Tamarit De Litera

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Tamarit de Litera Tamarit de Llitera
Municipio d'Aragón
Anvista de Tamarit de Litera nevato.
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Uesca Litera
Partiu chudicial	Monzón
Superficie	110,6 km²
Población  • Total  • Densidat	3393 hab. (2013) 30,68 hab/km²
Altaria  • Meyana	360 m.
Distancia  • 92 km	enta Uesca
Codigo postal	22550
Chentilicio	Tamaritano/a
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Balbastro-Monzón Cinca Meya-Litera Santa María la Mayor
Coordenadas	41°52’ 0’’N 0°25’59’’E
Tamarit de Litera Tamarit de Litera en Aragón
Web oficial

A suya población ye de 3393 habitants, en una superficie de 110,60 km², con una densidat de población de 30,68 hab/km².

Tamarit de Litera ye situato a 360 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, a una distancia de 92 km de Uesca, a capital d'a suya provincia.

Mugas

O suyo termin municipal muga con Alcampell, Altorricón, con Vencillón, Esplús, Binéfar y Sant Istevan de Litera.

Tamarit de Litera cambió una economía agraria de secano por una de regano con l'arribada d'a Canal d'Aragón y Catalunya. L'aproveitamento industrial de l'augua ha permitiu a naixencia d'un important rete agroindustrial y siredurchico. Antimás Tamarit de Litera ye o centro de servicios (colechio, medico, administración, comercios, entre atros) d'a suya redolada.

Seguntes Agustín Ubieto Arteta, a primera cita d'o lugar ye de 1094, recullita en a obra de Cheronimo Zurita Anals d'a Corona d'Aragón) y documenta as variants Tamarite, Tamarit, Tamariht, Tamareto, Tamaretro, Tamarete, Tamaret y Tamarito.

Sindembargo, a primera reconquiesta d'a ciudat estió en 1064, por o rei Sancho Remíriz d'Aragón, ta perder-la dos anyadas dimpués. La reconquerió en 1107 Alifonso I O Batallero, qui la perdió en 1134.

En 1107, recibió o títol de ciudat, encara que a suya conquiesta definitiva estió entre 1143 y 1149; dende 1169 recibió o Fuero de Zaragoza.

En Tamarit se celebroron Corz d'Aragón en 1375 y 1383, cuan a localidat yera una d'as prencipals ciudaz d'Aragón.

Reparto de concellers

Alcaldes

 

 

• Ilesia de Santa María la Mayor, d'estilo romanico, d'o sieglo XIII, construita dencima d'a mezquita mayor d'a ciudat dende 1149. A ilesia actual ye muit modificata, encara que mantiene a suya estructura orichinal d'un edificio de tres naus de planta basilical con vuelta de canyón y un abside por nau, y tamién a suya frontera sud (encara que con elements en estilo renaixentista). O suyo timpano tien como modelo o timpan d'a ilesia d'o Monesterio de Sant Pero lo Viello de Uesca.
• Ermita de Santa Ana de Tamarit de Litera, una ermita d'estilo gotico, d'o sieglo XIV.
• Ilesia d'o Patrocinio de Tamarit de Litera, una ilesia d'estilo renaixentista.
• Palacio Casa Cariello, un palacio renaixentista aragonés, con cupula barroca.
• Castiello de Santa Barbara, conoixiu popularment como lo Castiello d'os Moros, a on o Cit Campiador estió bel tiempo fortificau.
• As alfombras feitas de sarradizos tintaus, que se fan ta o Corpus Christi

• Fernando Aranda Grúas, piloto de motos y primer aragonés ganador d'a preba mundial de motociclismo.
• José Florences Gili, mago establidor d'a Sociedat Espanyola d'Ilusionismo. Anyalment se celebra una trobada nacional de magos que tien o suyo nombre.
• Víctor Manuel Nogueras, medico d'o rei Alifonso XIII d'Espanya.
• Ana Gracia, actriz.
• Julián Miranda y Bistuer, deán d'a Seu de Segovia.
• Chuan I de Castiella.
• Sant Vicent de Paúl. No se sabe con seguranza si naixió de Tamarit, lugar de procedencia de sus pais u bien de Puoy (hue Sent Vincenç de Pau).

• O fútbol ye representato por o Club Deportivo Tamarite.

• A primer semana de setiembre, en honor a Nuestra Sinyora d'o Patrocinio.

•   Se veigan as imáchens de Commons sobre Tamarit de Litera.
• (es) Pachina web oficial municipal.
• (es) Tamarit de Litera en RomanicoAragones.com.
• (en) Tabla de Sant Miguel en o Museu d'Arte de Filadelfia