Металалом

Найчасцей да металалому адносяць адмыслова сканцэнтраваныя ў адведзеных месцах металічныя адкіды для далейшай іх перапрацоўкі або ўтылізацыі.

Металалом дзеляць у асноўным паводле віду металу, які пераважна ў працэнтах змешчаны ў металаломе, або мае пераважнае эканамічнае значэнне пры перапрацоўцы металалому.

Лом і адкіды каляровых металаў і сплаваў падраздзяляюць:

• па назвах металаў;
• па фізічных прыкметах — на класы;
• па хімічным складзе — на групы і маркі сплаваў;
• па паказчыках якасці — на гатункі.

Другасныя чорныя металы падраздзяляюцца:

• па змяшчэнні вугляроду — на два класы;
• па наяўнасці легіравальных элементаў — на дзве катэгорыі;
• па паказчыках якасці — на 28 відаў;
• па змяшчэнні легіравальных элементаў — на 67 груп.

У гаспадарчай дзейнасці, прамысловасці і гандлі шырока выкарыстоўваюцца літарныя абазначэння відаў і груп металалому, якія ўведзеныя ў ДАСТ СССР:

• Чорны лом (лом чорных металаў)
  • Жалезны лом: стружка, акаліна, адходы ліцця, якія адпрацавалі тэрмін службы вырабы.
  • Чыгунны лом: стружка, адкіды ліцця і інш.
  • Нержавеючы лом: адкіды металаапрацоўкі, б/в вырабы.
• Каляровы лом (лом каляровых металаў)
  • Медны лом: адкіды металаапрацоўкі і іншыя адкіды.
  • Лом медных сплаваў: адкіды з медных сплаваў (латунь, бронза, тампак).
  • Алюмініевы лом: разнастайны лом алюмінію і яго сплаваў.
  • Магніевы лом: самалётны металалом.
  • Тытанавы лом: самалётны і карабельны лом тытанавых сплаваў.
  • Свінцовы лом: акумулятарны і кабельны.
  • Рэдкаметальны лом: лом складаных сплаваў і адкіды высокатэхналагічных вытворчасцей.
  • Паўправадніковы лом: адкіды вытворчасці электроннай прамысловасці.
• Каштоўны лом (лом каштоўных металаў)
  • Залаты лом: ювелірныя вырабы са сплаваў золата, якія адслужылі свой тэрмін, хімапаратура, каталізатары.
  • Сярэбраны лом: ювелірныя вырабы, якія адслужылі свой тэрмін, сярэбрана-цынкавыя акумулятары, каталізатары і інш.
  • Лом плацінавых металаў: ювелірныя вырабы, якія адслужылі свой тэрмін, хімічная апаратура, тыглі, каталізатары, электранагравальнікі і інш.

Катэгорыі металалому

Для працы з ломам і металічнымі адходамі пляцоўка складавання павінна быць не менш за 200 м², а зямельны ўчастак або яго доля з пад’язнымі шляхамі для аўтатранспарту і/або пад’язной чыгуначнай каляёй-тупіком на праве ўласнасці або арэнды прадугледжваецца наступных памераў:

Для захоўвання сыпкіх матэрыялаў (стальной стружкі) на тэрыторыі робяць цвёрдае воданепранікальнае пакрыццё з асфальту або бетону.

Перапрацоўка металалому мае вялікае эканамічнае і экалагічнае значэнне. Бо пры ўліку сучаснага індустрыяльнага развіцця свету і аб’ёмаў металу, уцягнутага ў сферу прамысловага выкарыстання, становіцца ясна, што аб’ём металу каласальны, то і аб’ёмы ўтылю металалому, якія стала паступаюць вельмі вялікія. Зыходзячы з гэтага ў многіх краінах ужо з пачатку XX ст. ёсць магутнасці па перапрацоўцы адкідаў металу.

Асноўныя стымулы і выгады перапрацоўкі металалому ўсіх тыпаў:

• скарачэнне нагрузкі на радовішчы металаў (да цяперашняга часу моцна знясіленыя);
• паляпшэнне экалагічнай абстаноўкі;
• скарачэнне аб’ёмаў паліва для атрымання найважнейшых металаў;
• памяншэнне рассейвання і распылення металаў у глабальным маштабе.

•  
  Куча металалому
•  
  Пагрузка металалому чыгуначным кранам. ГДР, 1967 год.
•  
  Пагрузка металалому на адным з прадпрыемстваў ГДР, 1979 год.
•  
  Пагрузка металалому ў Феадасійскім порце.
•  
  Калона трактароў, зробленых з металалому, сабранага камсамольцамі.

У галіне перапрацоўкі металалому вялікі патэнцыял аварый, у якіх небяспечны матэрыял, які можа быць у металаломе, можа прывесці да смерці, траўм або шкоды навакольнаму асяроддзю. Класічны прыклад — радыеактыўнасць металалому. Тыповыя прыклады — аварыя ў Гаяніі і радыелагічная аварыя ў Маяпуры. Таксама праблемай могуць стаць таксічныя матэрыялы, такія як азбест, і таксічныя металы (берылій, кадмій, свінец, ртуць), яны могуць быць небяспечнымі для персаналу, а таксама забруджваць матэрыялы, прызначаныя для металургічных заводаў.

Многія спецыялізаваныя інструменты, якія выкарыстоўваюцца на звалках, таксама могуць быць небяспечнымі, напрыклад, нажніцы-кракадзілы, якія разразаюць метал з дапамогай гідраўлічнай сілы, драбілкі металалому і іншыя.

Вядучыя сусветныя экспарцёры адкідаў і лому чорных металаў у 2022 годзе.