1968.: Godina

1968. (MCMLXVIII) je bila prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru, 1968. godina Common Ere (CE) i Anno Domini (AD), 968. godina 2. milenija, 68. godina 20. stoljeća, i 9. godina decenije 1960-ih.

• Objavljeni romani Kad su cvetale tikve Dragoslava Mihajlovića i Mirisi, zlato i tamjan Slobodana Novaka. U centru pažnje je Filosofija palanke Radomira Konstantinovića.
• Plivačica Đurđica Bjedov osvojila zlato na Olimpijskim igrama u Meksiku.
• Jugoslavija postala prvak svijeta u vaterpolu.

Januar

• 1. januar – Politikin zabavnik prelazi na format časopisa.
• 5. januar – Početak Praškog proljeća, političkog oslobađanja Čehoslovačke od dominacije Sovjetskog Saveza.
• 7–10. januar – Tito u posjeti Afganistanu.
• 15. januar – U zemljotresu na Siciliji poginula 231 osoba, a 262 povrijeđene.
• 21. januar – Turska je prva članica NATO-a koja je službeno priznala grčki vojni režim.
• 31. januar – Jugoslavija i SR Njemačka obnovile diplomatske odnose prekinute 1957. zbog priznanja DR Njemačke.

Februar

• 19. februar – U tadašnjoj SFRJ donosi se zakon o Opštenarodnoj odbrani i društvenoj samozaštiti (ONO i DSZ) čime se formira i Teritorijalna odbrana.
• 6. februar – 18. februar – Zimske olimpijske igre u Grenobleu (Francuska)
• 11. februar – U New Yorku otvoren Madison Square Garden.
• 19. februar – U tadašnjoj SFRJ donosi se zakon o Opštenarodnoj odbrani i društvenoj samozaštiti (ONO i DSZ), čime se formira i Teritorijalna odbrana.
• februar – XVII sjednica CK SK BiH definira Muslimane (Bošnjake) kao poseban narod SFRJ.
• februar – Rehabilitovani kosovski Albanci osuđeni na Prizrenskom procesu 1956.

Mart

• 8. mart – "Martovski događaji" u Poljskoj – studenti demonstriraju u Varšavi zbog zabrane jednog Mickiewiczevog komada, policija ih rastura, ali okupljanja je tokom mjeseca bilo i u drugim gradovima.
• 12. mart – Mauricijus stekao nezavisnost od britanske vlasti
• 16. mart – Jedna američka jedinica u sklopu američkih trupa u Vijetnamu napala je južnovijetnamsko selo My Lai i pobila, prema vijetnamskim podacima, 507 stanovnika, među njima i 246 beba i djece (javnost u SAD saznala u novembru 1969).
• 16. mart – Robert F. Kennedy ulazi u trku za demokratsku nominaciju.
• 22. mart – Daniel Cohn-Bendit i još sedmorica okupirali administrativne kancelarije Univerziteta Nanterre – začetak majskih događaja.
• 27. mart – Poginuo Jurij Gagarin.

April

• 3. april – Iz protesta protiv političkih i društvenih odnosa u Zapadnoj Njemačkoj četiri radikalna člana APO-a (izvanparlamentarne opozicije), među kojima i Andreas Baader i Gudrun Ensslin zapalili su u Frankfurtu na Majni dvije robne kuće.
• 4. april – U Memphisu, u američkoj saveznoj državi Tennessee ubijen Martin Luther King, borac za građanska prava i mir.
• 5. april – U Čehoslovačkoj je program demokratizacije svih društvenih područja potaknuo tzv. "Praško proljeće".
• 6. april – Pjesma Eurovizije: pobijedila pjesma predstavnica Španije, jugoslavenski "Dubrovački trubaduri" ("Jedan dan") sedmi.
• 9 – 11. april – Konferencija progresivnih pokreta i organizacija mediteranskih zemalja (učestvuju i SKJ i SSRNJ).
• 11. april – Pokušaj ubistva Rudi Dutschke-a, studentskog vođe u Zapadnoj Njemačkoj – studenti će blokirati distribuciju tabloida Bild-Zeitung, kojeg su smatrali neprijateljskim.
• 17. april – Osnovana centralna banka Malte.
• 22. april – XIV sjednica Predsjedništva i Izvršnog komiteta CK SK Srbije – "pokrajina Kosovo i Metohija treba više da bude kategorija Federacije i da se jasnije izrazi kao sastavni dio federalizma".
• 23 – 30. april – Studenti zatvorili Univerzitet Columbia protestujući protiv Vijetnamskog rata.
• 29. april – Musical "Kosa" kreće na Broadwayu.
• proljeće – Predloženo da se naziv pokrajine skrati u Kosovo, koristi oznaka "Albanac" a ne "Šiptar", zvanični albanski jezik na Kosovu isti kao u Albaniji, tj. južni dijalekt.
• april – Mehmet Hoxha na sjednici SSRN Srbije: ako 370.000 Crnogoraca može imati republiku, može i 1,2 miliona Albanaca na Kosovu.

Maj

• 2. maj – Sastanak Tito-Čaušesku u Beogradu, reafirmisana vjera u nemiješanje u unutrašnje stvari drugih država (u vezi sovjetskih pritisaka na Čehoslovačku.
• 3. maj – Okupljanje studenata na pariskoj Sorbonnei, protestuju zbog zatvaranja Univerziteta Nanterre prethodnog dana.
• 6. maj – Maj 1968. u Francuskoj: Sukob policije i studenata u Parizu koji su protestovali zbog policijskog prisustva na Sorbonnei.
• 12 – 15. maj – Jugoslavenski ministar vanjskih poslova Marko Nikezić u Pragu podržava čehoslovačku politiku.
• 13. maj – Francuska: jednodnevni generalni štrajk, milion ljudi maršira Parizom; narednih dana se i radnici pridružuju protestima ("okupacije" fabrika).
• 19. maj – Izbori u Italiji: pobijedili demokršćani (+ 9 mandata), uspješni i komunisti (+ 27).
• 29. maj – Francuski predsjednik Charles de Gaulle nakratko pobjegao u Nemačku, gdje se uvjerio u podršku armije (detalji otkriveni 1982).
• 29 – 30. maj – XIV sjednica CK SK Srbije. Dobrica Ćosić na sjednici CK SK Srbije izjavio da se na Kosovu vrši teror nad Srbima i da kosovske vlasti ništa ne čine da bi to spriječile, kritikuje položaj Srbije u SFRJ. Historičar Jovan Marjanović kritikuje stvaranje "vještačkih nacija" aludirajući na proglašavanje Muslimana nacijom. CK se ogradio od ovih stavova, a ovaj događaj označio je početak Ćosićevog disidentstva. On i Marjanović su kasnije isključeni iz CK.
• 30. maj – Velike demonstracije u Parizu, De Gaulle raspustio parlament – raspisivanjem novih izbora okončana prijetnja revolucije u Francuskoj.
• 30. maj – U Njemačkoj doneseni Vanredni zakoni (Notstandgesetze), čime su okončana specijalna ovlašćenja Savezničkih sila iz 1949. (nemirni studenti se protivili njihovom donošenju).
• proljeće – Jaka proljećna suša u Jugoslaviji i okolnim zemljama – smanjeni prinosi u poljoprivredi.

Juni

• 2. juni – Uvečer nemiri između brigadista i studenata u blizini Studentskog grada u Beogradu, milicija interveniše.
• 3. juni – Studentske demonstracije 1968. u Jugoslaviji: Studenti krenuli u stari dio Beograda, milicija ih presreće kod nadvožnjaka i prebija; Rezolucija studentskih demonstracija: protiv socijalne nejednakosti, nezaposlenosti, birokratije i lošeg stanja na univerzitetu.
• 3. juni – Radikalna feministkinja Valerie Solanas upucala i ranila Andy Warhola.
• 4. juni – Studenti u grupicama dolaze do svojih fakulteta širom Beograda, počinje štrajk, središte je na Filozofskom fakultetu. Među općim zahtjevima su: nezadovoljstvo zbog nejednakosti, nezaposlenosti, ometanja demokracije i samoupravljanja, zahtjevaju se demokratizacija i slobode. Univerzitet preimenovan u "Crveni univerzitet Karl Marx". Stevo Žigon igra monolog iz drame "Dantonova smrt".
• 4. juni – Predsjedništvo konferencije Saveza studenata Jugoslavije podržava većinu zahtjeva studenata i osuđuje brutalnost milicije i pisanje štampe (studente podržavaju i Predsjedništvo i IK CK SK Srbije, ali zahtjevi "samo demokratskim putem").
• 5. juni – Atentat na Roberta Kennedyja, američkog senatora i kandidata na stranačkim izborima za predsjedničku trku (umro rano sljedećeg dana).
• 9. juni – Tito u TV obraćanju daje za pravo studentima, kraj protesta; Donesene "Smjernice" Predsjedništva i IK CK SKJ o najvažnijim zadacima SK u razvijanju sistema društveno-ekonomskih i političkih odnosa (bez efekta).
• 5 – 10. juni – U Italiji Evropsko prvenstvo u nogometu 1968.: 1. Italija, 2. Jugoslavija 3. Engleska. Finale Italija-Jugoslavija je igrano 8. 6. (1:1) i opet 10. 6. (2:0).
• 23 i 30. juni – Parlamentarni izbori u Francuskoj – degolistička Unija demokrata za Republiku odnijela ubjedljivu pobedu.
• juni – Šesti kongres jugoslavenskih sindikata u Beogradu.

Juli

• 17. juli – Revolucija 17. jula – irački ogranak partije Baas dolazi na vlast, Saddam Hussein postaje potpredsjednik Iraka.

August

• 8. august – Richard Nixon nominovan od republikanaca za predsjedničke izbore.
• 9 – 11. august – Tito u posjeti Pragu.
• 15. august – Rumunski lideri u posjeti Pragu.
• 20/21. august – Invazija Varšavskog pakta na Čehoslovačku: trupe Varšavskog pakta (osim Rumunije) ušle u Čehoslovačku (Jugoslavija osuđuje intervenciju, podignuta borbena gotovost).
• 24. august – Francuska detonirala svoju prvu hidrogensku bombu.
• 31. august – 1. septembar – Dva snažna potresa u istočnom Iranu, više hiljada mrtvih.

Septembar

• 12. septembar – Albanija zbog invazije na Čehoslovačku napušta Varšavski pakt (ne učestvuje aktivno još od 1962).
• 14. septembar – Objavljena "Zagrebačka Biblija", prvi hrvatski prijevod Biblije štampan u Hrvatskoj.
• 26. septembar – Takozvana Brežnjevljeva doktrina dopušta državama Varšavskog pakta tek ograničen suverenitet.
• 30. septembar – Boeing 747 predstavljen javnosti (prvi let sljedećeg februara).
• Osnovana Korni grupa, jedan od najznačajnijih pop rock sastava sa područja bivše Jugoslavije.

Oktobar

• 1. oktobar – Otvorena željeznička pruga Sarajevo – Ploče (dogodine elektrificirana).
• 11. oktobar – Lansiran Apollo 7, prvi s posadom.
• 12. oktobar – Ekvatorijalna Gvineja nezavisna od Španije.
• 12 – 27. oktobar – XIX Olimpijske igre u Meksiku. Prije svega zbog nadmorske visine na kojima su se odvijale (2240 metara), postignuta su čak 34 svjetska rekorda. Učinak Jugoslavije: tri zlatne medalje (Miroslav Cerar, Đurđica Bjedov i vaterpolisti), tri srebrne (Đurđica Bjedov, rvač Stevan Horvat i košarkaši) i dve bronzane (bokser Zvonimir Vujin i hrvač Branislav Simić).
• 20. oktobar – Jacqueline Kennedy, udovica ubijenog američkog predsjednika J. F. Kennedyja, udala se za grčkog multimilijardera i brodovlasnika Onazisa.
• 29. oktobar – Na dražbi u pariskom hotelu Drouot za 885 njemačkih maraka prodan je pramen kose Napoleona Bonapartea koji mu je 1815. na Elbi odrezao sluga.

Novembar

• 3. novembar – Razoran zemljotres pogodio Bar u Crnoj Gori.
• 5. novembar – U SAD je republikanski kandidat Richard Milhous Nixon pobjedio na predsjedničkim izborima. Na izborima za predstavnički dom i senat većinu su osvojili demokrati. Nixon je uspio približiti SAD Kini i SSSR-u te okončati vijetnamski rat.
• 6. novembar – Počeli mirovni pregovori SAD i Vijetnama u Parizu.
• 7. novembar – Jugoslavija druga na 18. šahovskoj olimpijadi u švicarskom Luganu (SSSR prvi).
• 12. novembar – Osnovan Fakultet političkih nauka u Beogradu.
• 22. novembar – Izdat The Beatles (album) (poznat i kao "Bijeli album").
• 25. novembar – Plovidbu završava znameniti britanski putnički brod "Queen Elizabeth" da bi 1970. bio otegljen u Hong Kong i poslužio kao ploveći univerzitet, ali ne zadugo, jer je već 9. januara 1972. izgorio.
• novembar – Šesti kongres SK Srbije, partija ima novo rukovodstvo – Marko Nikezić predsjednik (ranije savezni sekretar inostranih poslova), Latinka Perović sekretarica. Početak "liberalne" ere u SKSr. Naglašava se industrijski razvoj, modernizacija, tržište, nemiješanje u poslove drugih republika.
• 27. novembar – U Prištini održane demonstracije na kojima su studenti albanske nacionalnosti tražili da Kosovo postane republika u okviru SFRJ; demonstracije i u Uroševcu, Gnjilanu, Podujevu, kao i zapadnoj Makedoniji. Razbijaju se izlozi i prevrću automobili, poginuo jedan demonstrant, povrijeđeno 10 pripadnika snaga reda.
• 28. novembar – Tenkovi i jedinice JNA sprječavaju demonstracije za albanski Dan zastave.

Decembar

• 2. decembar – CK SKJ podržao PK SK Kosova i Metohije i CK SK Srbije, uključujući aktivnosti protiv incidenata u novembru.
• 22. decembar – Mao Tse-tung smatra da bi obrazovana urbana omladina u Kini trebala biti reedukovana na selu – početak pokreta "Gore u planine i dolje u sela".
• 24. decembar – Apollo 8 u orbiti oko Mjeseca: posada (Borman, Lovell, Anders) prvi su ljudi koji vide drugu stranu našeg satelita.
• 26. decembar – Amandmani VII-XIX na Ustav SFRJ – daljnje sužavanje saveznih ovlaštenja. Autonomne pokrajine ("Socijalističke Autonomne pokrajine") konstitutivni su elementi federacije i imaju svoj Vrhovni sud i ustavne zakone. Naziv "Kosovo i Metohija" skraćen u "Kosovo".

Januar

• 1. januar – Davor Šuker, hrvatski nogometaš
• 18. januar – Dragana Mirković, srbijanska folk-pjevačica
• 23. januar – Taina Murtomäki, finska biatlonka.
• 28. januar – Indira Bajramović, bosanskohercegovačka romska aktivistica

Februar

• 18. februar – Molly Ringwald, američka glumica
• 28. februar – Philip Reeve, engleski književnik

Mart

• 4. mart – Patsy Kensit, britanska glumica
• 7. mart – Krystyna Liberda, poljska biatlonka.
• 8. mart – Irina Merkušina, sovjetska i ukrajinska biatlonka.
• 9. mart – Jorge Larrionda, urugvajski nogometni sudija
• 10. mart – Alma Čardžić, bosanskohercegovačka pjevačica
• 6. mart – Moira Kelly, američka glumica
• 30. mart – Céline Dion, kanadska pjevačica

April

• 8. april – Patricia Arquette, američka glumica
• 18. april – Olga Romasko, ruska biatlonka
• 21. april – Stacey Wooley, američka biatlonka.
• 28. april – Jelena Bacevič, sovjetska i ruska biatlonka.
• 29. april – Kolinda Grabar-Kitarović, hrvatska političarka

Maj

• 7. maj – Traci Lords, američka porno-glumica
• 8. maj – Nevzet Nanić, komandir voda za specijalna dejstva "Gazije", brat komandira Izeta Nanića
• 9. maj – Nataša Pirc Musar, slovenska pravnica, novinarka i političarka, peta predsjednica Slovenije
• 22. maj – Helena Mikołajczyk, poljska biatlonka.
• 24. maj – Suada Dilberović, prva žrtva opsade Sarajeva
• 28. maj – Kylie Minogue, australska pjevačica i glumica

Juni

• 1. juni – Jason Donovan, australijski glumac i pjevač
• 2. juni – Anne Briand, francuska biatlonka
• 9. juni – Bilal Šuman, bosanskohercegovački rukometaš i trener
• 13. juni – Ivan Sokolov, nizozemski šahovski velemajstor bosanskohercegovačkog porijekla
• 26. juni – Paolo Maldini, italijanski nogometaš

Juli

• 7. juli – Luiza Noskova, sovjetska i ruska biatlonka
• 9. juli – Elin Kristiansen, norveška biatlonka
• 21. juli – Brandi Chastain
• 23. juli – Gary Payton, američki košarkaš

August

• 9. august – Gillian Anderson, američko-britanska glumica

Septembar

• 13. septembar
  • Medina Džanbegović, bosanskohercegovačka pjesnikinja
  • Emma Wiklund, švedska glumica i model
• 18. septembar – Toni Kukoč, hrvatski košarkaš
• 22. septembar – Inge Schneider, njemačka biatlonka,
• 25. septembar – Will Smith
• 28. septembar – Mika Häkkinen, finski vozač i dvostruki svjetski prvak u Formuli 1

Oktobar

• 8. oktobar – Emily Procter, američka glumica
• 30. oktobar – Emmanuelle Claret, francuska biatlonka

Novembar

• 14. novembar – Svjetlana Pečorska, sovjetska i ruska biatlonka

Decembar

• 19. decembar – Inger-Kristin Berg, kanadska biatlonka.

• 20. mart – Carl Theodor Dreyer, danski filmski režiser
• 1. april - Lev Davidovič Landau, sovjetsko - azerbejdžanski fizičar
• 4. april – Martin Luther King, američki teolog, borac za ljudska prava i dobitnik Nobelove nagrade za mir
• 28. juni – Otto Hahn, njemački hemičar i fizičar
• 19. august - George Gamow, sovjetski i američki polimat, teorijski fizičar i kosmolog
• 27. oktobar – Lise Meitner, austrijska fizičarka
• 28. novembar – Enid Blyton, britanska književnica
• 30. decembar – Trygve Lie, norveški političar

• Fizika
  • Luis Alvarez, SAD
• Hemija
  • Lars Onsager, SAD
• Fiziologija ili medicina
  • Robert W. Holley, SAD
  • H. Gobind Korana, SAD
  • Marshall Warren Nirenberg, SAD
• Književnost
  • Yasunari Kawabata, Japan
• Mir
  • René Cassin, Francuska