Іржы Марван: Чэскі мовазнаўца

Навучаўся ў расейскамоўнай гімназіі, пасьля яе паступіў на філязофскі факультэт Карлавага ўнівэрсытэту ў Празе, дзе вывучаў чэскую і ўкраінскую мовы, а таксама спэцыялізаваўся ў балтыстыцы. Адначасна пад уплывам Богуслава Гаўранка заняўся вывучэньнем багемістыкі. Пасьля ўнівэрсытэту тры гады працаваў у Старачэскім аддзяленьні Інстытуту чэскай мовы (1960—1963). У 1965 року атрымаў званьне доктара філязофіі. У 1967—1968 пад кіраўніцтвам прафэсара Паўла Троста быў інтэрнам-асьпірантам філязофскага факультэту Карлавага ўнівэрсытэту па балтыстыцы.

Яшчэ да пэрыяду нармалізацыі распачаў міжнародную дзейнасьць. У 1963—1965 роках працаваў замежным лектарам па багемістыцы Упсальскага ўнівэрсытэту, у 1965—1967 швэдзкім лектарам (багемістыка, славістыка і балтыстыка) ў Упсальскім і Стакгольмскім унівэрсытэтах.

У 1968 зьехаў з Чэхаславаччыны. У 1968—1969 быў запрошаным прафэсарам славістыкі і балтыстыкі Дзяржаўнага ўнівэрсытэту Портлэнду. У 1969—1972 роках — памочнік прафэсара расеістыкі Каліфарнійскага ўнівэрсытэту ў Дэвісе. У 1973—1992 працаваў прафэсарам расеістыкі і славістыкі Монаскага ўнівэрсытэту ў Мэльбурне (Аўстралія). У 1975—1976 быў запрошаным прафэсарам славістыкі Каліфарнійскага ўнівэрсытэту ў Санта-Барбары. У Монаскім унівэрсытэце кіраваў катэдрай расейскай мовы, а ў 1982 заснаваў катэдру славістыкі і стаў першым прафэсарам славістыкі ў паўднёвай паўкулі і дзейным сябрам Аўстралійскай акадэміі гуманітарных навук.

Вярнуўся з эміграцыі ў 1990-я рокі. У 1993—1998 працаваў дарадцам у Міністэрстве замежных справаў Чэскай рэспублікі, у 1994—1997 служыў амбасадарам Чэхіі ў Грэцыі. Ад 1999 року да сьмерці займаўся навукова-пэдагагічнай працай ва ўнівэрсытэце імя Я. Э. Пуркіне ў Усьці-над-Лабам, у 2000—2001 — у Заходнечэскім унівэрсытэце у Пльзені; з 2001 року яшчэ й на філялягічным факультэце Карлавага ўнівэрсытэту. У 2001 атрымаў званьне доктара філязофіі ва ўнівэрсытэце Палацкага ў Оламаўцы.

Аўтар тэарэтычных працаў галоўным чынам па славістыцы і балтыстыцы ў шырэйшым эўрапейскім кантэксьце. Папулярызаваў багемістыку, паляністыку, украіністыку, балтыстыку й іншыя філялягічныя дысцыпліны. Цікавіўся беларускай мовай і культурай, падрыхтаваў зборнік артыкулаў чэскіх і беларускіх аўтараў «Чэскае ўсьведамленьне Беларусі».

За сваю навуковую дзейнасьць у 1991 року ўганараваны Залатым крыжам Польскай рэспублікі за заслугі ў разьвіцьці польскай мовы, а ў 1997 — ордэнам вялікага князя Гедыміна за ўнёсак у летувіскую мову.

• Algirdas Sabaliauskas Lietuvių kalbos tyrinėjimo istorija: 1980—2010 m., Vilnius: LKI, 2012, p. 564—565
• Lietuvių kalbos enciklopedija, Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1999. Bonifacas Stundžia, Kalba turi sužmoginti pasaulį In: Gimtoji kalba. 1991, 1-2, p. 27-29.