Карелия
Каре́лия Республикаһы, Каре́лия, Ка́рьяла (лив.
карел. Karjalan tazavaldu, собств. карел. Karjalan tašavalta, фин. Karjalan tasavalta, вепс. Karjalan Tazovaldkund) — Рәсәй Федерацияһы субъекты, Төньяҡ-Көнбайыш федераль округына инә.
| Рәсәй Федерацияһы субъекты | |||||
| Карелия | |||||
| |||||
 | |||||
| ' | Петрозаводск | ||||
| 18 | |||||
| - Барлығы | 180 520 км² | ||||
| - Барлығы | 636 932 (2010) 3.53/км² | ||||
| ТТП | 60 | ||||
| - Барлығы (ағым. хаҡ.) | 127,7 млрд. Һум млрд. һум (2010) 170,1 мен Һум мең һум | ||||
| Федераль округ | Төньяҡ-Көнбайыш федераль округы | ||||
| урыҫ | |||||
| 10 | |||||
| RU-KR | |||||
| Домен | .karelia.ru | ||||
| Сәғәт бүлкәте | MSD[d], UTC+3:00[d] һәм Европа/Москва[d] | ||||
Карелия Республикаһы тарихи нигеҙе үның бөгөнгө биләмәләрендә тәүге СССР милли-дәүләт берләшмәһе булараҡ РСФСР составында 1920 йылдың 8 июнендә ойошторолған Карел хеҙмәт коммунаһынан (урыҫса Карельская трудовая коммуна, фин телендә Karjalan työkommuunni) башланғыс ала. Был автономиялы өлкә берләшмәһе 1923 йылдың 25 июлендә Карел Совет Республикаһы итеп үҙгәртелә.
Карелияның көнбайыштағы сиге Рәсәй Федерацияһының Финляндия (бер үк ваҡытта дөйөм Европа Берлешмәһе) менән булған 798,3 км оҙонлоҡтағы дәүләт сиге менән тап килә. Республика биләмәләре башҡа тарафтарҙан Рәсәйҙең Архангельск, Вологда , Ленинград һәм Мурманск өлкәләре менән сиктәш.
Баш ҡалаһы — Петрозаводск.
Карелия — Рәсәйҙең милли төбәктәре араһында республикаға исем биреүсе төп милләте иң аҙ булған субъект. Карелдар республика халҡының ни бары 7,4 процентын ғына тәшкил итә.
Тарих
Рәсәй Карелияһы : Беломор Карелияһы, бөгөнгө Карелияның 5 районы Ладога Карелияһы, бөгөнгө Карелияның 2 районы Олонец Карелияһы, бөгөнгө Карелияның 10 районы Пудож Карелияһы, бөгөнгө Карелияның 1 районы Фин Карелияһы
| Период | Исем | Иҫкәрмә |
|---|---|---|
| VII — XI | Корела (ырыу) | Прибалт-фин халыҡтарының бер ырыуы |
| XI — XV | Корел ере | Новгород республикаһы составында автономия |
| XVI — XVII | Корел өйәҙе | Водская пятина өлөшө, Новгород ере, Мәскәү батшалығы |
| 1617 — 1721 | Карел герцоглығы | Герцоглыҡ, Швеция составында |
| 1784 — 1796 | Олонецкое наместничество | Рәсәй империяһының административ өлөшө |
| 1801 — 1922 | Олонец губернаһы | Рәсәй империяһының административ өлөшө |
| 08.06.1920 — 27.07.1923 | Карельская Трудовая Коммуна (КТК) | РСФСР/СССР составындағы автономия |
| 25.07.1923 — 05.12.1936 | Автоном Карел Совет Социалистик Республикаһы (АКССР) | РСФСР/СССР составындағы автономия |
| 05.12.1936 — 31.03.1940 | Карел Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы (КАССР) | РСФСР/СССР составындағы автономия |
| 31.03.1940 — 16.07.1956 | Карел-Фин Совет Социалистик Республикаһы (КФССР) | СССР составындағы союздаш республика |
| 16.07.1956 — 24.05.1991 | Карел Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы (КАССР) | РСФСР/СССР составындағы автономия |
| 13.11.1991 — 12.02.2001 | Карелия Республикаһы | Рәсәй составындағы республика |
| 12.02.2001 көндән | Карелия Республикаһы (Карьяла) | Рәсәй составындағы республика |
-
Олонец губернаһы гербы -
Ухта республикаһы флагы -
Ухта Республикаһы флагы. 1920 -
Карел-Фин ССР-ы гербы -
Карел АССР-ы гербы
.png)
Халыҡ ханы
Республикала 503,9 мең кеше (78 %) — ҡала йәшәүселәре, 141,3 мең (22 %) — ауылда йәшәй. Этник состав:
| иҫәп алыу 1926 | иҫәп алыу 1939 | иҫәп алыу 1959 | иҫәп алыу 1970 | иҫәп алыу 1979 | иҫәп алыу 1989 | иҫәп алыу 2002 | иҫәп алыу 2010 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| урыҫтар | 153 967 (57,2 %) | 296 529 (63,2 %) | 412 773 (62,7 %) | 486 198 (68,1 %) | 522 230 (71,3 %) | 581 571 (73,6 %) | 548 941 (76,6 %) | 507 654 (82,2 %) |
| Карелдар | 100 781 (37,4 %) | 108 571 (23,2 %) | 85 473 (13,0 %) | 84 180 (11,8 %) | 81 274 (11,1 %) | 78 928 (10,0 %) | 65 651 (9,2 %) | 45 570 (7,4 %) |
| Белорустар | 555 (0,2 %) | 4263 (0,9 %) | 71 900 (10,9 %) | 66 410 (9,3 %) | 59 394 (8,1 %) | 55 530 (7,0 %) | 37 681 (5,3 %) | 23 345 (3,8 %) |
| Украиндар | 708 (0,3 %) | 21 112 (4,5 %) | 23 569 (3,6 %) | 27 440 (3,8 %) | 23 765 (3,2 %) | 28 242 (3,6 %) | 19 248 (2,7 %) | 12 677 (2,0 %) |
| Финдар | 2544 (0,9 %) | 8322 (1,8 %) | 27 829 (4,2 %) | 22 174 (3,1 %) | 20 099 (2,7 %) | 18 420 (2,3 %) | 14 156 (2,0 %) | 8577 (1,4 %) |
| Вепстар | 8587 (3,2 %) | 9392 (2,0 %) | 7179 (1,1 %) | 6323 (0,9 %) | 5864 (0,8 %) | 5954 (0,8 %) | 4870 (0,7 %) | 3423 (0,5 %) |
| башҡа халыҡтар | 2194 (0,8 %) | 20 709 (4,4 %) | 29 869 (4,5 %) | 20 726 (2,9 %) | 19 565 (2,7 %) | 21 505 (2,7 %) | 25 734 (3,6 %) | 16 422 (2,7 %) |
Административ-территориаль ҡоролошо
Иҡтисад
Иҫкәрмәләр
Һылтанмалар
 | Карелия Викиһүҙлектә |
|---|---|
 | Карелия Викимилектә |
 | Карелия Викияңылыҡтарҙа |
 | Карелия Викигид |
- Официальный сайт Республики Карелия 2019 йыл 1 октябрь архивланған. (рус.) (фин.) (инг.)
- Законодательное Собрание Республики Карелия 2012 йыл 18 ғинуар архивланған. (рус.) (фин.) (инг.)
- Перечень государственных и автономных учреждений Республики Карелия
- Законодательство Республики Карелия
- Федеральные территориальные органы государственной власти, предприятия и учреждения в Республике Карелия
- Органы местного самоуправления
- Центральная избирательная комиссия Республики Карелия 2013 йыл 11 сентябрь архивланған.
- Административно-территориальное устройство Республики Карелия
- Республика Карелия в справочнике-каталоге «Вся Россия» 2010 йыл 31 декабрь архивланған.
- Фотографии Карелии 2008 йыл 11 март архивланған.
- Олонецкие губернские ведомости — источник по истории Карелии XIX и начала XX вв. 2007 йыл 23 июнь архивланған.
- Топографические карты
- Достопримечательности Карелии
- Центр национальных культур и народного творчества Республики Карелия 2012 йыл 12 декабрь архивланған.
- Сайт «Коренные народы Карелии» 2013 йыл 20 ғинуар архивланған.
- Культурный туризм в Карелии
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Карелия, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.