Диүбәндилек
Диүбәндиҙәр (урду, пушту һәм фарс.
Башлыса Көньяҡ Азия илдәрендә, шулай уҡ Көнбайыш донъяла ошо төбәктәрҙә тыуып үҫкән хәнәфи мосолмандар араһында таралған.
| Диүбәндилек | |
| Нигеҙләү датаһы | 1867 |
|---|---|
| Кем хөрмәтенә аталған | Диүбәнд |
| Барлыҡҡа килеү урыны | Дар уль-Улюм Деобанд[d] |
| Мәзһәб | Хәнәфи мәҙһәб |
 Диүбәндилек Викимилектә | |
Тарихы
Диүбәнди хәрәкәте 1867 йылда Британия Һиндостаны Диүбәнд ҡалаһында «Дар үл-Ғөлөм Диүбәнд» уҡыу йортонда барлыҡҡа килә. Диүбәндизмдың маҡсаты-мосолмандар идара итмәгән колониаль дәүләт сиктәрендә мосолман йәмғиәтен реформалау. Уны төҙөүселәр Мухаммад Касим Нанаутавиruen һәм Рәшит Әхмәт Гангохи.
Диүбәндиҙәрҙең айырыуса үҙенсәлеге булып пуританлыҡ һәм исламдың башҡа йүнәлештәре вәкилдәренә ҡарата түҙемһеҙлек тора. Бындай ҡаршылыҡ арҡаһында 1980—1990 йылдарҙа Пакистанда диүбәндиҙәр, бареләүиҙәр һәм шиғыйҙарҙың хәрби төркөмдәре араһында һуғыш башлана.
Нигеҙҙә диүбәндилек колонияға ҡаршы хәрәкәт була. Мәҫәлән, 1913 йылда уның лидерҙары Британияға ҡаршы ихтилал әҙерләү маҡсатында хат алышыу башлаған.
Таралыуы
Мосолман йәштәрен диүбәндилек рухында уҡытыу өсөн тәүге мәҙрәсә XIX быуат аҙағында Уттар-Прадешта асыла. 1967 йылға донъяла ошоға оҡшаш 8000-гә яҡын мәҙрәсә иҫәпләнә, улар башлыса Һиндостанда, Пакистанда, Бангладешта, Афғанстанда һәм Малайзияла урынлашҡан.
Пакистан ислам партиялары афған ҡасаҡтары лагерҙарында вәғәзләгән Диүбәндизм, Талибан хәрәкәте өсөн идеологик ориентир булып тора. Диүбәнди хәрәкәте ағзалары Советтарҙың Афғанстанға баҫып инеүе йылдарында «Хәркәт-үл-Жиһад-әл-Исламия» экстремистик ойошмаһы булдыралар, ул әлеге ваҡытта Кашмир территорияһын Пакистан составына индереү өсөн көрәшә.
Шулай уҡ ҡарағыҙ
Иҫкәрмәләр
Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Диүбәндилек, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.