Һаҙлыҡ: ландшафт

Һаҙлыҡ өсөн тупраҡтың өҫкө ҡатламында органик матдәләрҙең тулыһынса тарҡалмай, артабан торфҡа әүерелеүе хас. Һаҙлыҡтарҙа торф ҡатламдары 30 см-ҙан кәм түгел, әгәр аҙыраҡ булһа, был һаҙлыҡлы ерҙәр . Һаҙлыҡ гидросфераның ҡушма өлөшө булып тора. Ерҙә беренсе һаҙлыҡтар 350-400 миллион йыл элек силур һәм девон осоро арауығында барлыҡҡа килә .

Һаҙлыҡ
Ҡайҙа өйрәнелә	bog ecology[d]
Һаҙлыҡ Викимилектә

Планеталағы иң ҙур һаҙлыҡтар - Амазонканың һыу баҫа торған туғайҙарында .

Һаҙлыҡтар, торфяниктар кеүек, гидрологик яҡтан күл тип иҫәпләнә, ә файҙаланыу ҡарашынан — ҡоро ер. Рәсәйҙә һаҙлыҡтарҙы өйрәнеү торф сығарыу һәм торфяниктар урынын ауыл хужалығы өсөн файҙаланыу XVIII—XIX быуатта башлана.

1 Европа һаҙ ташбаҡаһы (Emys orbicularis).

2 Әрмәнде, тәлмәрйен.

3 Мышы, янут, ҡама, шәшке, ондатра.

4 Ҡоштар (торна, ағуна, селән, өйрәк, һаҙ деүете, һаҙ килейеге, һаҙ көйөлдөһө, һаҙ сәпсәүе, һаҙ турғайы, һаҙ ябалағы) һәм башҡалар

5 Талпан, серәкәй, төрлө бөжәктәр.

• Ҡыҙыл көртмәле
• Күк көртмәле.
• Мүк еләге
• Һаҙ еләге
• Ысыҡ үләне
• Һаҙ кипарисы
• Мүк сфагнум.
• Һаҙанаҡ .
• Күрән.
• Пушица.
• Аир.
• Пузырчатка.

•  
  Мүк еләге
•  
  Һаҙанаҡ
•  
  Ҡамыш
•  
  Күк көртмәле

•  
  Нидерланды һаҙлығы
•  
  Рәсәйҙә.
•  
  Германияла
•  
  Швейцарияла
•  
  Белоруссияла

• Бөтә донъя һыулы-һаҙлыҡлы урындар көнө (2 февраль)
• Зыбучий песок
• Болотный микроландшафт
• Болотные и заболоченные леса умеренного пояса

Научно-популярная

• Березина Н.А. и др. Мир зелёного безмолвия (болота: их свойства и жизнь). — М.: Мысль, 1983. — 159 с.
• Елина Г.А., Лопатин В.Д. Многоликие болота. — Л.: Наука, 1987. — 192 с. — (Человек и окружающая среда).
• Емельянов Л.Г. Таинственный мир болот. — Мн.: Белорусская наука, 2005. — 260 с.
• Лисс О.Л., Астахова В.Г. Лесные болота. — М.: Лесная промышленность, 1982. — 128 с.
• Трибис В.П. Слово о болотах. — Мн.: Ураджай, 1989. — 231 с.
• Хейкурайнен Л. Болота / Пер. с фин. Л.В. Блюдника. — М.: Лесная промышленность, 1983. — 41 с.

Научная

• Боч М.С., Мазинг В.В. Экосистемы болот СССР. — Л.: Наука, 1979. — 188 с.
• Кац Н.Я. Болота земного шара. — М.: Наука, 1971. — 295 с.
• Кирюшкин В.Н. Формирование и развитие болотных систем. — Л.: Наука, 1980. — 88 с.

Энциклопедические статьи

• Болото // Большая российская энциклопедия. Том 3. — М., 2005. — С. 733—736.
• Болота // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона. Том 4. — СПб., 1891. — С. 308—311.

• Попов С. Ю. Удивительные болота
• Список ценных болот России

Ҡалып:Природные зоны