Самарий

Тәртип номеры — 62. Лантаноидтар төркөмөнән. Ябай матдә самарий — ҡаты металл, аҡ төҫтә.

Самарий
Масса	150,36 ± 0,02 массаның атом берәмеге
Кем хөрмәтенә аталған	Самарскит[d]
Барлыҡҡа килгән, эшләнгән	monazite-(Sm)[d]
Асыусы йәки уйлап табыусы	Лекок де Буабодран, Поль Эмиль[d]
Асыу датаһы	1879
Табылыу урыны	Париж
Элемент символы	Sm
Химик формула	Sm
Каноническая формула SMILES	[Sm]
Атом һаны	62
Электр кирелеге	1,17
Ионный радиус	1,19 ангстрем, 1,27 ангстрем, 0,96 ангстрем, 1,08 ангстрем һәм 1,24 ангстрем
Самарий Викимилектә

Самарий элементының символы — Sm (Самарий тип уҡыла).

Элемент самарскит минералынан айырып алынған ((Y,Ce,U,Fe)₃(Nb,Ta,Ti)₅O₁₆). Был минерал 1847 йылда урыҫ тау инженеры, полковник В. Е. Самарский-Быховец хөрмәтенә аталған (шул минерал өлгөһөн тикшеренеүгә алырға рөхсәте өсөн немец химигы Генрих Роза тәҡдиме буйынса). Самарскитта яңы, бығаса билдәле булмаған француз химик элемент табылған спектроскоп ысулы менән 1878 йылда Делафонтен һәм 1879 йылда Лекок де Буабодран тарафынан табылған. Был 1880 йылда швейцария химигы Ж. де Мариньяк асыш булыуын раҫлай . Элемент минерал буйынса самарий тип атала; был тарихта ысын кеше исеме бирелгән тәүге осраҡ, шуғаса мифологик персонаждар исеме ҡушыла торған булған. Тәүге тапҡыр таҙа самарий ХХ быуат башында ғына бүлеп алына.

Ер ҡабығында самарий йөкмәткеһе — 8 г/т, океан һыуҙарында — 1,7·10⁻⁶ мг/л.

Ятҡылыҡтары

Самарий лантаноидтар составына инә, уларҙың ятҡылыҡтары Ҡытай, АҠШ, Ҡаҙағстан, Рәсәй, Украина, Австралия, Бразилия, Һиндостан, Скандинавия дәүләттәрендә табылған.

Металлик самарий етештереү структураһына һәм иҡтисади күрһәткестәргә ярашлы рәүештә, металлургия һәм электролитик ысулдар менән алына. Донъяла самарий сығарып алыу бер нисә йөҙ менән тонна тип баһалана, күбеһе монацит ҡомдан ион алмаштырыу ысулдары менән сығарыла.

Хаҡы

Самарий хаҡы таҙалығы 99-99,9 % 1 ҡойолмаларында 1 килограмы өсөн 50-60 доллар тирәһендә тирбәлә.

2014 йылда 25 грамм 99,9 % таҙалыҡ самарийҙы 75 евроға һатып алырға мөмкин булған.

Самарий металы — тышҡы күренеше менән ҡурғашҡа, ә механик үҙенсәлектәре буйынса — цинкҡа оҡшаған.

• Самарий//Большая российская энциклопедия(недоступная ссылка)
• Самарий на Webelements
• Самарий в Популярной библиотеке химических элементов 2009 йыл 25 ноябрь архивланған.
• Ряд свойств гексаборида самария

• Самарий// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 22-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.