Sumeria

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os sumerios son consideraus a primera y mas antiga civilización d'o mundo. A suya procedencia ye incierta y existe numerosas hipotesis, anque as teorías mas seriosas proposan un orichen autoctono con influencias externas, posiblement procedents de l'ueste d'a India u d'Irán.

Los sumerios son recordaus a causa d'as muitas invencions atribuyidas a éls, entre as que cal destacar a escritura cuneiforme, primer sistema d'escritura d'o cual se tienga evidencia, ideada aquí dende an s'ixemenó a la resta d'os territorios occidentals y abanzando-se a la escritura hieroglifica de l'Antigo Echipto. También gracias a la invención d'a escritura deixoron constancia d'a establida d'as primeras ciudaz-estau y d'o establimiento de sistemas legals, educatius y administratius con cortes chudicials, prisions, relichión, división d'o treballo y clases socials.

Los sumerios yeran entre los primers astronomos, poseyendo la primera visión heliocentrica d'a cuala se tienga conoixencia y afirmaban que lo sistema solar se constituyiba de cinco planetas (ya que solament nomás se podeban veyer cinco planetas a simpla vista).

Tamién desenvolvioron conceptos matematicos usando sistemas numericos basaus en 6 y 10 (sistema sexagesimal). A traviés d'ixe sistema, facioron a división d'o tiempo con 60 segundos, 60 menutos y 12 horas, amás d'o calandario de 12 meses que s'usa actualment.

• Noah Kramer, Samuel. La historia empieza en Sumer, Orbis, 1985. ISBN 84-7530-942-9.