বিঘা

পাৰম্পৰিক ভাৱে ভাৰতৰ বিভিন্ন ৰাজ্যত বিঘা মাটিকালিৰ ওখৰ একক। অসমকে ধৰি কেবাখনে ৰাজ্যত 'বিঘা'ৰ জোখতে ভূ-সম্পত্তিৰ বেচা-কিনা হয়। অঞ্চলভেদে বিঘাৰ জোখ ভিন্ন হয়।

• অসমত এক বিঘা মাটি ১৪,৪০০ বৰ্গ ফুটৰ সমান। এক বিঘাক ৫ কঠা ভাগত ভগোৱা হয়। ২০ লেচা-ই এক কঠা বুজায়। এক লেচাৰ ফুট পদ্ধতিত জোখ হয় ১৪৪ বৰ্গ ফুট। এই হিচাপত এক কঠা কালিৰ পৰিমাণঃ ২৮৮০ বৰ্গ ফুট (এই জোখ কেতিয়াবা ভিন্ন হয়। ^{[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]}) ৪ বিঘাই এক পূৰা হয়। ^{[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]}

• বিহাৰৰ অঞ্চলভেদে বিঘাৰ বেলেগ বেলেগ জোখ মনা হয়। পাটনাৰ কাষৰীয় অঞ্চলসমূহত, ১ বিঘাৰ জোখ ২০ কঠাৰ সমান, প্ৰতি কঠাৰ জোখ ১৩৬১ বৰ্গ ফুট। প্ৰতিটো কঠাক ২০ ঢুৰৰ (धुर) সমান ভাগত ভগোৱা হয়। সেয়ে ১ ঢুৰ প্ৰায় ৬৮.০৬ বৰ্গ ফুটৰ সমান।
  • বিহাৰৰ পূব প্ৰান্তৰ অঞ্চল যেনে মুংগেৰ, ভাগলপুৰ আৰু জামুই-ত ১ ঢুৰ-ক আকৌ ১ বৰ্গ লগ্গাৰ সমান বুলি কোৱা হয়। ১ লগ্গাৰ মান ৫.৫ হাত দৈৰ্ঘ্যৰ সমান। ১ হাত দৈৰ্ঘ্যৰ জোখ ১৮ ইঞ্চিৰ সমান।

• হিমাচল প্ৰদেশত ৫ বিঘাক ১ একৰ-ৰ সমান হিচাপে লোৱা হয়।

• মধ্য ভাৰতৰ ক্ষেত্ৰসমূহত ১ বিঘাৰ মান ৩০২৫ বৰ্গ গজ (yard) বা ৫/৮ একৰ (০.২৫২৯) বুলি ধাৰ্য্য কৰা হৈছে।

• মধ্য প্ৰদেশত ১ কঠা=৬০০ বৰ্গ ফুট।

• উত্তৰ প্ৰদেশত ১ বিঘাক ২০ বিশ্ব-ৰ (BIswas) সমান বুলি ধৰা হয়। এক বিশ্বৰ জোখ ১২৫ বৰ্গ মিটাৰ বা ১৫৪.৩২ বৰ্গ গজ। সেয়ে, ১ বিঘা=০.২৫ হেক্টৰ (=২৫০০ বৰ্গ মিটাৰ বা ৩০৮৭.৪১ বৰ্গ গজ)। পশ্চিম উত্তৰ প্ৰদেশত এই জোখৰ সামান্য সলনি হয়। এই অঞ্চলত ১ বিঘা = ২০ বিশ্ব = ৬০ ডেচিমেল (Decimal) = ২৪২৮.৮০ বৰ্গ মিটাৰ।

• উত্তৰাখণ্ড ৰাজ্যত ১ বিঘাক ১৯ বিশ্ব বা ১২ নালিত ভগোৱা হয়। ইয়াত এক বিঘাৰ জোখ ৯৬৮ বৰ্গ গজ বা ৮০০ বৰ্গ মিটাৰ।

• পশ্চিম বংগত ব্ৰিটিছ ৰাজত্বৰ কালত এক বিঘাৰ মান্য জোখ ১৬০০ বৰ্গ গজ বুলি ধাৰ্য্য কৰা হয়। (১৬০০ বৰ্গ গজ = ০.১৩৩৮ হেক্টৰ বা ০.৩৩০৬ একৰ)। এই জোখক ১ একৰৰ ৩ ভাগৰ ১ অংশ বুলি চমুৱাই লোৱা হয় (প্ৰকৃত জোখ ৪০/১২১ একৰ)। মেট্ৰিক পদ্ধতিত ১ বিঘা হয়গৈ ১৩৩৩.৩৩ বৰ্গ মিটাৰ।

নেপালত এক বিঘা = ৬,৭৭২.৬৩ বৰ্গ মিটাৰ। চৰকাৰী ভাৱে মাটি-কালিৰ জোখৰ বাবে 'বিঘা' (টেৰাই অঞ্চলত) আৰু 'ৰোপ্‌নি' (रोपनी) (পাৰ্বত্য অঞ্চলত) ব্যৱহাৰ কৰা হয়। নেপালত মাটি-কালিৰ জোখৰ বাবে মেট্ৰিক পদ্ধতিৰ ব্যৱহাৰ খুব কম।

বিঘাৰ হিচাপৰ কালিৰ জোখঃ

১ বিঘা = ২০ কঠা (প্ৰায় ৬,৭৭২.৬৩ মি² ৭২,৯০০ বৰ্গ ফুট)
১ কঠা = ২০ ঢুৰ (धुर) (প্ৰায় ৩৩৮.৬৩ মি² বা ৩,৬৪৫ বৰ্গ ফুট)
১ ঢুৰ = ১৬.৯৩ মি² বা ১৮২.২৫ বৰ্গ ফুট
 
১ বিঘা = ১৩.৩১ ৰোপ্‌নী (रोपनी)
১ ৰোপ্‌নী = ১৬ আনা (आना) (প্ৰায় ৫০৮.৭২ মি² বা ৫৪৭৬ বৰ্গ ফুট)
১ আনা = ৪ পইচা (पैसा) (প্ৰায় ৩১.৮০ মি² বা ৩৪২.২৫ বৰ্গ ফুট)
১ পইচা = ৪ দাম (दाम) (৭.৯৫ মি²)
১ বিঘা = ১৭৭৬৪ বৰ্গ মিটাৰ

ওপৰৰ বিভিন্ন ৰোপ্‌নী জোখৰ মেট্ৰিক মানঃ

১ বিঘা = .৬৭৭২৬৩ হেক্টৰ = ১.৬৭৩৫ একৰ = ১৩.৩১ ৰোপ্‌নী
১.৫ বিঘা = ১ হেক্টৰ
১ হেক্টৰ = ১৯.৯৯৫ ৰোপ্‌নী
১ ৰোপ্‌নী = ৫০৮.৮৩৭৭১ মি²

বাংলাদেশত এক বিঘাক ২০ কঠাৰ সমান বুলি ধৰা হয়। ১ কঠা প্ৰায় ৭২০ বৰ্গ ফুটৰ (৬৬.৮৯ বৰ্গমিটাৰ) সমান। অৱশ্যে মেট্ৰিক পদ্ধতিৰ প্ৰচলনৰ পাছৰেপৰা কঠাৰ ব্যৱহাৰ কমি আহিছে।

১ কঠা = ৭২০ বৰ্গ ফুট
২০ কঠা = ১ বিঘা
৩ বিঘা = প্ৰায় ১ একৰ (১৬০০ ব্ৰগ গজ)
১ বিঘা = ১৪,৪০০ বৰ্গফুট

বাংলাদেশৰ নোৱাখলি অঞ্চলত মাটি-কালিৰ জোখৰ বাবে গণ্ডা-কৰা-কনি পদ্ধতিৰ প্ৰয়োগো আছেঃ

৪ কৰা = ১ গণ্ডা
২০ গণ্ডা = ১ কনি
১২০ দশমিক (Decimal) = ১ কনি
৮০ কৰা = ১ কনি

১ গণ্ডা = ৮৬৪ বৰ্গফুট
১ কনি = ১৭,২৮০ বৰ্গফুট

ফিজি দেশৰ ভাৰতীয় মূলৰ লোকে ব্যৱহাৰ কৰা 'ফিজি-হিন্দী' ভাষাত মাটিৰ জোখৰ বাবে বিঘাৰ ব্যৱহাৰ আছে। এই ব্যৱস্থাত ১ বিঘাক ১ একৰৰ সমান বুলি ধৰা হয়।

• http://www.sizes.com/units/bigha.htm
• https://web.archive.org/web/20060427153814/http://www.royalreality.com/areaconversion.asp
• https://web.archive.org/web/20110629180401/http://etawah.nic.in/bhulekh/land_glossary.htm
• http://www.landzone.in/land_measurement_in_india.php Archived 2019-06-28 at the Wayback Machine
• http://bhulekh.uk.gov.in/}}^{[সংযোগবিহীন উৎস]}