Плитасен тектоники литосфера пулса тӑнин тата куҫнин хальхи ӑслӑхри ӑнлану.
Унӑн тӑрӑх ҫӗр пичӗ капплӑ блоксенчен тӑрать — литосфера плитисенчен, вӗсем пӗр пӗрин хушшинче яланах куҫӑнса тӑраҫҫӗ. Ҫавӑн чухне сарӑлса кайнӑ тӗлте (вӑтам-океан хасакӗсен тата континентлӑ рифтсен вырӑнӗсенче) спрединг пирки (англ. seafloor spreading — тинӗс тӗпӗ юхӑнса кайни) ҫӗнӗ океан пичӗ пулса тӑрать, кивви вара зонах субдукци вырӑнӗсенче ҫӑтӑнать. Плитасен тектоникин теорийӗ ытларах плитасен чиккисен вырӑнӗсем ҫӗр чӗтренӗвӑпе, вулкансен хастарлӑхӗпе тата сӑрт-тусем пулса тухассипе ҫыхӑннине ӑнлантарать.
Ку шухӑша перремӗш хут Континентсен дрейф теоринче Альфред Вегенер 1920 ҫулта сӗннӗ, анчах чи малтанах ытти ӑслӑхҫӑсем унпа килӗшмен, унӑн теорине сивленӗ.
Хальхи Плитасен тектоникин теорийӗ унӑн теорийӗ ҫинче никӗсленсе Ҫӗр ӑслӑхӗн пурте килӗшсе йышӑннӑ концепцийӗ пулса тӑрать.
Вегенер А. Происхождение материков и океанов /пер. с нем. П. Г. Каминского под ред. П. Н. Кропоткина. — Л.: Наука, 1984. — 285 с.
Добрецов Н. Л., Кирдяшкин А. Г. Глубинная геодинамика. — Новосибирск, 1994. — 299 с.
Зоненшайн, Кузьмин М. И. Тектоника плит СССР. В 2-х томах.
Кузьмин М. И., Корольков А. Т., Дриль С. И., Коваленко С. Н. Историческая геология с основами тектоники плит и металлогении. — Иркутск: Иркут. ун-т, 2000. — 288 с.
Кокс А., Харт Р. Тектоника плит. — М.: Мир, 1989. — 427 с.
Н. В. Короновский, В. Е. Хаин, Ясаманов Н. А. Историческая геология : Учебник. М.: изд-во Академия, 2006.
Лобковский Л. И., Никишин А. М., Хаин В. Е. Современные проблемы геотектоники и геодинамики. — М.: Научный мир, 2004. — 612 c. — ISBN 5-89176-279-X.
Хаин, Виктор Ефимович. Основные проблемы современной геологии. М.: Научный Мир, 2003.
Сорохтин О. Г., Ушаков С. А. Развитие Земли М: Изд-во МГУ, 2002. 506 с.
This article uses material from the Wikipedia Чăваш article Плитасен тектоники, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Урăххине кăтартман пулсан ку материал CC BY-SA 4.0 лицензипе килĕшӳллĕн сарăлать. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Чăваш (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.