήσει με οποιοδήποτε μέρος του σώματός του επάνω ή έξω από τη στεφάνη της βαλβίδας σε όλη τη διάρκεια της προσπάθειάς του.
2. Όταν εγκαταλείψει τη βαλβίδα πριν ο δίσκος πέσει στο έδαφος.
3. Όταν ο δίσκος πέσει έξω από τον τομέα ρίψης.
4. Αν δεν αποχωρήσει από το πίσω ήμισυ της βαλβίδας.
5. Αν δεν αρχίσει την προσπάθεια του μέσα από τη βαλβίδα από όρθια και ακίνητη στάση.
6. Αν ο δίσκος ξεφύγει από τα χέρια του και πέσει στο έδαφος κατά τη διάρκεια της προσπάθειας του.
7. Αν περάσει ο καθορισμένος χρόνος των 60 δευτερολέπτων, χωρίς να έχει αρχίσει την προσπάθεια του.

Τεχνική ρίψης

 

Οι καλύτεροι δισκοβόλοι είναι σωματώδεις και δυνατοί, αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος που πετούν μακριά. Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα αθλήματα, η κύρια πηγή ισχύος στο αγώνισμα παράγεται από το κάτω μέρος του σώματος. Αυτή η «αλυσίδα δύναμης» ξεκινά με το δεξί (ή το πίσω) πόδι να γυρίζει και να κινείται προς τα πάνω μέσα από το γόνατο και τους γοφούς. Ο αθλητής κάνει μία και μισή περιστροφή μέσα στην κυκλική βαλβίδα και απελευθερώνει το δίσκο, δίνοντας ταυτόχρονα με το δείκτη στροφές στο δίσκο καθώς τον αφήνει. Για να ξεκινήσει η περιστροφή, ο δισκοβόλος κάνει μία ή δύο αιωρήσεις για να αποκτήσει ρυθμό και να φέρει το δίσκο πίσω από το σώμα του.

Η τεχνική του δίσκου μπορεί να αναλυθεί σε φάσεις. Ο σκοπός είναι να μεταφερθεί ο αθλητής από το πίσω μέρος στο μπροστινό μέρος του κύκλου ρίψης, ενώ γυρίζει κατά ενάμιση κύκλο. Η ταχύτητα στροφής είναι υψηλή (γεγονός που δεν διευκολύνει τους βαρείς αθλητές) και η ταχύτητα αυξάνεται κατά τη διάρκεια της ρίψης (από αργή έως γρήγορη). Η σωστή τεχνική περιλαμβάνει τη συσσώρευση ροπής έτσι ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί η μέγιστη δύναμη στον δίσκο κατά τη ρίψη. Ο Τσέχος Φράντισεκ Γιάντα-Σουκ, ήταν ο πρώτος σύγχρονος δισκοβόλος που χρησιμοποίησε την περιστροφή όλο του σώματος. Η τεχνική αυτή τον βοήθησε να κερδίσει αργυρό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1900 στο Παρίσι.

Ορόσημα στην εξέλιξη του παγκοσμίου ρεκόρ

• Πρώτη ρίψη πάνω από 60 μέτρα (άνδρες): Το πρώτο επίσημο παγκόσμιο ρεκόρ (47,58 μ., Τζέιμς Ντάνκαν, ΗΠΑ) σημειώθηκε στις 27 Μαΐου 1912. Χρειάστηκαν σχεδόν ακριβώς 18 χρόνια (51,03 μ., Έρικ Κρενζ, ΗΠΑ) για να ξεπεράσει το όριο των 50 μέτρων. Στις 11 Αυγούστου 1961 ο Τζέι Σιλβέστερ (ΗΠΑ) κατάφερε να ρίξει τον δίσκο στα 60,56 μ.

• Πρώτη ρίψη πάνω από 70 μέτρα (άνδρες): Τα 70 μέτρα χρειάστηκαν λιγότερο χρονικό διάστημα για να τα ξεπεράσουν: «μόνο» 15 χρόνια για να φτάσουν σε αυτό το νέο ορόσημο. Την 1η Μαΐου 1976 ήταν ο Αμερικανός Μακ Ουίλκινς ήταν ο πρώτος με 70,24 μ.

• Πρώτη ρίψη πάνω από 60 μέτρα (γυναίκες): Χρειάστηκε λίγος χρόνος για να ξεπεραστούν τα 60 μέτρα. Από το πρώτο επίσημο παγκόσμιο ρεκόρ (27,39 μ., Υβόν Ταμπουρέ, Γαλλία) στις 23 Σεπτεμβρίου 1923, χρειάστηκαν 44 χρόνια. Στις 5 Νοεμβρίου 1967 η Λίσελ Βέστερμαν, που αγωνίστηκε για την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, ξεπέρασε το όριο με 61,26 μ.

• Πρώτη ρίψη πάνω από 70 μέτρα (γυναίκες): Σε οκτώ χρόνια η Φάινα Μέλνικ (Σοβιετική Ένωση) ξεπερνά το επόμενο όριο με 70,25 μέτρα (20 Αυγούστου 1975).

Κατάταξη	Επίδοση	Αθλητής	Ημερομηνία	Τόπος
1	74,08 μέτρα	Γιούργκεν Σουλτ   Ανατολική Γερμανία	6 Ιουνίου 1986	Νέο Βραδεμβούργο, Ανατολική Γερμανία
2	73,88	Βιργίλιους Αλέκνα   Λιθουανία	3 Αυγούστου 2000	Κάουνας, Λιθουανία
3	73,38	Γκερντ Κάντερ   Εσθονία	4 Αυγούστου 2006	Χέλσινγκμποργκ, Σουηδία
4	71,86	Γιούρι Ντούμτσεφ   Σοβιετική Ένωση	29 Μαΐου 1983	Μόσχα, Σοβιετική Ένωση
		Ντάνιελ Στόαλ   Σουηδία	29 Μαΐου 2019	Μπότναριντ, Σουηδία
6	71,84	Πιοτρ Μαλακόφσκι   Πολωνία	8 Μαΐου 2013	Χένγκελο, Ολλανδία
7	71,70	Ρόμπερτ Φαζέκας   Ουγγαρία	14 Ιουλίου 2002	Σόμπατεϊ, Ουγγαρία
8	77,68	Λαρς Ρίντελ   Γερμανία	3 Μαΐου 1997	Βισμπάντεν, Γερμανία
9	71,32	Μπεν Πλάκνετ   ΗΠΑ	4 Ιουνίου 1983	Γιουτζίν, ΗΠΑ
10	71,27	Κρίστιαν Τσεχ   Σλοβενία	21 Μαΐου 2022	Μπέρμιγχαμ, Μεγάλη Βρετανία

Πηγή: World Athletics

Κατάταξη	Επίδοση	Αθλήτρια	Ημερομηνία	Τόπος
1	76,80 μέτρα	Γκαμπριέλε Ράινς   Ανατολική Γερμανία	9 Ιουλίου 1988	Νέο Βραδεμβούργο, Ανατολική Γερμανία
2	74,56	Ζντένκα Σιλχάβα   Τσεχία	26 Αυγούστου 1984	Νίτρα, Τσεχοσλοβακία
		Ίλκε Βιλούντα   Ανατολική Γερμανία	23 Ιουλίου 1989	Νέο Βραδεμβούργο, Ανατολική Γερμανία
4	74,08	Ντιάνα Γκάνσκι   Ανατολική Γερμανία	20 Ιουνίου 1987	Καρλ-Μαρξ-Σταντ
5	73,36	Ιρίνα Μεζίνσκι   Ανατολική Γερμανία	17 Αυγούστου 1984	Πράγα, Τσεχοσλοβακία
6	73,28	Γκαλίνα Σαβίνκοβα   Σοβιετική Ένωση	8 Σεπτεμβρίου 1984	Ντονέτσκ, Σοβιετική Ένωση
7	73,22	Τσβετάνκα Χρίστοβα   Βουλγαρία	19 Απριλίου 1987	Καζανλούκ, Βουλγαρία
8	73,10	Γκιζέλα Μπάγερ   Ανατολική Γερμανία	20 Ιουλίου 1984	Βερολίνο, Γερμανία
9	72,92	Μαρτίνα Χέλμαν   Ανατολική Γερμανία	20 Αυγούστου 1987	Πότσδαμ, Ανατολική Γερμανία
10	72,14	Γκαλίνα Μουράσοβα   Σοβιετική Ένωση	17 Αυγούστου 1984	Πράγα, Τσεχοσλοβακία

Πηγή: World Athletics

 

• Νίκος Σύλλας 2η θέση στους Μεσογειακούς Αγώνες του 1951, 14 φορές Βαλκανιονίκης.
• Βόγγολη Κατερίνα 3η θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου το 2003 στο Παρίσι
• Κελεσίδου Αναστασία κατέκτησε αργυρό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ με βολή στα 65,71 μέτρα και στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004, με βολή στα 66,68 μ.

• Δισκοβολία στους Ολυμπιακούς Αγώνες

• Discus Throw Men
• Discus Throw Women
• Motion Analysis for Jumping Discus Throwing Correction