अरुणा लामा

लामाको जन्म ९ सेप्टेम्बर १९४५ मा घूम पहाड, दार्जिलिङ, ब्रिटिश भारत मा नेपाली आमाबुवा सूर्यबहादुर लामा र सन्माया लामाको घरमा भएको थियो। उनका काका सीबी लामाले उनलाई ७ वर्षको उमेरदेखि नै गीत गाउन प्रेरित गरेका थिए। उनले ११ वर्षको उमेरमा सन् १९५६ मा गोर्खा दुखा निवारक सम्मेलन (GDNS) द्वारा आयोजित संगीत प्रतियोगिता जितेकी थिइन् र त्यसपछि उनले पछाडि फर्केर हेर्नुपरेन। अम्बर गुरुङ, नेपाली संगीतका दिग्गजहरू मध्ये एक, उनलाई 1958 बाट गायनमा तयार पारे। अरुणा लामाले मुंगपू प्राइमरी स्कूल, जलपाहार, र सेन्ट टेरेसा स्कूल, दार्जिलिङमा आफ्नो स्कूली शिक्षा हासिल गरे। उनले दार्जिलिङ सरकारी कलेज बाट कलामा स्नातकोत्तर गरेकी थिइन्।

सन् १९६३ मा अरुणा लामाले अर्का नेपाली संगीतकार शरण प्रधानसँग विवाह गरिन् । सन् १९७४ मा उनका श्रीमानको मृत्यु भयो र उनी आफ्ना दुई सन्तान सपना (प्रधान) थापा र सुप्रीतराज प्रधानसँग थिइन् । सेन्ट अल्फोनसस स्कूल (1965) मा सहायक शिक्षिकाको रूपमा काम गर्दै उनीहरूलाई हुर्काउन कडा मेहनत गरिन् र अन्ततः दार्जिलिङको अनुसूचित जाति र जनजाति कल्याण कार्यालयमा काम पाए जहाँ उनले 1998 सम्म काम गरिन्। जीवनको अन्त्यसम्म सबै संघर्षका बीच पनि उनले गीत गाइरहेकी थिइन् ।

उन ले दार्जीलिङा सरकारी कलेज बठेइ बी.ए. परीक्षा पास अरीराइथ्यो।

अरुणा लामाले धेरै सङ्गीतकारहरूका लागि गीत गाएका छन्, जसमा अम्बर गुरुङ, कर्मा योञ्जन, गोपाल योञ्जन, शान्ति ठटाल, नारायण गोपाल, मणि कमल क्षेत्री र दिव्या खालिङको नाम छ। उनको पहिलो गीत अम्बर गुरुङले संगीत दिएका थिए र गीत १९६१ मा भूपी शेरचन ले लेखेका थिए। उनका केही उत्कृष्ट हिट गीतहरू हुन्, ‘ए कान्छा मलाइ सुनको तारा’, ‘फूल लै सोधे’, ‘पोहोर साल खुशी फट्दा’, ‘हेरा न हेरा कान्छा’, ‘लहरे बारा घुमाउने चौतारी’। , एकलाई बस्दा र नेपाली गौरव गर्चाउ आफनैपन्मा। उनले माइतीघर, परालको आगो र कान्छी जस्ता धेरै नेपाली चलचित्रका लागि पनि गीत गाएकी थिइन्, यी चलचित्रका गीतहरू पनि सम्झन्छन् आज। उनका केही उल्लेखनीय सांगीतिक प्रस्तुतिहरूमा गोरखा रंगमञ्च, दार्जिलिङ १९८१ मा "राग रजत" समावेश छ; ‘अरुणाञ्जली’ प्रज्ञा भवन, काठमाडौंमा; र ‘अरुणा लामा स्वर्णिम साँझ’ प्रज्ञा भवन, काठमाडौंमा।

अरुणा लामाले नेपाली संगीतमा आफ्नो गायन र योगदानको लागि नेपाल र भारत दुबैबाट धेरै पुरस्कार प्राप्त गरिन्।

यी मध्ये केही पुरस्कारहरू समावेश छन्:

• संगीत पुरस्कार (१९६६)
• सुर श्रृंगार सम्मेलन पुरस्कार (१९६६)
• मित्रसेन पुरस्कार (असम नेपाली साहित्य / संस्कृत परिषद 1975)
• दिशारी पुरस्कार (कोलकाता १९८०)
• भानु अकादमी पुरस्कार (दार्जिलिङ १९८२)
• नेपाली चलचित्र पुरस्कार (माइतीघर १९८३ को लागि)
• चिन्नलता गीत पुरस्कार (काठमाडौं १९९२)
• उर्वशी रंग पुरस्कार (काठमाडौं १९९२)
• मित्रसेन संगीत पुरस्कार (गंगटोक 1995)
• गोरखा दक्षिण बहू चौथो (काठमाडौं १९९६)
• साधना पुरस्कार (काठमाडौं)

लामालाई ‘नाइटिङगेल अफ द हिल्स’ जस्ता विभिन्न उपाधिले पनि सम्मानित गरिएको छ । (हिन्दुस्तान रेकर्डिङ संघ, कोलकाता), 'स्वर किन्नरी' (सीताराम साहित्य प्रतिष्ठान, काठमाडौं) र स्वर सामग्रि' (अरुणाञ्जली कार्यक्रम, काठमाडौं)

• ए कान्छा मलाई सुनको तारा खसाइदेऊ न (पहिलो गीत)
• फूललाई सोधेँ
• पोहोर साल खुशी फाट्यो जतन गरी मनले टालेँ त्यहि साल माया फाट्यो त्यसलाई पनि मनले टालेँ
• नेपाली गौरव गर्छौं आफ्नै पनमा
• मनमा तिम्रो
• हाँगा हाँगा पातबाट
• उदास मेरो जीवन कथा
• एक्लै बस्दा सधैं मलाई
• सबैले भन्थे
• हेर न हेर कान्छा
• उडी जाऊँ भनें म पंछी होइन
• हिमालसरी म अग्लिरहेछु
• तिम्रो हाम्रो जिन्दगानी घाम छाँया पोखे जस्ताे झरिएका पातहरुमा शीतकोे थोपा फुटे जस्तो
• भेटिनु छुटिनु त के हो र संसारको रित हो नसम्झ तिमी मेरो यो बिदाईको गीत हो
• यहाँ फूल नखिलेछ
• मलाई अाँखैमा राखने