Viyale

Viyale
Salix alba 'Vitellina-Tristis' Morton Arboretum acc. 58-95*1
Sınıfkerdışê şınasiye
Homete:	Plantae
Bêrêz:	Angiosperms
Bêrêz:	Eudicots
Bêrêz:	Rosids
Ezbete:	Malpighiales
Kom:	Salicaceae
Tribe:	Saliceae
Cıns:	Salix L.
Babetê tewri
Salix alba L.
Species
See List of Salix species

Viyale (be Latinki: salix, be İngılızki: willow) yew dara ke endemika. Peli viyalan zımıstan de finiyeni emma pelani kori viyalan nêfiniyeni. Asprin viyale ra vıraziyeno. Hititıci veri İsa de dara viyale ra ilaci vıraştêne. Veri İsay seserra 5. de Yunanıstano Antik de doktor Hipokrat dara viyale ra ilac diyo u vıraşto. Viyale bena derg u seba jew viyale rıstımvıraştış aseno. Viyale şena rıstım asen kera u rıstımi cı zaf kılm zeman de beno derg u resıno hare. Viyale Ewropa, Asya u Tırkiya de ki cuwına. Dara viyale cayo awdar de cuwına u gani aw bol u xeylê bo. Meyvey cı zey kapsülo. Dergiya jew viyala normal şena hirıs, hirıs u ponc metrey bo. Dara viyale de maddey Salisini esto. Raveri serra 1828 de doktoro Fransız Henri Leroux eno madde diyo u kerdo izole. Dıma izolasyon, kimyagero İtalyan Raffaale Piria eno madde ra jew formê saf vıraşto. Skala de maddey ke dara viyale ra vecina u name cı Salisiniyo ph 2.4 (dı noxt. çehar) o. Pêro viyalan be raya dali/gıli cı şiketene u resnayene jew viyala newe (newiye) vırazeni. Teyna Salix caprea (viyala bıze) u Salix amygdaloides teberi ninan de manıni. Enê, nışêni be dali/gıli cı şiketene nıresıni. Hem (eyni) zeman de jew viyala newe vıraştene u hibridi cı kerdene zaf aseno. Mısal qıtay Ewropa ra viyala sıpiye (Salix alba) u Çin ra suka Pekini ra viyale pekine (Salix babylonica) jew terefi ilimdaran ra jew beni u viyala salxıme (Salix sepulcralis) vıraziyena.

Viyale jew dara ke keyey Plantae raya. Payız de pelani viyale hêdi hêdi finiyeni u no sezon de viyale kena toxum. Toxumani cı zaf leze beni jew dara newa. Tarixo antik de Anatoliya de dara viyale zaf resnayi. Hısusen Hititıci dara viyale rê vatêne şişiyamma u a dare ra zaf ilaci powtêne u kerdêne. Sivilizasyoni Sumeri u Mısıri (Mısır çolo u a ri ra uca dara viyale nıresena emma qeydi esti) de ki dara viyale sero qeydi esti. Amerika de postsuran ki dara viyale ra kar kerdi u dara viyale sero xaptiyi. Anatoliya de Usmanıcan de cayê dara viyale biya gırde. Name paytexti Usmanıcan biyo Söğüt (Viyale). Rumi (Mewlana Celaledın) kıtabi cı Mesnewi de seba viyale ra vano ki Tiji be mı ra jew bo, sırrê viyale rakerd bo. Tırkiya de viyale zaf esta u zaf cınsi cı esti.

 

• (Salix alba)
• (Salix acmophylla)
• (Salix triandra)
• (Salix excelsa)
• (Salix cinerea)
• (Salix pentandra)
• (Salix fragilis)
• (Salix elaeagnos)
• (Salix amplexicaulis)
• (Salix caprea)
• (Salix caucasica)
• (Salix myrsinifolia)
• (Salix aegyptiaca)
• (Salix babylonica)
• (Salix viminalis)
• Salix apoda
• Salix armenorossica
• Salix elbursensis
• Salix pedicellata
• Salix pentandroides
• Salix pseudododepressa
• Salix pseudomedewii
• Salix wilhelmsiana