Оскар Уайльд

Оскар Уайльд
Оскар Уайльд
	англ.: Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	англ.: Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde
Псеўданімы	С.3.3. і Sebastian Melmoth
Дата нараджэння	16 кастрычніка 1854[…]
Месца нараджэння	Дублін, графства Дублін[d], Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі;
Дата смерці	30 лістапада 1900[…] (46 гадоў)
Месца смерці	Парыж, дэпартамент Сена, Францыя;
Пахаванне	Oscar Wilde's tomb[d];
Грамадзянства	Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі; Ірландыя;
Бацька	Уільям Уальд[d]
Маці	Джэйн Уальд[d]
Жонка	Constance Lloyd[d]
Дзеці	Vyvyan Holland[d] і Cyril Holland[d]
Альма-матар	Магдален-каледж[d]; Трыніці-каледж[d];
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, драматург, навэліст, журналіст, дзіцячы пісьменнік, раманіст, пісьменнік, аўтар, празаік, публіцыст, эсэіст, байкапісец
Гады творчасці	1878 — 1900
Кірунак	Ірацыяналізм[d] і дэкадэнцтва[d]
Жанр	камедыя, гатычная літаратура[d], паэзія, драма, трагедыя, казка, narrative poetry[d], раман, апавяданне і эсэ
Мова твораў	французская і англійская
Прэміі	Newdigate Prize[d] (1878)
Подпіс
cmgww.com/histori… (англ.)
	Творы ў Вікікрыніцах
	Медыяфайлы на Вікісховішчы
	Цытаты ў Вікіцытатніку

Біяграфічныя звесткі

Нарадзіўся 16 кастрычніка 1854 года ў Дубліне, сталіцы Ірландыі. Бацькам яго быў афтальмолаг і аталарынголаг сэр Уільям Роберт Уайльд, які займаўся таксама археалогіяй і ірландскім фальклорам. Маці — Джэйн Франчэска Уайлд (у дзявоцтве Элджы), вядомая ірландская свецкая дама.

У 1864—1871 гадах навучаўся ў Каралеўскай школе Портэра (горад Эніскілен каля Дубліна). У 1874 годзе выйграў стыпендыю на навучанне ў Оксфардскім каледжы Магдаліны на класічным аддзяленні. Скончыў Оксфардскі ўніверсітэт у 1879 годзе.

Па заканчэнні ўніверсітэта перасяліўся ў Лондан, дзе хутка ўцягнуўся ў свецкае жыццё. Лонданскі дэндзі быў пазней асуджаны за «непрыстойныя паводзіны» (гомасексуальнасць) і пасля двух гадоў турмы і выпраўленчых работ з’ехаў у Францыю, дзе жыў у галечы пад змененым імем і прозвішчам.

Творчасць

Дэбютаваў у 1876 годзе. У зборніку «Вершы» (1881) блізкі да французскіх імпрэсіяністаў, імкнуўся да сінтэзу паэзіі, музыкі і жывапісу. Аднавіў жанр літаратурна-філасофскай казкі (зборнікі «Шчаслівы прынц», 1888; «Гранатавы домік», 1891), паставіўшы ў цэнтр праблемы стасункаў мастацтва і рэчаіснасці, ролі фантазіі, пакут і міласэрнасці. Аўтар паэмы «Равена» (1878), трагедый «Герцагіня Падуанская» (1883), «Саламея» (1893; на яе аснове напісана аднайменная опера Р. Штрауса, 1905). У камедыях «Веер лэдзі Уіндэрмір» (паст. 1892), «Ідэальны муж», «Як важна быць сур’ёзным» (абедзве паст,, 1895) праявіў сябе як майстар парадокса, знаўца псіхалогіі і свецкага жыцця. У кнізе эсэ «Задумы» (1891) выклаў канцэпцыю эстэтызму, дэкларуючы прымат мастацтва над рэчаіснасцю і непадуладнасць яго законам абмежаванай маралі. Мастацкай ілюстрацыяй тэорыі О. Уайльда і вяршыняй яго творчасці стаў сацыяльна-філасофскі раман «Партрэт Дарыяна Грэя» (1891), у якім сцвярджаў абсалютную перавагу мастацтва над жыццём і адначасова абвяргаў ідэю незалежнасці прыгажосці ад маралі. Стылістыка рамана адзначана спалучэннем рыс рэалізму, імпрэсіянізму, неарамантызму. Позняя творчасць Оскара Уайльда нясе адбітак перажытай ім асабістай трагедыі — турэмнага зняволення («Балада Рэдынгскай турмы», 1898, і інш.).

На беларускую мову паасобныя творы О. Уайльда пераклаў М. Дуброўскі.