Шарль Адольф Вюрц

Charles Adolphe Würtz; 26 лістапада 1817, Страсбург - 12 мая 1884, Парыж) — французскі хімік, член Парыжскай акадэміі навук (1867) і яе прэзідэнт з 1881 г.

Шарль Адольф Вюрц
Charles Adolphe Würtz
Дата нараджэння	26 лістапада 1817(1817-11-26)[…]
Месца нараджэння	Страсбур, дэпартамент Ніжні Рэйн, Эльзас[d], Метраполія Францыі, Францыя
Дата смерці	12 мая 1884(1884-05-12)[…] (66 гадоў)
Месца смерці	Парыж, дэпартамент Сена, Францыя
Месца пахавання	Пер-Лашэз tomb of Oppermann[d]
Грамадзянства	Францыя[…]
Род дзейнасці	хімік, палітык, выкладчык універсітэта, урач
Навуковая сфера	хімія
Месца працы	Парыжскі факультэт медыцыны[d] факультэт медыцыны Страсбурскага ўніверсітэта[d] Нацыянальны агранамічны інстытут[d]
Альма-матар	Універсітэт Страсбурга Гісенскі ўніверсітэт Гімназія Яганеса Штурма[d] (1834)
Вядомыя вучні	Аляксандр Зайцаў[d]
Вядомы як	адзін з заснавальнікаў сінтэтычнага кірунку ў арганічнай хіміі
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Парыжскае філаматычнае таварыства[d] Французская акадэмія навук Пецярбургская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Пруская акадэмія навук Société Chimique de France[d] Парыжская медыцынская акадэмія[d] Баварская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Каралеўская акадэмія медыцыны Бельгіі[d] Турынская акадэмія навук[d]
Узнагароды	Фарадэеўская лекцыя[d] (1879) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (9 чэрвеня 1864) Jecker Prize[d] (1864) 72 names on the Eiffel Tower[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Працы Вюрца адносяцца галоўным чынам да арганічнай хіміі, якую ён узбагаціў адкрыццём новых злучэнняў і новых агульных метадаў сінтэзу. У 1849 г. Вюрц, дзейнічаючы едкім калі на метылавы і этылавы эфіры ізацыянавай і ізацыануравай кіслот, атрымаў метыламін і этыламін — найпростыя прадстаўнікі шэрагу тоўстых амінаў. У 1855 г. прапанаваў агульны спосаб (пазней названы імем Вюрца) сінтэзу насычаных вуглевадародаў дзеяннем металічнага натрыю на алкілгалагеніды. У 1856 годзе Вюрц сінтэзаваў этыленгліколь — першы з двухатамных спіртоў, або гліколь, у 1859 г. — этыленхлоргідрын і пры апрацоўцы яго едкім калі — вокіс этылену, які паслужыў Вюрцу зыходным прадуктам для сінтэзу амінаспіртоў, халіна (1867) і нейрына (1869). У 1867 г. Вюрц сплаўленнем бензолсульфакіслаты з едкай шчолаччу атрымаў фенол (карболавую кіслату). У 1872 годзе апісаў альдольную кандэнсацыю. Вюрц быў перакананым прыхільнікам перадавых напрамкаў хіміі свайго часу — атамна-малекулярнага вучэння і тэорыі хімічнай будовы А. М. Бутлерава, распаўсюджванню якіх садзейнічаў. Усе навучальныя дапаможнікі і манаграфіі Вюрца атрымалі ў свой час шырокае распаўсюджванне.