Халыҡ-Ара Тәбиғәтте Һаҡлау Союзы
Халыҡ-ара тәбиғәтте һаҡлау союзы (берлеге) (франц. Union internationale pour la conservation de la nature, IUCN, рус. Международный союз охраны природы, МСОП) — планетаның биотөрлөлөгөн һаҡлау мәсьәләләрен яҡтыртыусы коммерцияға ҡарамаған халыҡ-ара ойошма.
Ойошма яңылыҡтар бирә, төрлө илдәрҙә конгресстар үткәрә, яҡлауға мохтаж төрҙәрҙең исемлеген әҙерләй. БМО-ның Генераль Ассамблеяһында ойошманың күҙәтеүсе статусы бар.
| IUCN | |
 | |
| Тип | |
|---|---|
| Нигеҙләү йылы | |
| Урыны | Rue Mauverney 28, 1196 Гланд, Швейцария |
| Төп фигуралар | Mr Valli Moosa |
| Эшмәкәрлек өлкәһе | Тәбиғәтте һаҡлау |
| Хеҙмәткәрҙәр һаны | бөтә донъя буйлап 1 100 тирәһе |
| Веб-сайт | |
Ойошма 1948 йылда төҙөлгән, шиаб-квартираҙы Гланде (Швейцария) ҡалаһында урынлашҡан. Союз 82 илде (шул иҫәптән Рәсәйҙең тәбиғәт ресурстары һәм экология министрлығы), 111 хөкүмәт учреждениеларын, 800-ҙән артыҡ хөкүмәткә ҡарамаған ойошманы, 181 илдән 10 000 -гә яҡын ғалим һәм экспертты берләштерә.
Мәсьәләләре
Тәбиғәттең бөтөнлөгөн һәм төрлөлөгөн һаҡлау маҡсатында йоғонто яһау, дәртләндереү һәм бөтә донъя йәмәғәтселегенә ярҙам итеү, шулай уҡ тәбиғәт ресурстарын тиң хоҡуҡлы файҙаланыу.
Союз, ағза-ойошмаларҙан башҡа 6 фәнни комиссияны һәм профессиональ секретариатты берләштерә.
Хәүефлелек дәрәжәләре
1963 йылдан Халыҡ-ара тәбиғәтте һаҡлау союзы (Международный союз охраны природы, МСОП) хәүеф янаған хайуандар һәм үҫемлектәр исемлеген (Ҡыҙыл китап) төҙөй. Унда хәүефлелек 5 дәрәжәгә бүленә:
- Extinct (юҡҡа сыҡҡан) (EX)
- Extinct in the Wild (ҡырағай тәбиғәттә юҡҡа сыҡҡан) (EW)
- Critically Endangered (киҫкенләшкән хәүефлек) (CR)
- Endangered (хәүефле) (EN)
- Vulnerable (бирешеүсән) (VU)
- Near Threatened (бирешеүсәнгә яҡын) (NT)
- Least Concern (иң аҙ хәүефле) (LC)
- Data Deficient (етерлек мәғлүмәт юҡ) (DD)
- Not Evaluated (хәүеф баһаланмай) (NE)
Махсус һаҡланған биләмәләрҙең классификацияһы
1978 йылда союз махсус Ерҙең махсус һаҡланған территорияларын квалификациялау системаһын ҡабул итә, 1994 йылда был системаны яңырта;
- Категория Ia һәм b: ҡәтғи тәбиғи резерват — тейелмәгән тәбиғәт, тулы һаҡлау;
- Категория II: милли парк — туризм менән яраҡлаштырылған экосистеманы һаҡлау;
- Категория III: тәбиғәт ҡомартҡыһы — тәбиғи иҫтәлекле урындарҙы һаҡлау
- Категория IV: заказник — төрҙәрҙең йәшәгән урынын идара итеү ысулы менән һаҡлау урыны;
- Категория V: махсус һаҡлана торған ер өҫтө һәм диңгеҙ ландшафты — ер өҫтө һәм диңгеҙ ландшафтын һаҡлау һәм ял итеү урыны;
- Категория VI: идара ителеүсе ресурслы махсус һаҡлана торған урын — экосистеманы һаҡсыл ҡулланыу.
Наградалар
1993 йылда союз Зәңгәр Планета премияһын алды.
Был мәҡәләгә түбәндәгеләр етешмәй. Ошоларҙы төҙәтеп йә өҫтәп, һеҙ уны яҡшырта алаһығыҙ?: |
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Халыҡ-ара тәбиғәтте һаҡлау союзы, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.