Matías Corvín

Matías Corvín, naixito o 23 de febrero de 1443 en Cluj (hué Rumanía) y morió en Viena (hué Austria) o 6 d'abril de 1490, ye un rei d'Hongría d'orichen vlaco que reinó dende 1458 dica 1490 y ye considerato como uno d'os millors monarcas que ha tenito ixe estato d'Europa centro-oriental.

Matías Corvín Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Matías Corvín
Rei d'Hongría
Matías Corvín
Matías Corvín - ilustración en a pachina d'un incunable eslovaco de Ioanes de Thurocz u Thuróczy János.

Matías Corvín
Rei d'Hongría
1458 - 1490
Predecesor Ladislau lo Postumo

Nombre real Matia de Hunedoara
Naixencia 23 de febrero de 1443
Cluj, Reino d'Hongría.
Muerte 6 d'abril de 1490, Reino d'Hongría.
Viena
Pai Iancu de Hunedoara
Mai Elsabeta Szilágy

En rumano li dicen Matia Corvin, Matei Corvin u Corvinul, encara que o suyo nombre de naixencia ye Matia de Hunedoara. En hongaro li dicen Hunyadi Mátyás, en latín s'escribe Matthias Corvinus, en croata Matija Korvin, en checo Matyáš Korvín.

Yera o segundo fillo de Iancu de Hunedoara, conoixito caudiello militar d'orichen vlaco que se convertió en rechent d'Hongría dimpués d'unas exitosas campanyas militars contra l'Imperio Otomán, dixando a lo suyo fillo un reino estable y seguro. A madre de Matias Corvín yera d'a nobleza meya transilvana y se deciba Erzsébet u Elisabeta.

Lo baptizoron como Matia ("Matías") porque ye naixito o día 24 de febrero, o día que en o calendario catolico-romano se celebra a l'Apóstol Matías. Manimenos como o nombre "Matías" no ye frequent en rumano o suyo nombre se confundió con Matei ("Mateu").

Dimpués d'a muerte de Iancu de Hunedoara a oligarquía hongara prenió o poder de nuevo. O rei Ladislau lo Postumo estió o gobernador nominal, pero de feito qui mandaba yeran tres familias: os Garai, os Ujlaki y os Cillei, que prebaban d'eliminar a influencia d'os Hunedoara. D'esta traza convencioron a lo choven rei que ordenase l'asesinato (por escabezamiento) de Lászlo ("Ladislau"), fillo mayor de Iancu de Hunedoara. Lo fillo menor, Matias, encara un nino, fue a escape meso en una fosqueta. Dimpués encomenzó una guerra civil. O rei adolescent fuyió ta Bohemia, lebando-se a Matias de Hunedoara con él. Elsabeta Szilágy, vidua de Iancu de Huneoara organizó exercitos fidels a lo suyo marito conseguindo rematar a guerra civil con a victoria sobre os exercitos d'as grans familias nobles. O rei Ladislau lo Postumo fue executato, chunto con muitos d'os que lo convencioron pa que executase a Ladislau de Hunedoara. A Dieta Nacional fue reunita en Buda pa esleir o nuevo rei. En presencia d'os exercitos d'a Casa de Hunedoara, acantonatos en a ribera d'o Danubio, alavez chelato, fue esleito o rei Matías, a la edat de 18 anyatas, que encara heba de ser rescatato y tornar de Praga.

Matías Corvin gobernó como rei de Hongría 32 anyatas y lo suyo reinau estió uno d'os periodos mes brillants d'a historia d'Hongría. L'alta aristocracia manimenos no veyió con buenos uellos a presencia d'un miembro d'a baixa nobleza en a cadiera reyal d'Hongría y cospiroron pa destronar-lo. D'alcuerdo con a leyenda, os grans nobles haberban conseguito posar o plan en practica con l'aduya d'a reina Beatriz, a muller d'o rei. O medico d'a reina tractaba de reumatismo a lo rei Matías enverenando-lo con plomo, d'esta traza o rei Matías morió lentament, de saturnismo, enantes de plegar a la edat de 50 anyatas.

Matías fue educato en italiano. Dimpués de descubrir as ideyas d'o Renaiximiento empentó a influencia cultural italiana en Hongría. Buda, Esztergom, Székesfehérvár y Visegrád estioron ciudaz que se beneficioron d'a estabilidat d'un sistema de salut publica y educación, y tamién d'un sistema churidico baixo o reinau de Matías Corvín. Estió un reconoixito y cheneroso mecenas d'artistas italianos como Galeotto Marcio y d'Europa occidental, que estioron estreitament ligatos a la cort suya. A suya biblioteca, a Biblioteca Corviniana, yera a mayor colección europea de cronicas historicas y treballos filosoficos y cientificos en o sieglo XV, con mes de 5.000 eixemplars, podendo-se valorar cadagún mes de 1000 florins d'oro.

O suyo reinau ye considerato como un d'os mes gloriosos capítols d'a historia d'Hongría, marcato por as campanyas militars victoriosas d'o suyo temito Fejete sereg u "exercito negro". Hongría conoixió en ixas envueltas de Matías Corvín a suya mayor extensión, (con una muga ueste dende o sudueste d'Alemanya dica Dalmacia y una muga este dende Polonia dica l'actual Bulgaria). Matías dirichió chuntos os reinos de Moravia, Silesia, Lusacia como unión personal (os tres en 1468/1469/1479-1490) y la baixa Austria (1477/1485-1491). Parlaba hongaro, rumano, italiano, croata, latín, y mes tarde alemán, checo, eslovaco, asinas como atras luengas eslavas. O rei Matías ye remembrato encara huei, en muitos relatos y cancions populars, como un gubernant muit intelichent y dreito.

Matías Corvín estió qui ordenó meter en garchola a lo voibot de Vlaquia Vlad Ţepeş cuan li demandó aduya contra os otomans. Manimenos Matías lo aduyó a recuperar o poder en Vlaquia. Esteban o Gran de Moldavia atacó Hongría dimpués de firmar a paz con Polonia, y en una batalla Matías fue ferito por tres sayetas y una lanza.

Matías Corvín ye mencionato como cristianismo rey de Ungria en las "Cronicas de los Chueces de Teruel" en relación a l'anyada chudicial 1480-1481:

...y tambien el cristianismo rey de Ungria con otros capitanes y cavalleros han fecho muchas y diversas destroças en los turcos.

Tags:

14431458149023 de febrero6 d'abrilAustriaClujReino d'HongríaRumaníaVienaVlacos transilvanos

🔥 Trending searches on Wiki Aragonés:

WhatsAppAlemanyaNebulosaLeonardo da VinciManchester City Football ClubNorth to AlaskaSisebutHomosexualidatMasturbación mutua23 de mayoGroenlandiaPPakistánEdat MeyaGuerra civilClitorisCampo de Belchit1995Ermita de Sant ÚrbezGolfLista de municipios d'a provincia de SevillaPreposicions en catalánmercatotecniaBueiIlesia de Santa María de Huerta de MagallónLuca (cinta de 2021)Sufixos en catalán1949RomandíaAcademia d'a Luenga AragonesaIsabel I d'AnglaterraLaosOrden d'o TemplePlaca tectonicaLista de municipios d'a provincia de BarcelonaContinentMarte (planeta)Walt WhitmanComunas de FranciaSucoLista de BiquipediasAgricultura1944Sistema operativoPeneProteínaPunto-y-comaCine en 1972CFNMWikimaniaBispeEchaculación2003Claire DanesDisco duroSaxonsFlaireImperio RusoCheorchiaSilvánFamilias lingüisticasSabadoActinioDinosauriaEsquiruelo29 de chunioSemana Santa de Zaragoza🡆 More