Ашмарин Николай Иванович, (4.10.1870, Етĕрне хули, Етĕрне уесĕ Хусан кĕпĕрни (халĕ Етĕрне районĕ, Чăваш Республики), Раççей империйĕ — 26.8.1933, Хусан хули, Тутар АССР, РСФСР, ССРП) — паллă тюрколог, чăваш чĕлхи пĕлĕвĕн улăпĕ, 17-пайлă чи пысăк Чăваш сăмахĕсен кĕнекине çырса хатĕрлекенĕ.
Ашмарин хушаматлă урăх çынсем çинчен Википедире статьясем пур.
ССРП Ăслăх Академийĕн корреспондент-пайташĕ (1929).
1923—1926 çулсенче Азербайджан университечĕн хĕвелтухăç факультетĕнче ĕçленĕ. 1925 çултанпа — тюркологи тухтăрĕ. Николай Ашмарин Хусанти Тухăç педагогика институчĕн профессорĕнче ĕçленĕ. 1929 çулта ăна ССРП Ăслăх академийĕн корреспондент-пайташне суйланă.
Гришина Ксения Логиновна — арăмĕ, хутла пĕлмен хĕрарăм
Пётр Николаевич — ывăл
Борис Николаевич (?-7.7.1952) — ывăл, туберкулёз чирĕпе асапланнă
Виктор Николаевич (26-29.10.1909—?) — ывăл, Ветеринари хĕсмечĕн отставкӑри гварди подполковникӗ, АОВ ветеранӗ, инваличӗ, ӗҫ ветеранӗ, II группа инваличӗ (1988-мĕш çул тĕлне).
Надежда Николаевна — хĕр, Шупашкарта пурăннă.
Вера Николаевна (1919-1954, ака) — хĕр
Людмила Николаевна (1927-?) — хĕр, эпилепсипе чирлĕ пулнă.
1921-мĕш çул тĕлне Н. И. Ашмаринăн килйышĕнче 9 (тăхăр) ача пулнă.
Николай Ашмаринăн чи пысăк пĕлтерĕшлĕ ĕçĕсенчен пĕри — чăваш сăмахĕсен 17 томлă словарĕ — «Чăваш сăмахĕсен кĕнеки» — «Тhesaurus linguae tschuvaschorum». Унта пурĕ 40 пин сăмаха яхăн. Ахаль сăмахсемсĕр пуçне ял, шыв-шур, çырма-çатра, вăрман, ката (раща) ячĕсемпе, кивелнĕ сăмахсемпе, ваттисен сăмахĕсемпе тата каларăшсемпе, чăваш йăли-йĕркисемпе, халăх кăмăл-туйăмне палăртакан юрăсемпе, юмах-халапсемпе паллашма пулать.
Малтанхи икĕ томĕ — 1910, 1912 çулсенче, пĕтĕмĕшпе Совет тапхăрĕнче çутă кун курнă. 17-мĕш томĕ 1950 çулта Шупашкарта пичетленсе тухнă.
Николай Ашмарин чăваш чĕлхипе Вăтам Атăл тăрăхĕнчи ытти тĕрĕк чĕлхисенчиевĕрлев сăмахĕсене «Основы чувашской мифологии. О подражательных словах в чувашском языке» (Хусан, 1918), «О морфологических категориях подражания в чувашском языке» (Хусан, 1928) тата ытти ĕçĕсенче тарăннăн тишкерсе тухнă.
Н.И.Ашмарин пăлхар-чăваш этнос тата чĕлхе вĕçе-вĕçлĕхĕн теорине никĕслекенсенсе пĕри, вăта юпа.
Паллă ĕçĕсем
Материалы для исследования чувашского языка. (1897—1898);
Опыт исследования чувашского синтаксиса. Часть I. — Симбирск: Типогр. Полиграфсекции С. Н.Х, 1923. — 273 с.;
Опыт исследования чувашского синтаксиса. Часть II. (1923);
О морфологических категориях подражаний в чувашском языке. (1928);
Ашмарин Н. И. Болгары и чуваши. — Казань, 1902.
Словарь чувашского языка. В 17-ти тт. (1928—1958).
Общий обзор народных тюркских говоров гор. Нухи. — Баку, 1926.
Чăваш фольклорне публикацилени
Очерк народной поэзии у чуваш: [из журн. "Этнограф. обозрение, 1982, № 2, С. 42—64]. — Москва, 1892. — 24 с.
Сборник чувашских песен, записанных в губерниях Казанской, Симбирской и Уфимской. — Казань: Типо-литография Император. ун-та, 1900. — 91 с.
Чернов М. Ф. «Словарь чувашского языка» Н. И. Ашмарина — выдающийся памятник чувашской письменности. // Изв. Инженерно—технолог. акад. Чуваш. Респ. — 1996. — № 1 (2). — С. 245—249.
Чăвашла
Адюкова И. Чăваш ăслăлăхĕн ашшĕ. // Eлчĕк ен. — 2000. — 30 авăн.
Алексеев А. «Хам вырăс пулин те, чăваш халăхĕн шăпи манăн чĕреме тăван вырăс халăхĕн шăпи пек çывăх». // Тантăш. — 1995. — 20 юпа. — С. 9.
Алексеев А. Чăваш филологийĕн классикĕ. // Сувар. — 1995. — 3 чÿк.
Андреев И. А. Аслă тĕпчевçĕ. // Тăван Атăл. — 1970. — № 9. — С. 67—70.
Андреев И. А. Чăваш ăслăлăхĕн аслашшĕ. // Хыпар. — 1995. — 4 юпа.
Васильева E. Н. И. Ашмарин тата халăха вĕрентес ĕç / E. Васильева, А. Горшков // Хыпар. — 1996. — 26 пуш.
Виноградов Ю. Чĕлхе хăватне ĕненсе. // Ялав. — 1980. — № 10. — С. 32.
Димитриев В. Д. Н. И. Ашмарин пăлхарсемпе чăвашсен чĕлхе тата этнос пĕрлĕхĕ çинчен вĕрентни. // Хыпар. — 1996. — 24 авăн.
Илле Элли Ашмарин профессор хăш халăх çынни? // Хыпар. — 2000. — 2 çурла.
Ильин Г. Н. И. Ашмарин — чăваш чĕлхин наукине пуçараканĕ. // Ял ĕçченĕ (Тăвай р-нĕ). — 2000. — 27 юпа.
Ларионов Н. Ашмарин — чăваш халăхĕ пулса кайни çинчен. // Канаш (Ульяновск обл.).— 2003.— 4 авăн (№ 36).— С. 5.
Ларионов Н. Ашмарин — чăваш чĕлхе пĕлĕвне хываканни. // Канаш (Ульяновск обл.).— 2004.— 1 ака (№ 14). — С. 4.
Николай Ашмарин: Чаплă чăваш тĕпчевçи Николай Иванович Ашмарин çуралнăранпа 125 çул çитнĕ ятпа / М. И. Скворцов пухса хатĕрленĕ // Хыпар. — 1995. — 27 юпа. — («Хыпар» кĕнеки, № 17).
Николай Иванович Ашмарин: Хыпарçăсем // Хыпар. — 1996. — 8 нарăс.
Сергеев В. Унăн ячĕ ĕмĕр хисепре. // Тăван Атăл. — 1980. — № 10. — С. 76—78.
Скворцов М. И. Чăваш чĕлхин пуянлăхĕ Н. И. Ашмарин словарĕнче. // Халăх шкулĕ — Народная школа. — 1995. — № 5. — С. 66-70.
Скворцова Р. «Ашмарин çĕкленĕ ялав вĕлкĕшсех тăрĕ…» // Хыпар. — 1995. — 28 юпа.
Смолин А. Чăваш-и вăл е чăваш мар-и…: Сăвă. // Тăван Атăл. — 1988. — № 11. — С. 54.
Федотов М. Р. Паллă тĕпчевçĕ çыравĕ. // Ялав. — 1982. — № 8. — С. 30.
Хусанкай А. П. Чăвашлăхĕпе тĕнчере палăрнă. // Хыпар. — 2000. — 19 юпа.
This article uses material from the Wikipedia Чăваш article Ашмарин Николай Иванович, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Урăххине кăтартман пулсан ку материал CC BY-SA 4.0 лицензипе килĕшӳллĕн сарăлать. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Чăваш (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.