Литэ

Тэрэнэй тулада тодорхой саг хугасаануудта нэрэ олгоно: хоног, долоо хоног, һара, жэл гэхэ мэтэ. Үдэрнүүдтэ үгэхэ нэрые огноо гэнэ. Литэдэхи үенүүд (жэл, һара г.м.) ехэнхидээ һара али наранай циклтэй синхронизировалагдаһан байдаг. Олон соёл эргэншэл, ниигэмүүд өөһэдэй хэрэгһээндээ тааруулан, (ехэнхидээ) өөр газарһаа гарал үүсэлтэй литэ дээрэ тулгуурилһан литэнүүд зохёоһон байдаг. Литэ хадаа hарын дүхэригэй хубилалтатай тааруулан зохёогдоhон байна.

Литэнь мүн он тоолол бэшэһэн түхөөрэмжые хэлэнэ. Энэнь саарһан дээрэ хэблэһэн, алишье компьютерэй программа байжа болоно.

Календарь гэдэг үгэнь латин хэлэнэй kalendae гэдэгһээ гаралтай болоод энэнь лата хэлээр һара бүрин эхинэй үдэрэй нэрэ байгаа.

Хуанли (хилбар ханзы: 皇历; уламжалалта ханзы: 皇曆; пиньин: huánglì) гэдэг үгэнь хитадаар «эзэн хаанай литэ» гэһэн үгэ болоод үдэр бүри тохёохо онсо шухала үйлэ ябадал, саг, зүгэ гэхэ мэтые заадаг байна.

Буряад-монголшууд абтаhан литэ 12 жэлтэй (хулгана, үхэр, бар, туулай, луу, могой, морин, хонин, бишэн, тахяа, нохой, гахай).

•   Энэ хуудаһан Литэ гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.