Naqqa Balığı

Şimal Buzlu okeanına tökülən çaylardan başqa Avropanın su hövzələrində yaşayan geniş yayılmış balıqdır. Aral hövzəsində də yaşayır. Xəzərdə Volqanın deltasında, xüsusən onun aşağı hissəsində çoxsaylıdır. Azərbaycanda Kür və Araz çaylarında, onların qollarında, su anbarlarında, Əyriçayda, Qumbaşıda, Kiçik Qızılağac və seyrək hallarda Böyük Qızılağac körfəzlərində yayılmışdır.

Başı üstdən aşağı yastılanmışdır. Kiçik bel üzgəci ön hissədə az qala qarın üzgəclərinin üstündə yerləşir. Alt çənəsi bir qədər irəli çıxır. Rəngi tünd, qarnı bir qədər açıqdır. Naqqaların uzunluğu 70-100 sm, kütləsi 3,7-10,5 kq, bəzi fərdlərin isə uzunluğu 250 sm-ə, kütləsi 100 kq-a çatır.

Naqqa balığı şirin suda yaşayan balıqdır. 80 il yaşaya bilir. Naqqa yarımkeçici balıqdır. Dənizdə, əsasən sahilə yaxın ərazilərdə çayların Xəzərə tökülən hissələrində 15–20 m, bəzən 50 m-dək dərinliklərdə yayılmışdır. Kür və Araz çaylarının aşağı və orta hissələrində, Mingəçevir su anbarında, kürətrafı göllərdə yaşayan naqqa yerli populyasiyalar əmələ gətirir. Suyun temperaturu 18-20 °C olduqda yarımkeçici naqqalar kütləvi şəkildə Kür çayına girir, 5 °C-dən aşağı temperaturda isə bu balıqlar qidalanmır və qeyri-aktiv həyat tərzi sürürlər. Payız aylarında dənizdə yaşayan naqqaların bir çoxu Kürün aşağı hissələrinə daxil olaraq oradakı çökəkliklərdə qışlayırlar. Naxa tipik yırtıcıdır. Yarımaylıq körpələr onurğasızlar və çömçəquyruqlarla qidalanırlar. Yayın sonundan naxanın əsas qidasını balıq təşkil edir.

Cinsi yetişkənlik hər iki cinsdə eyni vaxtda, 3-4 yaşında olur, bu zaman erkək və dişi fərdləri bir-birindən fərqləndirmək çətindir. Əvvəllər ovda 25 yaşlı naqqalara da təsadüf etmək olurdu. Hər bir dişi balığın verdiyi kürünün miqdarı 40-450 min ədədə qədər olur. Naqqalar mayın əvvəlindən başlayaraq iyula qədər, suda temperatur 18-22,5 °C olduqda kürü tökür. Kürülər iridir, diametri 3–6 mm-ə qədər olur. İnkubasiya dövrü 3-5 gün çəkir. Təzə çıxmış sürfələrin uzunluğu 7 mm-dək olur.

Əvvəlki illərdə naqqalar Azərbaycanın balıq ovunda əhəmiyyətli yer tuturdu. Son illərdə onların ovu kəskin şəkildə azalmışdır.

1. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004, s. 127.
2. Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, .
3. Abbasov H.S ,Hacıyev R.V.İxtiologiya. Bakı,2007,səh .