Тихомиров Александр Андреевич

Тихомиров Александр Андреевич
	Тихомиров Александр Андреевич
	рус. Александр Андреевич Тихомиров
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы; СССР
Тыуған ваҡыттағы исеме	рус. Александр Андреевич Тихомиров
Тыуған көнө	19 сентябрь (1 октябрь) 1850
Тыуған урыны	Ельнинский уезд[d], Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	23 октябрь 1931 (81 йәш)
Вафат булған урыны	Сергиев Посад, Мәскәү өлкәһе, РСФСР, СССР
Һөнәр төрө	зоолог, университет уҡытыусыһы
Эшмәкәрлек төрө	зоология һәм шелководство[d]
Эш урыны	Мәскәү император университеты[d]
Биләгән вазифаһы	ректор Московского университета[d] һәм ректор[d]
Уҡыу йорто	Санкт-Петербург дәүләт университеты; Мәскәү университетының физика-математика факультеты; Императорский Санкт-Петербургский университет[d]
Ғилми дәрәжә	тәбиғәт фәндәре докторы[d]
Ғилми етәксе	Анатолий Петрович Богданов[d]
Аспиранттар	Борис Михайлович Житков[d]
Гражданский чин	йәшерен кәңәшсе[d]

Мәскәү университеты ҡарамағындағы боронғо Рәсәй тарихы һәм йәмғиәтенең тулы хоҡуҡлы ағзаһы.

Биографияһы

Александр Андреевич Тихомиров 1850 йылдың 1 октябрендә (19 сентябрь) Смоленск губернаһы Ельнинский өйәҙе Корыстино ауылында дворян ғаиләһендә тыуған. Уның атаһы отставкалағы колледж асессоры (дәрәжә) була.

1868 йылда Смоленск гимназияһын алтын миҙал менән тамамлай һәм Мәскәү университетының юридик факультетына уҡырға инә. Бер йылдан Санкт-Петербург университетының юридик факультетына күсә, уны 1872 йылда кандидат дәрәжәһендә тамамлай. Биологияны үҙенең «фәнни донъяға ҡарашы» нигеҙе итеп ҡуйырға ҡарар иткәс, шул уҡ 1872 йылда Санкт-Петербург университетының физика-математика факультетында тәбиғәт фәндәре кафедраһында уҡый башлай, ләкин тиҙҙән Мәскәү университетының физика-математика факультетына күсә, уны 1876 йылдың майында тамамлай. Профессор А. П. Богдановтың уҡыусыһы була, уның тәҡдиме буйынса Мәскәү университеты студент сағынан уҡ тәбиғәтте яратыусылар йәмғиәте тарафынан Лейпциг университетына командировкаға ебәрелә. Унда йәйге семестр буйынса сағыштырма анатомия һәм зоология буйынса лекциялар тыңлай. Р. Лейкарт лабораторияһында шөғөлләнә. Һуңынан Тихомиров А. П. Богданов менән Виллафранкта диңгеҙ фаунаһының төп вәкилдәре менән таныша.

1876 йылдың йәйендә Рәсәй хайуандарҙы һәм үҫемлектәрҙе климатлаштырыу йәмғиәте тарафынан Көнбайыш Европа зоология баҡсалары төҙөлөшөн өйрәнеү өсөн Көнбайыш Европаға ебәрелә. Рәсәйгә ҡайтҡас, А. П. Богдановҡа уҡыусылар менән практик дәрестәрҙә ярҙам итә; 1877 йылдың декабренән (1884 йылдың июненә тиклем) Мәскәү университеты ҡарамағындағы Зоология музейы коллекцияларының штаттан тыш ярҙамсыһы һәм кураторы була.

1879—1880 йылдарҙа Мәскәү гувернанс йәмғиәтендә зоология курсын уҡый, 1880-1881 йылдарҙа Лицейҙа Цесарович Николай иҫтәлегенә тәбиғәт тарихын уҡыта. 1881 йылда Ауыл һәм урман хужалығы академияһында сағыштырмаса анатомия курсын уҡый.

Санкт-Петербург университетында «История развития тутового шелкопрядка Bomdyx mori L. в яйце» (Мәскәү, 1882) темаһына диссертация яҡлай. 1883 йылдың майында магистр дәрәжәһенә раҫлана. 1884 йылдың июнендә сит илгә ике йыллыҡ командировкаға сыға һәм Рәсәйгә ҡайтҡас, 1886 йылдың октябрендә Мәскәү университетының зоология кафедраһының хосуси-доцент вазифаһын ала; умыртҡалылар зоологияһы һәм эмбриология курстарын уҡый. 1887 йылдың апрель аҙағында Санкт-Петербург университетында «Гидроидтар үҫеше тарихы» буйынса диссертация яҡлағандан һуң зоология докторы дәрәжәһен ала.

1888 йылдың февраленән — штаттан тыш, 1888 йылдың декабренән — Мәскәү университетының штаттағы экстраординар профессоры, 1896 йылдың февраленән 1903 йылдың октябренә тиклем — зоология кафедраһының ординар профессоры; «Умыртҡалыларҙың эмбриологияһы», «Дөйөм гистология» курстары уҡый.

1891—1898 йылдарҙа Мәскәү университетының физика-математика факультеты советы секретары була. 1896—904 йылдарҙа Мәскәү университетының зоология музейы директоры.
А. А. Тихомиров — урыҫ ебәкселек эшенә нигеҙ һалыусы. 1887 йылда ебәкселек эшен ойоштороу өсөн Кавказға командировкаға ебәрелә, 1890-1905 йылдарҙа Мәскәү ауыл хужалығы йәмғиәтенең ебәкселек эше буйынса комитетын етәкләй.
Дәүләт милке министрлығы ҡушыуы буйынса Тихомиров Рәсәйҙә беренсе ебәкселек буйынса ҡулланма төҙөй. 1888 йылда фундаменталь биологик асыш яһай: ебәк ҡорто йомортҡаларында яһалма партеногенез күренешен — йомортҡа күҙәнәген аталандырмайынса үҫеште тасуирлай.

Бынан тыш, Тихомиров зоология, антропология һәм дөйөм биология буйынса хеҙмәттәре бар. Ул унда Лев Толстой, П. А. Кропоткин, шулай уҡ генетиктар Т. Х. Морган һәм Уильям Бэтсон , физиолог Флюранс кеүек дарвинизмға һәм атеизмға ҡаршы сығыш яһай.

1899-1904 йылдарҙа Мәскәү университеты ректоры.
Ректор булып эшләгәндә А. А. Тихомиров Мәскәү университетының беренсе студент ятағы төҙөлөшөн тамамлай. 1899 йылдың 19 сентябрендә 141 фатирға иҫәпләнгән ятаҡ тантаналы шарттарҙа асыла. Тихомиров университетта капиталь төҙөлөштө дауам итә; уның ҡарамағында 1901 йылдың 1 сентябрендә Моховая урамындағы китапхана бинаһы сафҡа индерелә; 1902 йылдың 1 сентябрендә Зоология музейының яңы бинаһын асыу мөһим ваҡиға була.
1900 йылда физика-математика факультетының тарих-филология һәм метеорология факультетында грузин теле һәм әҙәбиәте бүлектәре асыла; Сағыштырма анатомия институты һәм музейы булдырылған (1901),Рәсәйҙә Е. Жуковский етәкселегендә беренсе аэродинамик торба төҙөлә (1902), Физик институт асыла, уның составына В. Ф. Лушниндың термохимик лабораторияһы инә (1903). Студенттар хәрәкәте үҫеү сәбәпле, 1904 йылдың майында Мәскәү университетының 150 йыллығын байрам итеүҙән баш тартыу тураһында бойороҡҡа ҡул ҡуйырға мәжбүр була..

1904 йылдың 1 авгусында Халыҡ мәғарифы министрлығы департаменты директоры итеп тәғәйенләнә.
1911-1917 йылдарҙа — Мәскәү уҡыу округы вәкиле.
Тихомиров Александр Алексеевич һуңғы 14 йылын Сергиев Посадта йәшәй, Унда 1917 йылда, революциянан һуң, эшен юғалтып күсеп килә (ҡайһы бер сығанаҡтар буйынса 1920—1921 йылдарҙа Һарытау университеты профессоры була.).

Хеҙмәттәре

Хеҙмәттәе

Труды на русском языке

Заметка о короедах из родов Scolytus и Phloeophthorus [Текст] / [соч.] А. А. Тихомирова. — Москва: тип. М. Н. Лаврова и К°, 1877. — 3 с., 1 л. ил. — (Работы, произведенные в лаборатории при Зоологическом музее Московского университета).
О составе фауны в зоологических садах [Текст] / [соч.] А. А. Тихомирова. — Москва: Тип. Т. Рис, 1878. — [2], 64 с.— (Известия Общества любителей естествознания, антропологии и этнографии, состоящего при Московском университете; т. 25, вып. 4).
О мамонте и других ископаемых животных / [Соч.] А. А. Тихомирова. — Москва: тип. и лит. С. П. Архипова и К°, 1879. — 4 с.
О черепе каменного века из раскопок гр. А. С. Уварова. — М.: тип. М. Н. Лаврова и К°, 1879. — 6 с.
Ядовитые змеи и другие ядовитые животные. — М.: тип. и лит. С. П. Архипова и К°, 1879. — 5 с.
О вредных насекомых наших полей. — М.: типо-лит. С. П. Архипова и К°, 1880. — 35 с.
«История развития тутового шелкопряда в яйце» («Известия Общества», т. XXXII, вып. 4. «Труды Лабораторного Зоологического Музея», т. I, вып. 4);
К вопросу о гермафродитизме у птиц / [Соч.] А. А. Тихомирова, по материалам, доставленным А. С. Баташевым. - Москва: «Русская» типо-лит., 1887. — 30 с., 3 л. ил.; 32. — (Известия Общества любителей естествознания, антропологии и этнографии. Труды Лаборатории при Зоологическом музее Московского университета; Т. 3, вып. [4]; Т. 52, вып. 4).
К истории развития гидроидов — М.: Тип. М. Г. Волчанинова, бывшая М. Н. Лаврова и К.,1887. — II, 15, 69 с., [2] л. ил.— (Известия Императорского Общества любителей естествознания, антропологии и этнографии; Т.50, вып.2, прил. 1). — (Протоколы заседаний Зоологического отделения Общества; Т.1, вып.2, прил. 1).
Основы практического шелководства: Сост. по поручению г. министра гос. имуществ А. Тихомиров, проф. Моск. ун-та, дир. Ком. шелководства. — Москва: Унив. тип., 1891. — [2], IV, III—VI, 332, [2] с., 2 л. ил., табл.: ил.
Естественная история пчелы: Лекции, чит. А. А. Тихомировым. — Москва: типо-лит. т-ва И. Н. Кушнерев и К°, ценз. 1894. — 29 с.: ил.
Атлас по шелководству / Сост. А. Тихомиров, проф. Моск. ун-та; М-во зем. и гос. имуществ. Деп. зем. — Москва: Унив. тип., 1896. — [4], 76 с., 46 л. ил.
Дикая лошадь Монголии: (Equus Przewalskii). — М.: Университетская типография, 1898. — 21 с.
Естествоведение в средней школе. — М.: Университетская типография, 1899. — 11 с.
Пятидесятилетие Мариинского женского училища дамского Попечительства о бедных в Москве (1851—1901): (С прил. ст. М. Любавского и Старого Преподавателя Училища) / Сост. инспектор классов проф. А. Тихомиров. — Москва: типо-лит. Ж. Шейбель и Ф. Воост, 1901. — 70 с., 10 л. ил.
Речи, произнесенные при открытии торжественных соединенных заседаний Совета Императорского Московского университета и Общества любителей российской словесности, посвященных памяти Н. В. Гоголя (21 февр. 1902 г.) и В. А. Жуковского (23 апр. 1902 г.). — М.: Университетская типография, 1902. — 15 с.
Что дали зоологии последние тридцать лет? — М.: Университетская типография, 1903. — 45 с.
Ум и воля животных: Лекции, чит. для рабочих в Ист. музее 20, 27 апр. и 4 мая 1903 г. — М.: Университетская типография, 1903. — 67 с.
Дикие люди: Лекции, чит. для рабочих в Ист. музее 18, 25 янв. и 18 апр. 1904 г. — М.: Комис. по устройству общеобразоват. чтения для фаб.-зав. рабочих г. Москвы, 1904. — 82 с.
Наше университетское дело. — М.: Университетская типография, 1906. — 10 с.;
Положение человека в природе: Чит. для рабочих в Ист. музее 19 февр. 1906 г. — М.: Комис. по устройству чтений для моск. фаб.-зав. рабочих, 1906 (Университетская типография). — 51 с.
К реформе наших университетов. — СПб.: тип. Воейкова, 1906. — 32 с.
Происхождение живых существ. — М.: Комис. по устройству общеобразовательных чтений для фаб.-зав. рабочих г. Москвы, 1906 (Унив. тип.). — 81 с.
Вина науки: (Спинозизм и дарвинизм). — М.: тип. Штаба Моск. воен. окр., 1907. — 46 с.
Живой мир и место в нём человека — [Москва, 1907]. — 10 с.: портр.
Объяснительная записка к проекту нового устава университетов. — СПб., 1907. — 13 с.
Основные положения проекта устава императорских российских университетов. — СПб.: тип. Э. Л. Пороховщиковой, [1907]. — 12 с.
Судьба дарвинизма: I. Что дали зоологии последние тридцать лет?: II. Животные и человек. — 2-е изд. — СПб.: Книгопеч. Шмидт, 1907. — 82 с.
В области биологии: К чему ведет безверие в науке и философии. — М.: тип. В. А. Жданович, 1909. — 47 с.
Самообман в науке и искусстве: (Ч. Дарвин и гр. Л. Толстой). — СПб.: тип. «Улей», 1910. — 27 с.
Основной вопрос эволюционизма в биологии. — СПб.: Сенат. тип., 1911. — 75 с.
Допустимо ли предположение о животном происхождении человека?: Из лекций, чит. в Моск. археол. ин-те. — М.: т-во скоропеч. А. А. Левенсон, 1912. — 71 с.
Научно ли антихристианское воззрение на природу человека? — М.: тип. В. М. Саблина, 1912. — 18 с.
Создание жизни на земле. — М.: Комис. по организации общеобразоват. чтений для фаб.-зав. рабочих г. Москвы, 1913. — [2], 45 с.
Ложь, как неизбежное следствие антихристианства. — Сергиев Посад: Тип. Св.-Тр. Сергиевой Лавры, 1913. — 12 с.
Воспоминания ученого: История одного открытия. — М.: «Московская» типо-лит. книгоиздат. и журн. «Воин и пахарь», 1914. — 14 с.
Ложь, как неизбежное следствие антихристианства. — 2-е изд. — М.: «Московская» типо-лит., 1914. — 13 с.
Основы практического шелководства. — 3-е изд., (доп.). — М.: Ком. шелководства М. О. С. Х., 1914. — XVIII, 470 с.
Настоящая война и взгляд на природу человека. — М.: Комис. по организации общеобразоват. чтений для фаб.-зав. рабочих г. Москвы, 1915. — 54 с.
Святой долг науки. — Сергиев Посад: тип. Св.-Тр. Сергиевой лавры, 1915. — 38 с. 2019 йыл 24 апрель архивланған.
Учебная выкормка шелковичного червя / А. и О. Тихомировы. — Москва: Ком. шелководства М. О. С. Х. [Моск. о-ва сел. хоз-ва], 1916. — 44 с.: ил.
Лекции по зоологии профессора Тихомирова: [Вып. — Санкт-Петербург]: О-во распространения полез. кн., 1895.
Лекции по зоологии профессора Тихомирова: [Вып. — Санкт-Петербург]: О-во распространения полез. кн., 1895. Amphibia. Голые гады. [1895]. — 72 с.
Лекции по зоологии профессора Тихомирова: [Вып. — Санкт-Петербург] :О-во распространения полез. кн., 1895. Reptilia. Чешуйчатые гады. — [1895]. — 72 с.
Лекции по зоологии профессора Тихомирова: [Вып. — Санкт-Петербург]: О-во распространения полез. кн., 1895. Aves. Птицы. — [1895]. — 148 с.
Лекции по зоологии профессора Тихомирова: [Вып. — Санкт-Петербург]: О-во распространения полез. кн., 1895. Mammalia. Млекопитающие. — [1895]. — 128 с.
Курс лекций по зоологии позвоночных животных. — М.; Пг.: Гос. изд-во, 1923. — 528 с. (Нормальные руководства для высшей школы).

Труды на других языках

«Chemische Studien uber die Entwicklung der Insecteneier» («Zeitschrift für Physikalische Chemie (инг.)баш.», т. IX, 5, 1885);
«Zur Entwicklung des Schadels bei den Teleostiern» («Zoologischer Anzeiger (инг.)баш.», 1885).
«Sullo sviluppo delle uova del Bombice del Celso sulla influenza dell’eccitazione mecanica chimica» («Bolletino mensile di Bachicoltura», 1883 — 86).
«Nochmals uber Parthenogemenesis bei Bombyx mori» («Zoologischer Anzeiger (инг.)баш.», 1888, № 282.

Переводы

Болле Иоганн. Краткое руководство к правильному воспитанию шелковичного червя / Сост. Иоганном Болле, дир. И. К. Опыт. ст. шелководства и виноделия в Герце; С разрешения авт. пер. со 2-го доп. изд. [с предисл.] д. ч. Ком. шелководства Имп. Моск. о-ва сел. хоз-ва, магистр зоологии, А. А. Тихомиров. — Москва: тип. А. А. Карцева, 1885. — [2], 28 с.: ил.;
Линстов Отто. [Круглые черви и сосальщики / Обраб. д-р Линстов в Гамельне, пер. А. А. Тихомирова]. — Москва: тип. М. Г. Волчанинова, 1886. — [4], 40 с. — (Известия Общества любителей естествознания, антропологии и этнографии. Путешествие в Туркестан члена-основателя Общества А. П. Федченко, совершенное от Общества любителей естествознания по поручению туркестанского генерал-губернатора К. П. фон-Кауфмана, Зоогеографические исследования; Т. 2; Ч. 5 Тетр. 2]; Т. 34, вып. 2.

Иҫкәрмәләр

Әҙәбиәт

Шимкевич В. М. Тихомиров Александр Андреевич // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
Волков В. А., Куликова М. В. Московские профессора XVIII — начала XX веков. Естественные и технические науки. — М.: Янус-К; Московские учебники и картолитография, 2003. — С. 233—234. — 2000 экз. — ISBN 5—8037—0164—5.
Гутнов Д. А. Тихомиров Александр Андреевич // А. Ю. Андреев, Д. А. Цыганков Императорский Московский университет: 1755—1917 : энциклопедический словарь. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2010. — С. 716—717. — ISBN 978-5-8243-1429-8.

Һылтанмалар

Тихомиров Александр Андреевич сайтта «Хронос»
Тихомиров Александр Андреевич 2007 йыл 4 март архивланған. интернет-журналын, «Ломоносов»
Летопись Московского университета / Тихомиров Александр Андреевич (Тикшерелеү көнө: 2 ноябрь 2021)

This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Тихомиров Александр Андреевич, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.